فکرشهر: اندکی کمتر از ۲ سال از آغاز تاخت و تاز بی رحمانه ویروس ویرانگر کرونا در همه نقاط دنیا علاوه بر کشتار و ابتلای میلیون‌ها انسان، ضربه سختی نیز بر اقتصاد جهانی وارد کرد که دراین میان زخم بخش گردشگری از دیگر حوزه‌های اقتصادی به دلیل ممنوعیت سفر در دوران پاندمی بسیار عمیق تر است.
به گزارش فکرشهر از ایرنا، اوایل اسفند سال ۹۸ بود درحالی که همه خود را برای سفرهای نوروزی آماده می کردند، به ناگاه ویروس ناشناخته و خطرناکی به نام کرونا ووهان چین سر برآورد و در مدت زمانی کوتاه تمام جهان را مورد حمله قرار داد و در این بین کشور ایران نیز بی نصیب نماند؛ در ابتدا همه تصور می‌کردند این ویروس طی چند ماه و با آغاز فصل گرما رخت از جهان برمی‌بندد و دوباره همه چیز به روال عادی بازمی‌گردد اما اینطور نشد و موج از پی موج و جهش و سویه به دنبال جهش و سویه دیگر از برزیل و پرو گرفته تا هند و آفریقای جنوبی و انگلیس هر موج و سویه با همه‌گیری و کشندگی بیشتر، این وضعیت و اقدامات پیشگیرانه و محدودیت ها و ممنوعیت‌های کشورهای مختلف، باعث شد تا صنعت گردشگری به طور محسوسی از این آفت آسیب ببیند.
بوشهر به واسطه وجود ساحل زیبا، بازارهای تجاری، آثار طبیعی و گردشگری بویژه در نیمه دوم سال از جمله استان‌های گردشگرپذیر کشور است که تا پیش از شیوع کرونا با پذیرش حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون مسافر به عنوان قطب گردشگری نوروزی در کشور به شمار می‌رفت.
اما با شیوع بلای کرونا همه چیز به هم ریخت؛ دیگر خبری از جاده‌ها و خیابان‌های شلوغ در روزهای پیک مسافر در این استان نبود، در راستای کنترل و پیشگیری از همه گیری این ویروس بسیاری از رفت و آمدها و سفرها محدود و حضور گردشگران کم رنگ شد.
وقتی کرونا، گردشگری را از اولویت مردم خارج کرد، بیشترین خسارت‌ها متوجه واحدهای اقامتی و هتل‌ها شد که سرمایه‌گذاری هنگفتی کرده بودند و آسیب ها تا جایی بود که بسیاری از آنها به هنگام ابلاغ دستورالعمل بازگشایی اقدام به فعالیت دوباره نکردند چون بسیاری از آنها حتی توان تامین هزینه آب و برق خود را نیز نداشتند.
براساس برآوردها از ابتدای شیوع کرونا تاکنون بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان به بخش گردشگری استان بوشهر خسارت وارد شده و بیشتر واحدهای اقامتی و گردشگری با کمتر از نیمی از ظرفیت خود و تنها به امید روزی که این ویروس از دنیا رخت بربندد و دوباره همه چیز رونق بگیرد، خود را سرپا نگاه داشته‌اند.
در استان بوشهرچهار هزار و ۸۸۵ تخت در قالب یکهزار و ۹۵۷ اتاق مربوط به ۱۸۵ واحد اقامتی شامل هتل، هتل آپارتمان، مهمان پذیر، اقامتگاه سنتی، خانه مسافر، مجتمع گردشگری، اقامتی، تفریحی و پذیرایی، اقامتگاه بوم‌گردی، سفره خانه سنتی، رستوان بین راهی و دفاتر مسافرتی وجود دارد که در دوران شیوع کرونا تا مرز ورشکستگی پیش رفتند و برای زنده ماندن و زنده نگاه داشتن صنعت گردشگری از جیب و سرمایه خود هزینه کردند تا این صنعت پابرجا بماند.
به گفته معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر، ویروس کرونا بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان گردش مالی روزهای خوش گردشگری در این استان را به صفر رساند و به این صورت بیشترین ضرر و زیان و خسارت به این صنعت رسید.
ضرورت حمایت عملی برای نجات هتلداران از ورشکستگی
به گفته رئیس هیات مدیره جامعه هتل داران استان بوشهر خسارت‌های وارد شده به صنعت هتل‌داری در مدت شیوع کرونا به حدی است که سال‌ها طول می‌کشد تا جبران شود.
اگر چه میراث فرهنگی تلاش کرد که تا حدی از فعالان بخش گردشگری حمایت کند اما تصمیم‌های ملی باعث روان سازی شرایط ما نشده است. به طور مثال تسهیلات بانکی ۱۲ درصدی پیشنهاد شده اما به دلیل رکود بخش گردشگری، ۹۵ درصد از فعالان این بخش از این تسهیلات استقبال نکرده‌اند.
حسین دهار می‌گوید: چون عملکرد بانک‌ها به قول خودشان بومی سازی و قوانین تغییر پیدا می‌کند فعالان گردشگری نتوانستند از این تسهیلات استفاده کنند.
او ادامه می‌دهد: در شرایط سختی که بنگاه های اقتصادی تعطیل و یا نیروهای خود را تعدیل کردند، هتلداران با توجه به وعده دولت در زمینه حمایت و ارائه برخی تسهیلات حمایتی و پرداخت بیمه بیکاری از تعدیل ۸۰۰ نفر از کارکنان شاغل در این بخش صرف نظر کردند و در حالی که کمترین درآمد را داشتند بیش از ۱۸ ماه حقوق کارکنان خود را از جیب پرداختند اما در عوض تامین اجتماعی تنها ۲ ماه و آن هم ۵۰ درصد از میزان حقوق را پرداخت کرد.
وی بیان می‌کند: سایر مصوبه‌های ستاد ملی کرونا و هیات وزیران که در قالب بسته‌های حمایتی وعده داده شد نیز درپیچ و خم اداری قرار گرفت و به سرانجام نرسید از همه مهم‌تر بدهی به اداره‌های امور مالیاتی، تامین اجتماعی و وام‌های معوق بود که طبق مصوبه‌های ستاد ملی کرونا قرار بود امهال شود اما بخوبی اجرا نشد.
دهار با انتقاد از شیوه تعیین مالیات برای فعالان این بخش تاکید می‌کند: تعیین مالیات بر اساس نظر و تخمین کارشناس، بدون حضور نماینده هتلداران انجام می‌شود، با این روش مالیات‌های بسیار سنگینی قطعی شده که هیچ هتلی در استان بوشهر از پس آن برنمی‌آید، زیرا برای تعیین میزان درآمد هتل‌ها، روش‌های ساده ای مثل مراجعه به سامانه‌ها یا استعلام از اداره اماکن وجود دارد اما چنین کاری صورت نمی‌گیرد.
از نظر او فشاری که از سوی اداره‌های دولتی از جمله تامین اجتماعی، دارایی و بانک‌ها بر هتل داران وارد می‌شود کمر گردشگری را خم و آنها را تا مرز ورشکستگی رسانده است.
به گفته رئیس هیات مدیره جامعه هتل داران استان بوشهر در برخی از استان‌ها، گرفتن مالیات، عوارض، مالیات بر ارزش افزوده تا پایان کرونا به تعویق افتاده اما این مصوبه به خوبی در استان بوشهر انجام نشد و هتلداران برای پرداخت حق بیمه کارکنان مجبور به فروش وسایل و خودروهای خود شده‌اند.
او معتقد است هرچند با بهبود شرایط کرونایی وضعیت گردشگری بهتر، هتل‌ها و مراکز اقامتی فعال شده اما این شرایط جوابگوی ضرر و زیان ۲ سال گذشته نیست و مسئولان باید فکری به حال گردشگری کنند.
از نظر رئیس هیات مدیره جامعه هتلداران استان بوشهر گردشگری به حمایت موثر دولت نیاز دارد و تصمیم‌هایی که در حد صورت جلسه باقی بماند نمی‌تواند به صنعت گردشگری کمکی کند.
جان گرفتن دوباره گردشگری کرونا زده در سایه واکسیناسیون عمومی
امروز و پس از یک سال و نیم انتظار، حضور نخستین تورهای گردشگری داخلی و خارجی در استان بوشهر بویژه در منطقه سیراف و تکمیل ظرفیت ۶۰ درصد هتل‌ها و مراکز اقامتی در جنوب استان بوشهر نشان از جان گرفتن دوباره صنعت کرونا زده گردشگری دارد و چنانچه مدیر موسسه گردشگری سیراف پارس موزه می‌گوید: این امر بیانگر این است که میل به گردشگری وجود دارد و عطش سفر بیشتر شده است.
محمد کنگانی ادامه داد: فعالان گردشگری در۲ سال گذشته اجازه ندادند این صنعت جان دهد و امروز تزریق واکسن، تبدیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی به فرهنگ و تامین زیر ساخت‌های بهداشتی در واحدهای اقامتی جانی دوباره به این صنعت نیمه جان داده است و تکمیل ظرفیت مراکز اقامتی شهرهای کنگان و سیراف گواهی براین مدعا است.
افزایش عطش سفر به سیراف و ضرورت همراهی همگانی با بخش گردشگری
به گفته او این شور دوباره نشان می‌دهد با بهبود شرایط کرونا زده به طور یقین حضور گردشگران و علاقمندان به گردشگری نسبت به پیش از آن بیشتر می‌شود اما به طور یقین این افزایش حضور گردشگران زیرساخت‌ها و امکاناتی می‌طلبد که میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تنهایی توان پاسخگویی به این مطالبه را ندارد.
به عقیده کنگانی همه دستگاه‌های اجرایی از جمله شهرداری‌ها و دهیاری‌ها برای احیای دوباره این صنعت باید میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را همراهی کنند.
از نظر این فعال حوزه گردشگری حضور شرکت‌های نفتی در جنوب استان بوشهر به عنوان یک قابلیت و ظرفیت برای استان به شمار می‌روند که باید از سرمایه آنها برای توسعه و تقویت زیرساخت‌های گردشگری استفاده کرد مساله ای که امروز کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
کنگانی معتقد است تاسیس واحدهای اقامتی، تامین امکانات مناسب حمل و نقل، توجه و توسعه تفریح‌ها و گردشگری دریایی، برپایی رستوران‌های مجهز در مناطق مختلف استان به خصوص منطقه سیراف از مهمترین نیاز زیرساختی گردشگری در این استان به شمار می‌رود که باید به آن پرداخته شود.
بی اثر شدن حمایت‌های دولتی با مانع تراشی بانک‌ها
۸۰ تا ۹۰ درصد روستاهای استان بوشهر در کرانه و پسکرانه قرار گرفته و همین امر باعث رونق کار اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روزگار خوب و خوش قبل از کرونا شده بود اما با شیوع این ویروس هزار چهره این خانه‌های خاص با حال و هوای قدیمی روستایی که با ایجاد شور و حال دیگری در روستاها و اشتغال بخش زیادی از ساکنان بومی را فراهم کرده بودند از آسیب کرونا در امان نماندند و به نوعی زمین گیر شدند.
توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی مزایای آشکار، پنهان، کوتاه و بلند مدت بسیاری دارد؛ یکی از مهمترین فایده‌های اقامتگاه‌های بوم گردی ایجاد اشتغال برای ساکنان بومی است، کسب درآمد، انگیزه حفظ و افزایش آن، دلیل کافی را برای اهالی شهر و روستا در حفاظت از محیط زیست، پاسداشت میراث فرهنگی، نگهداشت آداب و رسوم و رعایت تناسب با زیست بوم ایجاد می‌کند زیرا آنها به خوبی می‌دانند که همین میراث ماندگار گذشتگان و همین طبیعت خدادادی است که زمینه‌ای برای کسب معاش فراهم کرده‌است.
همزمان با بحران ویروس کرونا اقامتگاه‌های بوم گردی با توجه به جایگاه و همدلی همیشگی خود با جامعه محلی، از نخستین کسب و کارهایی بودند که به صورت خودجوش اقدام به تعطیلی کردند و پس از آن بود که در اسفند ماه ۱۳۹۸ دستورالعمل تعطیلی مراکز اقامتی به صورت رسمی ابلاغ شد اینها بخشی از سخنان رئیس جامعه بوم‌گردی‌های استان بوشهر است.
شایان بهرامی با انتقاد از رویه‌هایی که مانع از اثربخشی حمایت‌های دولتی در استان بوشهر شد، اینطور ادامه داد: همانطور که انتظار می‌رفت در پی این ابلاغیه چندین بخشنامه حمایتی دولتی درباره امهال اقساط تسهیلات دریافتی از سه تا ۶ ماه صادر و تبدیل به نقطه امیدی برای کارآفرینان این عرصه شد، اما در مسیر اجرای آن کارشکنی‌هایی از سوی برخی از مدیران استانی بانک‌ها و صندوق‌ها صورت گرفت که آسیب جدی به بدنه واحدهای اقامتی با اشتغال‌آفرینی بالا وارد کرد.
اختلال در پرداخت مرحله‌ای تسهیلات در این بخش، به درازا کشیدن پرداخت‌ها و در نتیجه کاهش ارزش آن در کشاکش زمان، از دیگر گلایه‌هایی است که شایان بهرامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا مطرح کرد.
بهرامی این را هم اضافه کرد که اداره کل میراث فرهنگی بوشهر به عنوان حامی و پشتوانه اقامتگاه‌های بوم‌گردی جلسه‌هایی با انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی، مسئولان استانی و نمایندگان بانک‌ها برگزار کرده‌است که هرچند تاکنون نتیجه مطلوب واصل نشده‌است اما جامعه فعالان بوم‌گردی بوشهر امیدوار است هرچه زودتر این موانع و مشکلات از جلوی پای کارآفرینان برداشته شود تا بیش از این آسیب نبینند.
نارضایتی بوم گردی‌ها از سامانه جانا
با الکترونیکی شدن خدمات همه چیز به سمت آنلاین تغییر کرد در همین راستا سامانه‌ای به نام جانا برای ثبت اطلاعات مراکز اقامتی، هتل‌ها و بوم‌گردی‌ها تعریف شد و لازم است واحدهای بوم گردی اطلاعات خود را در سامانه تکمیل و به روز کنند تا بتوانند از مزایای امهال اقساط و سایر مزایا استفاده کنند زیرا بانک‌ها با اتصال به این سامانه اطلاعات مراکز اقامتی را استعلام و بر اساس آن اقدام می‌کنند اما آنطور که بهرامی می‌گوید: به دلیل مشکل سیستمی و سخت بودن شرایط خواسته شده این کار سخت‌تر و رفت و آمدها بیشتر شد.
بوم‌گردی، کسب و کار خانگی است که نقش زیادی در بهبود شرایط زندگی روستائیان داشته اما به دلیل سخت گیری‌های انجام شده امکان ادامه حیات از آنها گرفته شده‌است و نمی‌توانند روی پای خود بایستند.
به بیان بهرامی تعریف برخی قوانین سخت گیرانه هرچند از طرفی باعث ساماندهی واحدهای اقامتی می‌شود اما ممکن است برخی دیگر با وجود سرمایه‌گذاری نتوانند به فعالیت خود ادامه دهند و همین امر زمینه فعالیت غیر قانونی و رونق کار خانه‌های مبله را به دنبال دارد.
آنچه فعالان در مراکز بوم‌گردی از میراث فرهنگی انتظار دارند این است که از کسانی که با عشق در این شرایط سخت ماندند و کسب و کار خود را حفظ و سختی را به جان خریدند، حمایت کنند.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در خصوص سامانه جانا اینطور توضیح می‌دهد: هدف از راه اندازی این سامانه تطبیق و استاندارد سازی مراکز اقامتی است و طبق ضوابط قانونی همه تاسیسات گردشگری از جمله هتل، دفاتر مسافرتی و بوم‌گردی ها باید مجوزهای خود را از طریق همین سامانه بگیرند.
سکینه سالاری به خبرنگار ایرنا این را هم گفت که میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در تلاش است از طریق سامانه جانا آموزش فعالان بخش گردشگری به روز شود و به این وسیله ضمن استاندارد سازی واحدهای اقامتی خدمات نیز براساس استانداردهای تعریف شده به گردشگران ارائه شود تا گامی برای رونق صنعت گردشگری باشد.
او معتقد است: برخی از فعالان بخش گردشگری از قواعد و مقررات سامانه جانا رضایت ندارند اما ما متولیان امر این بخش اعتقاد داریم این سامانه می تواند نقشی مهم در ارائه خدمات به گردشگران داشته باشد تا در صورت اینکه اتفاقی رخ دهد بتوانند به خوبی شرایط را مدیریت کنند.
آموزش و تقویت زیرساخت‌های بهداشتی نیاز امروز بوم‌گردی‌های بوشهر
یادمان باشد به روز شدن آموزش‌ها و وجود برخی الزام‌ها نقشی مهم در ارتقای سطح خدمات دارد و وقوع یک اتفاق ناگوار از اماکن گردشگری چهره استان را تغییر می‌دهد، پس بهتر این است که با ارائه برخی آموزش‌ها از وقوع بسیاری اتفاق‌های ناگوار جلوگیری کرد.
از نظر بهرامی آنچه باید مورد توجه متولیان امر گردشگری بویژه در حوزه اقامتگاه‌های بوم‌گردی قرار گیرد ارائه آموزش‌های مختلف و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم از جمله راه‌های دسترسی است تا هزینه حمل و نقل از هزینه اقامت و سایر هزینه‌ها بیشتر نشود.
این فعال بخش گردشگری این را هم گفت که کمبود امکانات بهداشتی در برخی از بوم‌گردی‌ها از جمله مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا نکته ای ناخوشایند در ذهن گردشگران باقی نماند چون هر گردشگر یک سفیر برای منطقه و استان به شمار می‌رود و حتی گردشگرانی که به دنبال جای ارزان هستند نیز به امکانات بهداشتی و اولیه ای نیاز دارند.
سامان بخشی به گردشگری استان به امید رونق در پسا کرونا
با همه اینها چنانچه معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر اظهار کرد: درفرصتی که کرونا نفس گردشگری را گرفته بود فرصتی شد تا نسبت به استاندارد سازی هتل‌ها و مراکز اقامتی استان گام‌های اساسی برداشته شود براین اساس در زمان حاضر ۷۰ درصد از مراکز اقامتی استان تطبیق و استاندارد سازی شدند.
سکینه سالاری این را هم به آن دسته از واحدهای اقامتی که تاکنون نسبت به استاندارد سازی مراکز خود اقدامی نکرده اند گفت: باید هرچه سریع‌تر در این زمینه اقدام کنند چون تمکین نکردن موجب کاستن درجه و یا کاهش ستاره آنها می‌شود.
آنطور که معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر می‌گوید: با توجه به اقدامات ونظارت‌های انجام شده گردشگران می توانند با خیال راحت به استان بوشهر سفر کنند و در اقامتگاه‌هایی که از طرف این اداره کل مجوز دارند اقامت کنند.
توسعه زیرساخت‌های گردشگری بویژه در بخش ساحلی و دریایی از جمله برنامه ها و اولویت‌های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر به شمار می‌رود و سالاری می‌گوید: در همین ارتباط صاحبان کشتی، لنج و قایق‌هایی که تمایل دارند می‌توانند برای گردشگری مجوز بگیرند تا به این وسیله از لحاظ ایمنی و فضای گردشگری بتوانیم ساماندهی و نظارت داشته باشیم.
به گفته سالاری تلاش می‌شود در عید نوروز با تعریف امکانات مناسب و تقویت مسیرهای گردشگری تفریحی امکان جذب گردشگر فراهم و به این وسیله جانی دوباره به گردشگری استان دمیده شود.
تنظیم برنامه های گردشگری عشایری، طبیعتی و تاریخی، ایجاد زیرساخت و دسترسی به کوه جاشک، احیا منطقه بنود عسلویه، تقویت گردشگری نخل و دریا در آبپخش به عنوان شهر حصیر و صنایع دستی و ایجاد جاده گردشگری، ایجاد ۲ مرکز و مجتمع گردشگری نزدیک به کوه نمک، ایجاد اقامتگاه در مسیر گناوه و دیلم، افتتاح سه هتل و مجتمع اقامتی با ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری از جمله برنامه های گردشگری استان بوشهر است.
سالاری ادامه می‌دهد: تغییر رنگ کرونایی شهرهای کشور و استان بوشهر این نوید را می‌دهد که روزهای خوب و آینده روشنی در انتظار گردشگری این استان است.
او در باره امهال صورت گرفته برای وام‌های فعالان گردشگری اینطور ادامه می‌دهد: مصوبات امهال در شرایط کرونا براساس تصمیم شورای پول و اعتبار است و برای تمام کشور یکسان بوده و با توجه به مدت امهال سود کمی به قسط‌های آخر اضافه می شود به همین دلیل جامعه هدف در این خصوص اعتراض دارند.
هرچند کرونا آسیبی بی بدیل را به گردشگری دنیا وارد کرد و فعالان این بخش روزهای سختی را از سر گذراندند اما تجربیات کسب شده، می‌تواند امروز جان دوباره ای به این صنعت ببخشد.
امروز که بعد از گذشت بیش از ۲۰ ماه از شیوع ویروس کرونا و با خارج شدن بسیاری از شهرهای کشور از وضعیت قرمز و پر خطر کرونایی و رفتن به سمت آبی کم خطر این امید را ایجاد کرده است تا شرایط بهتر و امیدوار کننده ای پیش روی صنعت گردشگری گشوده شود اما رسیدن به این منظور نیازمند زیرساخت‌ها و حمایت‌هایی است که باید از این بخش صورت گیرد.
صنعت گردشگری کارخانه ای بدون دود است که می‌تواند به وضعیت درآمدی و اقتصادی دولت کمک کند و امروز با بهبود نسبی شرایط کرونایی لازم است با تلاش همه جانبه برای بهبود زیرساخت‌های این صنعت و مانع‌زدایی از آن راه رونق گیری مجدد این بخش هموار شود.
