گردان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس چیست؟

فکرشهر: گردان‌های عزالدین قسام مستقر در غزه از زمان تاسیس در سال ۱۹۹۲ میلادی مقاومت مسلحانه‌ای را در برابر اشغالگری اسرائیل راه اندازی کرده اند.

به گزارش فکرشهر از عصرایران، گردان‌های قسام شاخه نظامی حماس از تاریخ ۷ اکتبر حمله‌ای را علیه اسرائیل آغاز کرد حمله‌ای که در جریان آن ۱۴۰۰ اسرائیلی کشته شده و بیش از ۲۰۰ نفر از آنان به اسارت گرفته شده اند. از آن زمان تاکنون گردان‌های قسام در کانون توجهات بین المللی قرار گرفته اند.

اسرائیل متعهد شده که به دنبال حملات اخیر به عمر تمام جناح‌های گروه مقاومت فلسطین را که از سال ۲۰۰۷ میلادی بر نوار غزه حکمرانی می‌کنند، پایان دهد. اسرائیل تاکنون مسئول جانباختن بیش از ۶۵۰۰ فلسطینی در جریان بمباران‌های بی رویه‌ای بوده که به گفته دبیرکل سازمان ملل متحد "نقض آشکار قوانین بین المللی بشردوستانه" است. اسرائیل از زمان خروج نیروهایش از غزه در سال ۲۰۰۵ میلادی شش حمله بزرگ به غزه انجام داده است.

در این میان، "احمد جباری" فرمانده تیپ‌های عزالدین قسام در سال ۲۰۱۲ میلادی در جریان حملات هوایی اسرائیل جان اش را از دست داد.

به گزارش فرارو به نقل از الجزیره، در ادامه به آن چه باید در مورد خاستگاه و تکامل شاخه نظامی حماس بدانید خواهیم پرداخت:

حماس چیست و چه زمانی تاسیس شد؟

حماس توسط شیخ احمد یاسین و دستیارش عبدالعزیز الرنتیسی به عنوان شاخه‌ای از اخوان المسلمین مصر در سال ۱۹۸۷ میلادی تاسیس شد. پیوند حماس با اخوان المسلمین تا سال ۲۰۱۷ میلادی ادامه داشت، زمانی که حماس پایان روابط خود با اخوان المسلمین را اعلام کرد. حماس مخفف حرکات المقاومة الاسلامیه (جنبش مقاومت اسلامی) به معنای غیرت است.

این غیرت در جریان انتفاضه اول علیه اشغالگری اسرائیل پدیدار شد که در جریان آن هزاران فلسطینی در تظاهرات مسالمت آمیز علیه مصادره زمین‌های شان توسط اسرائیل و شهرک سازی‌های غیرقانونی اسرائیلی نشین شرکت کردند.

فلسطینیان پس از مشاهده واکنش تند اسرائیل به اعتراض شان به استفاده از سنگ به عنوان وسیله‌ای برای مبارزه روی آوردند و برخی از گروه‌های فلسطینی برای مبارزه به سلاح‌های سبک متوسل شدند.

حماس طرفدار مقاومت مسلحانه برای آزادسازی فلسطین بود و با توافق نامه اسلو در سال ۱۹۹۳ میلادی مخالفت کرد. حماس اعلام کرد که اسرائیل از آن توافق نامه برای گسترش شهرک نشین‌های غیرقانونی در سرزمین‌های اشغالی در سال ۱۹۶۷ میلادی استفاده می‌کند. حماس در سال ۲۰۰۶ میلادی تصمیم گرفت در انتخابات غزه شرکت کند و پیروز میدان شد.

با این وجود، انتقال قدرت به حماس مسالمت آمیز نبود، زیرا فتح جریانی که بر تشکیلات خودگردان فلسطین تسلط دارد در جهت بیرون راندن حماس از نوار غزه تلاش کرد، اما در این امر ناموفق بود. اسرائیل پس از به قدرت رسیدن حماس محاصره زمینی، دریایی و هوایی را بر نوار غزه اعمال کرد و تا به امروز تصمیم می‌گیرد که چه کسی وارد نوار غزه شده و چه کسی از آنجا خارج شود و در عمل نوار غزه را به یک "زندان بدون سقف" تبدیل کرده است.

"اسماعیل هنیه" که روابط نزدیکی با یاسین بنیانگذار حماس داشت امروز رهبری شاخه سیاسی حماس را برعهده دارد. بر اساس نظرسنجی مرکز تحقیقات سیاست و نظرسنجی فلسطین در ماه مارس اکثر فلسطینیان در صورت وجود دوگانه "محمود عباس" رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و "اسماعیل هنیه" در یک انتخابات به هنیه رای خواهند داد. ادامه فعالیت‌های مرتبط با حوزه رفاه اجتماعی از جمله توزیع غذا در ماه رمضان و ساخت مدارس از سوی حماس باعث افزایش حمایت اجتماعی از آن گروه در میان فلسطینیان شده است.

گردان‌های قسام چه هستند؟

حماس در سال ۱۹۹۲ میلادی واحد نظامی خود را برای متمرکز کردن و شکل دادن به ساختار عملیات نظامی که جنگجویان اش علیه اسرائیل در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادی انجام داده بودند، تاسیس کرد. تارنمای رسمی آن گروه اشاره کرده که نام قسام برگرفته از نام "عزالدین قسام" یک مبارز سوری است که پس از اخراج اش به فلسطین علیه اشغالگری بریتانیا مبارزه کرد.

"محمد ضیف" فرمانده نظامی گردان‌های قسام است و "مروان عیسی" معاون اوست. به گفته کارشناسان، اقدامات گردان‌های قسام علیه اسرائیل به حماس کمک کرده تا در میان بخش بزرگی از فلسطینیان محبوبیت پیدا کند. تشکیلات خودگردان فلسطین به دلیل شکست در متوقف ساختن روند شهرک سازی‌های غیرقانونی اسرائیلی و ادامه هماهنگی امنیتی با اسرائیل در میان فلسطینیان به تشکلی نامحبوب تبدیل شده است. تشکیلات خودگردان فلسطین با ظهور سیاست‌های افراطی جریان راست افراطی در اسرائیل بیش از گذشته به حاشیه رانده شده است.

گردان‌های قسام تا چه اندازه قدرتمند هستند؟

براساس داده‌های سیا گردان‌های قسام بین ۲۰ تا ۲۵ هزار عضو دارند که در مورد تعداد واقعی اعضای آن گردان بحث و اختلاف نظر وجود دارد. خروج اسرائیل از غزه در سال ۲۰۰۵ میلادی به حماس فرصتی برای بازسازی شاخه نظامی خود داد. گفته می‌شود که حمایت مالی خارجی حماس را قادر ساخته تا قابلیت‌های نظامی پیچیده خود را توسعه دهد. حماس زرادخانه خود را به مثابه یک عامل بازدارنده قلمداد می‌کند.

فعالیت‌های نظامی گردان‌های قسام چه هستند؟

براساس داده‌های سیا گفته می‌شود که گردان‌های قسام تسلیحات خود را از طریق قاچاق به دست می‌آورند. برخی منابع نیز اشاره کرده اند گردان‌های قسام خود تسلیحاتی را در سطح محلی تولید می‌کنند. با این وجود، "الجزیره" نمی‌تواند هیچ یک از این ادعا‌ها را به طور مستقل تایید کند.

گردان‌های قسام معمولا متکی به حملات راکتی هستند و اخیرا پهپاد را نیز به زرادخانه خود افزوده اند. براساس گزارش سال ۲۰۲۱ وزارت امور خارجه امریکا گردان‌های قسام و سایر گروه‌های مسلح فلسطینی بیش از ۴۴۰۰ راکت در رویارویی با اسرائیل در سال ۲۰۲۱ میلادی پرتاب کرده اند. در ۱۱ روز نبرد در آن سال دست کم ۲۶۰ فلسطینی در جریان حملات اسرائیل جان شان را از دست دادند در حالی که تلفات اسرائیل در آن نبرد تنها ۱۳ نفر بود.

گزارش‌ها حاکی از آن است که گردان‌های قسام در ساخت مواد منفجره دست ساز، راکت انداز، موشک‌های ضد تانک و خمپاره تحصص دارند، اما تا حد زیادی به استراتژی و پنهان کاری متکی هستند و زیرساخت‌های تونلی گسترده‌ای در اختیار دارند که به آنان اجازه می‌دهد بدون شناسایی شدن حرکت کنند.

چرا حماس در تاریخ ۷ اکتبر به اسرائیل حمله کرد؟

حماس اعلام کرد که این حمله در پاسخ به تجاوز اسرائیل به محوطه مسجد الاقصی و افزایش خشونت شهرک نشینان اسرائیلی علیه فلسطینیان در کرانه باختری اشغالی و بیت المقدس شرقی بوده است.

آن سازمان هم چنین اعلام کرد که موفق شده تعداد زیادی اسیر را به منظور چانه زنی برای آزادی اسرای فلسطینی که در زندان‌های اسرائیل به سر می‌برند در اختیار گیرد و برخی از تحلیلگران می‌گویند که تسریع روند عادی سازی دولت‌های عربی و اسرائیل ممکن است عامل تاثیرگذار دیگری برای تصمیم گیری حماس به منظور حمله علیه اسرائیل بوده باشد.

ضیف فرمانده نظامی گردان‌های قسام در این باره گفته است: "اکنون بزرگترین نبرد برای پایان دادن به آخرین اشغالگری بر روی زمین در جریان است". او آشکارا از "حامیان مقاومت فلسطین و ملت‌های مسلمان" خواست تا "به مبارزه مسلحانه بپیوندند".

چه گروه‌های مقاومت مسلح دیگری در غزه حضور دارند؟

گروه‌های مسلح دیگر در غزه اعلام کرده اند که در حال پیوستن به مقاومت فعلی علیه نیرو‌های اسرائیلی هستند. در میان آنان می‌توان به گردان‌های "سرایا القدس" متعلق به جهاد اسلامی فلسطین اشاره کرد.

براساس داده‌های جمع آوری شده توسط پروژه تهدیدات بحرانی سرایا القدس که در سال ۱۹۹۲ میلادی تاسیس شد مسئولیت انجام دست کم ۳۳ حمله راکتی را برعهده گرفته است. جبهه خلق برای آزادی فلسطین نیز از طریق گردان‌های "ابوعلی مصطفی" در غزه حضور فعال دارد و از طریق پیام‌های رسمی تلگرامی به فراخوان‌های مقاومت مسلحانه می‌پیوندد.