فکرشهر ـ آرش علیزاده: میدان گازی پارس جنوبی با مساحت 3700 کیلومترمربع در 35 کیلومتری جنوب غربی بندر عسلویه در آب های خلیج فارس قرار دارد. این میدان که بزرگترین میدان گازی جهان محسوب می شود علاوه بر تامین بخش عمده نیاز های انرژی کشور و صادرات معیانات گازی، مایع بوتان و پروپان و گوگرد به لحاظ ارز آوری یکی از تاثیر گذارترین بخش های صنعت است.
آنچه که این روزها ذهن مردم متین و نجیب استان بوشهر و به خصوص محصلین و دانش آموختگان جوان هم استانی را به تلاطم انداخته تعداد کم شاغلین بومی در این پروژهاست؛ آماری که همیشه بین اداره کل تعاون، کار و تامین اجتماعی استان و مدیریت كار و خدمات اشتغال منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس اختلافات فاحشی داشته است. اما به نظر می رسد داوران واقعی مردم عادی و شاغلین بومی در شرکت های پیمانکاری خواهد بود. کسانی که در محیط میدانی این پروژه ها حضور فیزیکی داشتند. آنچه ک مبین است از سال 1375 تا کنون با توجه به سیاست اقتصادی حاکم بر اقتصاد کشور نه تنها مصوبه اشتغال 50 درصد نيروي بومي استان در پروژه هاي نفت و گاز و پتروشيمي محقق نشده بلکه، کمبود نقدینگی ناشی از تحریمات و اقدامات غیرعقلایی در برهه کابوس وارگذشته ی اقتصاد وصنعت کشور، روند پیشرفت فیزیکی پروژه ها کاسته و این عدد را به 8 تا 30 درصد تقلیل داد.
کاهش نسبیت تعداد نیروهای بومی به نیرو های غیر بومی چند دلیل اساسی و قابل تامل دارد:
1. عدم توسعه یافتگی مراکز آموزش عالی در اوایل دهه هفتاد در استان
از اواسط دهه هفتاد که شروع ساخت پالایشگاه های گازی با مشارکت و سرمایه گذاری شرکت های خارجی شروع شد، حجم قابل توجه ای از جوانان و متخصصین نیروی کار غیر بومی جذب این پالایشگاه ها شدند. رونق و فراگیر شدن این صنعت، با ایستایی و عدم توسعه یافتگی دانشگاه ها، دبیرستان ها و آموزشگاه های فنی حرفه ای استان محروم ما همزمان شد. این کمبود وجود نیروهای تحصیل کرده و متخصص و فنی بومی تا اوایل دهه هشتاد ادامه یافت. در این دهه با توسعه دانشگاه آزاد اسلامی و مراکز فنی و حرفه ای و حجوم متولدین نیمه دوم دهه 60 به این مراکز، رفته رفته افراد متخصص و فنی در استان تربیت شدند . این اتفاق مهم و مبارک همزمان شد با تغییر گفتمان سیاسی حاکم بر کشور، خروج سرمایه و دانش شرکت های خارجی از کشور و در پی آن شرکت های پیمانکاری ایرانی با پرسنل متخصص و باتجربه اواسط دهه هفتاد که از سایر استان ها به استان بوشهر آمده بودند اعلام موجودیت کردند. رشد قارچ گونه شرکت های بزرگ و کوچک با اعضای هیات مدیره کاملا غیر بومی شکل گرفت. تمامی این شرکت ها مدیران پروژه و سرپرستانی را به خدمت گرفتند که از اواسط دهه هفتاد هم تجربه داشتند و هم تخصص!.اینجا بود که جوان متخصص و جویای کار استان بوشهر اولین آثار محرومیت را حس کرد. از طرفی با روی کار آمدن این شرکت های پیمانکاری غیر بومی ریز و درشت، مدیران، کارشناسان و تکنسین ها و حتی اپراتورهای غیر بومی جذب این شرکت ها شدند؛ به حدی که رییس کارگاه، مجموعه مورد اطمینان خود و مدیران ارشد خود را از همشهریان و هم استانی های خود برمی گزید و این سلسله مراتب تا کارگر خدماتی ساده پیش می رفت و این چنین است که بعد از 23 سال رونق صنعت نفت و گاز در این منطقه و جولان شرکت های پیمانکاری غیر بومی، اثری از شرکت های بومی استان دیده نمی شوند. شرکت هایی با اعضای هیات مدیره و سهام داران گاهی دولتی، گاهی افرادی دارای امکانات مادی و معنوی پی در پی پروژه های بزرگ را درو کرده و بین پیمانکاران جز تقسیم می کنند. پیمانکاران جزیی که از شمال، شمال غرب، شمال شرق و شرق کشور حضور پیدا می کنند با مدیران ارشد بومی خود، کارشناسان بومی خود، بستگان خویشاوندی خود و کسانی که با تجربه صفر وارد این پروژه ها می شوند و طی چند سال آزمون و خطا مدیر پروژه های بعدی می شوند؛ جوان متخصص استان نیز همیشه به بهانه بی تجربه بودن کوبیده می شود. متاسفانه این است حقیقت تلخ این روزهای پالایشگاه های گازی ما.
2. عملکرد ضعیف مدیریت کار و خدمات اشتغال سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس
باتوجه به اقدامات مثبت مدیریت مذکور از سال 1387 تاکنون اما در سطوح پایین تر متاسفانه شاهد کارشکنی های متعدد و پی در پی هستیم.
الف: عدم نظارت کافی بر دفاتر کاریابی و اطلاع رسانی ضعیف
ب: ارایه معرفی نامه خارج از ضوایط به افراد غیر بومی
ج: عدم گزارش دهی تخلف شرکت های غیربومی به مرکز استان در صورت عدم رعایت مصوبه 50 درصد
د: نفوذ مدیریت ارشد پیمانکاری های غیر بومی و کاهش قدرت تاثیر گذاری نهاد مذکور
ه: عدم اجرای طرح نیاز سنجی فرصت های شغلی و تعامل با دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی
3. هدفمند نبودن رشته های مراکز فنی و حرفه ای استان
الف: ناهماهنگی این سازمان با مدیریت کار و خدمات اشتغال سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جهت هدفدار نمودن رشته ها
ب: کاهش کیفیت آمزش و دور شدن از فضای پروژه های صنعتی
ج: فراگیر نبودن رشته های کاربردی در صنعت نفت و گاز در کل استان و توزیع ناعادلانه در سراسر استان
4. پیگیری ضعیف و گاهی مقطعی نمایندگان مجلس استان در سطح کلان
به طور کلی نمایندگان مجلس استان پنج وظیفه عمده در قبال اشتغال جوانان بومی استان دارند:
الف: تلاش جهت افزایش سهم قانونی استفاده از نفرات بومی از اشتغال در طرح های بزرگ صنعتی
ب: تلاش و رایزنی جهت استفاده از مدیران بومی در پست های کلیدی صنعت نفت و گاز
ج: تلاش جهت افزایش سرمایه گذاری دولت در صنعت اشتغال زایی مثل پتروشیمی ها و پالایشگاه ها
د: دور شدن از فضای احساسی سیاسی و تعامل بیشتر با دولت های وقت جهت شرکت در تصمیمات بزرگ در سطح کلان. تجربه نشان داده است نماینده ای که قدرت چانه زنی بیشتر داشته باشد، رابطه را با دولت ها بر مبنای منافع حوزه انتخابی خود پایه گذاری کند و نه بر اساس انتقام گیری های سیاسی و جناحی، قطعا در توسعه پایدار حوزه خود نقش مثبت داشته است و چه بسا به همین سبب توانسته زمینه ساز اشتغال جوانان و محبوبیت بیشترخود شوند.
5. تعلق خاطر بیش از حد جوان هم استانی به خانواده ها و نهادینه شدن فرهنگ رکود، ایستایی، با عث شده عده ای بیکاری را بر ترک خانه و خانواده ترجیح دهند. این دسته تعلق خاطر خاصی به تک تک اعضای خانواده دارند. این روحیه باعث شده عده زیادی از جوانان بومی در هفته های اول حضور در منطقه ویژه پارس به لحاظ روحی و اعتماد به نفس دچار افت شده و به شهرهای خود برگردند؛ البته شرایط کارهای ادواری و ماهیت آن زمینه را برای بروز چنین مشکلاتی فراهم می آورد.
6. کم توجه ای نهادهای تاثیرگذار و مشورتی صاحب تریبون، سازمان ها، ارگان های دولتی و غیر دولتی به اشتغال و نگاه کلان تر به موضوع
یکی از رسالت های مهم صاحبان قدرت و تریبون اجتماعی و بازگویی اهمیت اشتغال و رابطه آن با سلامت روح و روان جامعه است. پرداختن به مسأله اشتغال، وظیفه ای است که از معنا و مفهوم جمهوری اسلامی می جوشد. طبق نقشه راهی که رهبری معظم ترسیم نموده اند، تمامی بزرگان صاحب مسند، قدرت و تریبون می بایست از بیان مسأله های کم اهمیت و کم اولویت در جامعه پرهیز کنند و با بیان دغدغه اصلی جوانان شایسته و نجیب این استان زمینه شکوفایی استعداد و رشد اجتماعی آنها را فراهم کرد.
منابع:
1.شرح واحد های فرایندی پالایشگاه های گازی-ناصرحامدنی-انتشارات جهاد دانشگاهی
www.aviny.com
