فکرشهر: فاجعه تکان‌دهنده منا در عربستان، موضوع روابط تهران - ریاض و امنیت منطقه را بار دیگر در محافل سیاسی و دیپلماتیک بر سر زبان‌ها انداخت.
\n\n
به گزارش فکرشهر، متین مسلم با این مقدمه در «خبرآنلاین» نوشت: ایران که تعداد زیادی از اتباعش را در این فاجعه سهمگین از دست داده است در موضعی کاملا قابل درک خواهان توضیح مقامات سعودی شده و این توجیه سطحی سعودی‌ها که زائران به هشدارهای ماموران توجهی نکرده‌اند، نه تهران و نه محافل مستقلی را که موضوع را دنبال می‌کنند، قانع نکرده است.
\n\n
یک کارشناس سیاسی و امور دیپلماتیکی ارشد عرب مقیم ریاض که کشورش روابط خوبی با تهران دارد اما مایل به افشای نام خود نیست، می‌گوید: «واکنش شتابزده ریاض در حالی که ایرانی‌ها کاملا حق دارند، نشان می‌دهد که مسئولان عربستانی دقیقا نمی‌دانند چه اتفاقی افتاده است. این مشخص می‌کند مسئولان سعودی در مهم‌ترین روز مناسک حج بر اوضاع مسلط نبوده‌اند. اینکه می‌گویند قابل پیش‌بینی نبود به نظرم توضیح قانع‌کننده‌ای نیست.»
\n\n
یک شاهد عینی لیبیایی به نام ابو بکر احمد روز جمعه به گاردین گفته است: «ماموران سعودی به هیچ چیز از جمله راه‌های فرار مسلط نبودند.»
\n\n
از طرفی اقدام فوری شاه سلمان در صدور بازنگری شرایط برگزاری مراسم حج که نشان‌دهنده اطلاع آنها به ناکارآمدی تصمیمات قبلی است، به‌خوبی نظرات این دیپلمات عرب و شاهد لیبیایی را تایید می‌کند. امابه وضوح 2 نکته دیگر را نیز آشکار می‌کند؛ نخست، خوش‌بینی بیش از حد سعودی‌ها در قبال تصمیماتی است که معمولا اتخاذ می‌کنند، بدون آنکه عواقب آنها را بسنجند. دوم، پس از حوادث امسال ایام حج این موضوع که تسلط سنتی سعودی‌ها بر اوضاع داخلی کشور رو به ضعف گذاشته نمایان‌تر شده است. حوادث اخیر صرفا نمادی از این ضعف عمومی تلقی می‌شوند.
\n\n
شاید فاجعه مکه دلیل کافی برای طرح چنین ادعای کلان سیاسی نباشد اما نگاهی در آنچه که به «اتخاذ تصمیمات رهبران جدید عربستان بدون در نظر گرفتن عواقب آن» مربوط می‌شود، نشان می‌دهد که رهبران سعودی بسته به اینکه در برابر چه شرایطی - داخلی یا خارجی فرقی نمی‌کند - قرار بگیرند بلافاصله کنترل اوضاع را با اتخاذ تصمیمات شتابزده از دست می‌دهند؛ رفتاری که با سنت‌های شناخته‌شده از سیاست و دیپلماسی سعودی‌ها همخوانی ندارد.
\n\n
در اینجا بحث تنها بر سر فاجعه دردناک منا نیست؛ بلکه بر سر سیاست‌های رهبران جدید این کشور است که با اتخاذ تصمیمات ماجراجویانه، از یک‌سو منطقه را با بن‌بست‌های امنیتی خطرناکی مواجه و از سوی دیگر ثبات تعیین‌کننده کشور خود را با چالشی جدی روبه‌رو کرده‌اند. راه دوری نرویم، به جز فاجعه جنگ یمن. تروریسمی که با حداقل چهار عملیات در خاک سعودی و کویت طی شش ماه گذشته مشت بر دروازه‌های کشورهای عربی خلیج فارس کوبیده، حاصل کدام تصمیماتی است که اینک ریاض به دنبال کنترل عواقب یا مقصر آن است؟ گرچه اینها تمامی دلایل نیستند اما دلیلی کافی بر این مهم خواهند بود که باور کنیم رهبران جدید عربستان، در صدد انجام تجربیات مخاطره‌آمیزی هستند که توانشان در کنترل آنها با تردید جدی روبه‌روست.
\n\n
گزارش‌های نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده طی سال‌های 2013 تا 2104 نشان می‌دهد که از دید آنها کشمکش‌های نگران‌کننده داخلی شاهزادگان ارشد سعودی بر سر جانشینی نسل اول فرزندان عبدالعزیز به دو صورت «در پیش‌گرفتن رفتاری مستقل و غیر متعارف با غرب و ایالات متحده و نیز رفتارهای ماجراجویانه در منطقه» خود را نمایان خواهد کرد. شاید حمله به یمن و مخالفت با توافق و تفاهم با تهران دو مثال عینی باشند.
\n\n
اکنون به نظر می‌رسد با مرگ شاه عبدالله در اواخر ژانویه سال جاری و به قدرت رسیدن آخرین فرد ناتوان از نسل بیست و پنجم عبدالعزیز یعنی سلمان 79 ساله، بازی زودتر از آنچه فکر می‌کردیم آغاز شده است. اینکه پرنس بندر بن سلطان در ماه ژوئن به یک خبرگزاری فلسطینی می‌گوید «اقدامات واشنگتن در منطقه، چشم ما را باز کرد و ما دیگر متحدانی چون سابق برای آمریکا نیستیم»، تنها یک سخن نیست بلکه استراتژی معناداری است که باید زودتر از امروز جدی گرفته می‌شد.
\n\n
این درست که تمامی بحران‌های منطقه و فاجعه اخیر منا ما را به این باور رسانده که سعودی‌ها در همه آنها مقصرند اما مشکل این است که رهبران عربستان در حال از دست دادن کنترل شرایط خودایجادی هستند که تاثیر آن تنها بر کانون بحران‌هایی که ایجاد کرده‌اند قابل مشاهده نیست بلکه در کنار تشدید بحران قدرت جانشینی پس از شاه‌سلمان که از هم‌اکنون آغاز شده، آثار فقدان روزافزون تسلط بر اوضاع داخلی نه فقط در شرایط امنیتی که در وضعیت عادی و اجتماعی کشور در حال نمایان‌شدن است.
\n\n
بی‌ثباتی عربستان تبعات نامعلومی برای امنیت و ثبات منطقه به همراه خواهد داشت که به این کشور عربی محدود نخواهد ماند. باید قبول کنیم شرایط بسیار خطرناک شده است. به راستی این چه گروه خطرناکی است که در این کشور قدرت را در دست گرفته و به هیچ اصول و قاعده‌ای پایبند نیست و امنیت منطقه و صلح جهانی را به مخاطره انداخته است؟
\n
