دکتر سریع‌القلم پیش از این، سی ویژگی جامعه زنده، سی ویژگی سیاستمدار، سی ویژگی شهروند مطلوب، سی ویژگی انسان عقلانی، سی ویژگی انسان مدنی و سی ویژگی سیاست خارجی کارآمد را تدوین کرده بود.
\n\n
سی ویژگی انتقاد کردن و مناظره کردن به شرح زیر است:
\n\n
1- هدف از نقد و انتقاد، بهتر فهمیدن و دقیق فهمیدن یک موضوع است.
\n\n
2- هدف از نقد و انتقاد، نزدیک کردن یک فکر و نظریه به fact است.
\n\n
3- اظهارنظر با نقد متفاوت است؛ اولی مخاطب خاصی ندارد اما دومی برای اصلاح فکر و سخن و عمل دیگری است.
\n\n
4- منتقد تا می‌تواند باید در متن انتقادی خود، سوال‌ها و زوایای جدید طرح کند.
\n\n
5- داشتن یک دیدگاه متفاوت، نقد نیست. مستندات و factها، مبنای نقد و انتقاد هستند.
\n\n
6- نقد شفاهی از نظر مکتوب، بی‌اعتبار است.
\n\n
7- منتقد باید دقیق با نقطه و ویرگول از متن اصلی، نقل قول کند و بعد آن را براساس مستندات نقادی کند.
\n\n
8- نقد به صورت مناظره توسط کسانی معتبر است که هر دو طرف در رابطه با موضوع مناظره، متون تولید و چاپ کرده باشند.
\n\n
9- در مسائل فکری و علمی، مبنای نقد بر واقعیات، آمار و factها است. جایگاه تخیلات و توهمات در مدارهای علمی نیست.
\n\n
10- در جامعه‌ای نقد اعتبار پیدا می‌کند که افراد متخصص در حوزه تخصصی خود نقادی کنند.
\n\n
11- اگر منتقد نکته‌ای را از متن مکتوب متوجه نمی‌شود، ابتدا سوال می‌کند و بعد نقد می‌کند.
\n\n
12- پیش ذهنیت از نویسنده یک متن، نقد و انتقاد را مخدوش و بی‌اعتبار می‌کند.
\n\n
13- به میزانی که انتقادات کلی باشند از اعتبار آن‌ها کاسته می‌شود. مبنای کار علمی و انتقادی در پرداختن به جزئیات است.
\n\n
14- بالاترین سطح اعتبار یک فرد علمی و فکری، نوشته‌های اوست. سخنرانی و ارائه شفاهی مطالب، پایین‌ترین سطح است.
\n\n
15- منتقد بر نویسنده متن، القاب نمی‌گذارد.
\n\n
16- کسی که در یک موضوع تخصص نداشته و متون تولید و چاپ نکرده، به لحاظ علمی نمی‌تواند انتقاد کند.
\n\n
17- منتقد، متن و سخن و فکر فرد را نقد می‌کند و نه شخص او را.
\n\n
18- کسی که نقد علمی می‌شود، وظیفه مدنی دارد که به انتقادات پاسخ دهد.
\n\n
19- نقدی که به آمار و مستندات تجربی و تاریخی اتکا داشته باشد، معتبرتر است.
\n\n
20- منتقد در بیان و لحن، شخص احساسی و عصبانی نیست. ادب و صداقت او مقدم بر انتقاداتش است.
\n\n
21- منتقد و انتقاد شونده هر دو باید در یک موضوع تخصص داشته باشند و متون تولید و چاپ کرده باشند.
\n\n
22- نقاد از این عبارات، فراوان استفاده می‌کند: حدس می‌زنم. تصور می‌کنم. به نظرم می‌آید. شواهد اینگونه نشان می‌دهد. آمار چنین تصدیق می‌کند.
\n\n
23- نقد فکری و علمی باید مکتوب و علنی باشد اما نقد از رفتار حتما باید به صورت خصوصی به افراد منتقل شود.
\n\n
24- محل تحصیل، اساتید و متون علمی منتقد بر کیفیت نقد او بسیار تأثیرگذار است.
\n\n
25- اندیشه‌ها سطح اعتبار دارند و به تدریج اصلاح می‌شوند. می‌توان با استدلال، مستندات و آمار، اندیشه‌ها را تکامل بخشید.
\n\n
26- منتقد باید مراقب باشد تا آنچه که خودش دوست دارد بگوید را به حساب متن دیگری نگذارد و متن او را تحریف نکند.
\n\n
27- استفاده از کمیت‌ها، دقت و اعتبار نقد را افزایش می‌دهد.
\n\n
28- علمی‌ترین متن و علمی‌ترین نقد آن است که نویسنده، تعاریف خود را از مفاهیم از یک طرف و مفروضات و استوانه‌های فکری را از طرف دیگر به طور دقیق مکتوب کند.
\n\n
29- در نقادی و مناظره، مبنای استدلال پژوهش‌های علمی است.
\n\n
30- استانداردگذاری برای نقد و مناظره، مسئولیت دانشگاه‌ها، متخصصان و انجمن‌های علمی است.
\n\n
* محمود سریع‌القلم - استاد دانشگاه شهید بهشتی
\n
