فکرشهر: استان بوشهر با دارا بودن بيش از 937 كيلومتر نوار ساحلي داراي اشكال ساحلي متنوع است. از 10شهرستان در استان تنها شهرستان هاي دشتستان و جم داراي خط ساحلي نبوده و 8 شهرستان (ديلم، عسلویه،گناوه، بوشهر، تنگستان، دشتي، دير، كنگان) در جوار ساحل خليج فارس مي باشند. از 8 منطقه تحت مديريت سازمان محيط زيست در استان، 6 منطقه داراي عرصه هاي دريايي و ساحلي (پناهگاه حيات وحش خارك، اثر طبيعي ملي خارگو، منطقه حفاظت شده حله، منطقه حفاظت شده مند، پارك ملي دير نخيلو، پارك ملي نايبند) مي باشد. استقرار صنايع مختلف، بنادر و صنعت حمل و نقل دريايي، اكوتوريسم ساحلي، آبزي پروري و شيلات و فرصت هاي اقتصادي سواحل از برجسته ترين نقاط قوت و فرصت هاي پيش روي استان بوشهر مي باشد.
\n\n
جزاير متعدد استان نيز داراي ويژگي هاي طبيعي منحصر بفردي مي باشند. زادآوري پرندگان مهاجر نابستانه در جزاير نخيلو و ام الگرم و خارگو، مهاجرت پرندگان زمستان گذران در جزاير خان و تهمادون و جزاير منطقه حفاظت شده حله، تخم گذاري لاكپشت هاي دريايي بشدت در معرض خطر انقراض منقار عقابي در جزاير نخيلو، ام الگرم، خارگو و سواحل پارك ملي نايبند، تخم گذاري لاكپشت سبز در معرض تهديد در جزاير خارگو و فارسي و تخم گذاري لاكپشت دريايي زيتوني در پارك ملي نايبند از وي»گي هاي زيست بوم هاي دريايي استان مي باشد.
\n\n
مناطق حساس ساحلی استان بوشهر شامل اکوسیستمهای ساحلی محل پیوند دو اکوسیستم خشکی و آبی بوده که بعنوان آخرین پذیرنده آلودگی ها از دو منبع فوق مورد تهدید جدی قرار دارند. با توجه به ارزشهای خاص اکولوژیک از نظر حفاظتی در قالب کنوانسیون جهانی مورد توجه و تعریف قرار گرفته است.
\n\n
مناطق حساس ساحلی استان بوشهر که جزو مناطق منحصر بفرد مولد و البته بسیار شکننده هستند شامل جنگل های حرا،آبسنگهای مرجانی،زیستگاه لاکپشتان دریایی،خوریات،رویشگاه جلبکهاو علفهای دریایی،تالابهای ساحلی و...است.این عرصه های آبی ساحلی که در جزر و مد قرار داشته بعنوان عرصه هایی محسوب میشوند که محل تمرکز موجودات کفزی است که بزرگترین پایه زنجیره غذایی دریا و حیات آبزیان وپرندگان و سایر موجودات وابسته به دریا بوده و بعنوان بانکهای زیستی از آنها یاد میشود. اکثر آبزیان بخشی از چرخه حیات خود را در مناطق ساحلی و خصوصا خورها بواسته برخورداری از مواد غذایی غنی سپری میکنند.حدود دو سوم ماهیان با ارزش تجاری و نود درصد صید دریایی به دلیل تجدید نسل و یا طی نمودن قسمتی از مراحل رویشی به این مناطق وابسته هستند،علاوه بر ارزشهای اکولوژیکی،این مناطق به دلیل در پناه بودن از تلاطم شدید دریا مورد استفاده صیادان و بازرگانان محلی قرار میگیرند و دارای ارزشهای اقتصادی-تجاری میباشند.و همچنین از کانون های مهم گردشگری و اکوتوریسم هستند.
\n\n
وجود پستانداران دريايي در اطراف جزاير و آب هاي استان نيز از فرصت هاي استان بوده بطوري كه گله هايي از دلفين گوژپشت در منطقه حفاظت شده مند و پارك ملي دير نخيلو بصورت دائم حضور داشته و بومي منطقه مي باشند.
\n\n
مهمترين زيستگاه هاي دريايي اكوسيستم هاي مرجاني مي باشند. در آب هاي استان بوشهر مناطقي مانند جزاير خارك و خارگو، جزيره فارسي، نايبند و سواحل شهر بوشهر واجد مناطق مرجاني مي باشند. پايداري اكوسيستم دريايي، توليدات دريايي، اكوتوريسم، مطالعه و تحقيق از مهمترين دلايل حفاظت از اين مناطق مي باشد
\n\n
عمده ترين تهديدات در بخش زيست بوم ها مربوط به تخريب مناطق مرجاني به علت روش هاي مخرب صيد، برداشت مرجان از سواحل، لنگر اندازي در مناطق مرجاني و گرمايش و آلودگي هاي دريايي مي باشد. ازدياد توتياي دريايي نيز در مناطق مرجاني گزارش شده است كه علت آن به نظر مي رسد برداشت بيش از حد آبزيان در مناطق حساس مرجاني و آلودگي هاي ناشي از افزايش مواد مغذي آب باشد.
\n\n
صيد و صيادي از عمده ترين تهديدات زيست بوم هاي دريايي است. افزايش تلاش صيادي، روش هاي مخرب صيد مانند استفاده از تور ترال، گوشگير كفي(ركسي)، و تور هاي مونوفلامنت، عدم رعايت ممنوعيت در مناطق تحت مديريت و مناطق حساس مي باشد.
\n\n
هچنین خورها از آنجا که آب خود را از دریا میگیرند به راحتی از آلودگی های دریایی بخصوص آلودگی نفتی تاثیر پذیرفته و به دلیل چرخش ضعیف آب آسیب پذیرمی باشند.فعالیت های ساحلی و خشکی نیز از دیگر منابع الودگی مناطق ساحلی است.
\n\n
مجوع این عوامل مناطق ساحلی و خورها را بعنوان مناطق حساس تبدیل نموده است.
\n\n
لذا هرگونه فعالیت که باعث ایجاد اختلال در چرخش آب این مکان با ارزش گردد دارای اثرات غیر قابل جبرانی بوده و باعث مرگ اکولوژیک آن میگردد.
\n\n
بنابراین تا زمانی که همترازی ارزشهای محیط زیستی با ارزشهای اقتصادی در سطح تصمیم گیران با رغبت پذیرفته نشود یا روشهای ارزیابی و تبدیل ارزشهای کیفی پیشرفت قابل توجهی نکند ، اجباراً باید تلفیقی از همه این استدلالها را بکار گرفت تا شاید صدمات وارد شده به زیستگاهها به حداقل خود تقلیل یابد . بنا بر این رعایت الزامات زیست محیطی و انجام مطالعات ارزیابی زیست محیطی جامع برای آن ضروری بوده و میبایست در دستور کار مسوولین ارشد استان قرار گیرد.در راستای این مهم اقدامات ذیل مانند :پیشگیری بعنوان مهمترین و مطمئن ترین شیوه حفاظت از محیط زیست و سلامت،و در مرحله بعد کنترل که درجه اهمیت آن بر اساس ماهیت عوامل تهدید کننده و در نهایت پاکسازی که از مسائل پرهزینه نیز میباشد و به ناچار میبایست برای مناطق آلوده انجام گیرد اقدام نمود.
\n\n
در نهایت از آنجا که مناطق ساحلی در شمار سرمایه ملی به شمار آمده نباید خصوصی سازی شده یا برای انجام طرحها و فعالیت های صرفا اقتصادی اعم از اسکله و بارانداز و.......باعث مسدود شدن این اراضی و از این طریق حذف کامل کارکردهای اکولوژیک انها شد.
\n\n
انجام مطالعات منطقه ای نواحی ساحلی برای محدوده هایی از این مناطق که دارای آثار میراث فرهنگی میباشند نیز الزامی بوده و باید از این طریق نیز همواره از ساخت ساز جلوگیری کرد.
\n\n
بر اساس آیین نامه اجرایی جزء(1) بند (الف) ماده (187) و بند(191) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران کارگروه متناظر استانی مدیریت یکپارچه زیست بومهای حساس و شکننده تشکیل می شود و دستگاههای اجرایی و شوراهای توسعه و برنامه ریزی استانها موظفند ضوابط و برنامه مصوب کارگروه ملی مدیریت یکپارچه زیست بومهای حساس و شکننده را رعایت و درتصویب طرحها و برنامه های خود رعایت نمایند.
\n\n
لذا حفاظت از پهنه های ساحلی و استقرار فعالیتهای مرتبط با دریا در فواصل منطقی و رعایت حریم دریا و یا بکارگیری توان فنی و مهندسی و انجام مطالعات زیست محیطی در احداث هرگونه کاربری در جوار اکوسیستم های حساس مطمئنا اصل اول الزامات زیست محیطی که حفاظت میباشد محقق خواهد شد.
\n\n
* دکتر حسین دلشب ـ مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان بوشهر
\n
