کشف ابزار‌های عاجی در اوکراین با ۴۰۰ هزار سال قدمت + عکس

فکرشهر: در کشفی که تاریخ نوآوری انسانی را به حدود ۴۰۰ هزار سال پیش می‌برد، باستان شناسان در اوکراین قدیمی‌ترین مصنوعات عاجی دستکاری و شکل داده شده را یافته اند. این قطعات کوچک عاج ماموت که در محوطه پارینه سنگی زیرین Medzhibozh A در غرب اوکراین کشف شده اند، ابعاد ناشناخته‌ای از رفتار و خلاقیت فناوری انسان تباران اولیه را نشان می‌دهند.

کشف مصنوعات عاجی در اوکراین

به گزارش فکرشهر از عصرایران، این یافته‌ها که در مطالعه‌ای توسط دکتر وادیم استپانچوک و دکتر اولکساندر او. نائومنکو در مجله معتبر بین المللی استئوآرکئولوژی منتشر شده است، پرده از راز قدمت استفاده انسان تباران از عاج بر می‌دارد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که انسا تباران حداقل ۴۰۰ هزار سال پیش، بسیار پیش از آنچه تصور می‌شد، با عاج به عنوان ماده‌ای قابل استفاده آشنا بوده اند. این کشف، تاریخ استفاده از عاج را حدود ۲۸۰ هزار سال به عقب می‌برد، چرا که قدیمی‌ترین نمونه‌های شناخته شده قبلی، حدود ۱۲۰ هزار سال قدمت داشتند.

محوطه باستانی Medzhibozh A، واقع در حاشیه رودخانه بوگ جنوبی و در نزدیکی شهر تاریخی مدژیبیژ، در سال ۲۰۱۱ توسط باستان شناسان کشف شد. این محوطه از آن زمان تا سال ۲۰۱۸، به طور متناوب مورد کاوش و حفاری قرار گرفت. لایه‌های رسوبی این محوطه، گستره وسیعی از دوران پلیستوسن (the Pleistocene) را در بر می‌گیرند. اشیاء عاجی کشف شده، از لایه‌هایی استخراج شده اند که با استفاده از روش‌های دقیق زمین شناسی، به مرحله ایزوتوپ دریایی ۱۱ (MIS ۱۱) تاریخ گذاری شده اند. با بهره گیری از تکنیک‌های پیشرفته ای، چون رزونانس اسپین الکترون (ESR) و دیگر روش‌های تحلیلی، محققان توانسته اند قدمت این لایه‌های بالایی را به حدود ۴۰۰,۰۰۰ سال پیش تخمین بزنند.

در جریان کاوش‌های باستان شناسی در این محوطه، ۲۴ قطعه کوچک عاج ماموت کشف شد که از میان آنها، یازده قطعه نشانه‌های آشکاری از دستکاری و شکل دهی عمدی را به نمایش گذاشتند. در میان این یافته ها، قطعاتی با تکنیک‌های پیچیده مشابه آنچه برای ساخت ابزار‌های سنگی استفاده می‌شد، از جمله ضربه دوقطبی روی سندان، پیرایش دقیق لبه‌ها و برداشتن تراشه‌ها به چشم می‌خورد. یکی از این قطعات، یک هسته عاجی بود که احتمالاً برای ساخت تراشه‌های کوچک‌تر مورد استفاده قرار می‌گرفت، و دیگری، ابزاری نوک تیز که نشان دهنده تلاش برای ساخت ابزار‌های تخصصی است. این دو قطعه، به وضوح نشان می‌دهند که شکل دهی این عاج ها، تصادفی نبوده و با هدف ساخت ابزار‌های کاربردی انجام شده است.

عکس‌ها و نقاشی‌های تکه‌های عاج ماموت به شکل یک «شیء نوک تیز» (۱، ۱a)، یک «هسته» (۲، ۲a)، و یک قطعه عاج دستکاری نشده (۳، ۳a)

با این حال، سودمندی عاج به عنوان ماده‌ای برای ابزار قابل تردید است. با سختی موس تنها ۲ تا ۴ - به طور قابل توجهی نرم‌تر از سنگ چخماق یا کوارتز - عاج حریف سنگ نیست. این امر محققان را به این نتیجه رساند که این اشیاء ممکن است منحصراً برای استفاده ابزاری و عملی طراحی نشده باشند.

به گفته دکتر استپانچوک، این مصنوعات می‌توانستند یا به دلیل کمبود سنگ با کیفیت خوب در منطقه یا به عنوان راهی برای آزمایش مواد جدید ایجاد شده باشند. برخی دیگر نیز ممکن است به عنوان قطعات تمرینی برای اهداف آموزشی استفاده شده باشند.

این محوطه در منطقه‌ای واقع شده که دسترسی به منابع سنگی با کیفیت در آن محدود بوده است و ساکنان ممکن است انواع سنگ‌ها یا موادی مشابه سنگ برای تراشکاری را آزمایش کرده باشند. عاج ممکن است یکی از این مواد آزمایشی باشد تا میزان مناسب بودن آن سنجیده شود.

با این حال، با توجه به نامناسب بودن این اشیا برای استفاده ابزاری، محققان احتمال دیگری را نیز مطرح می‌کنند: ممکن است این قطعات صرفا کاربرد عملی نداشته باشند. این اشیا شاید بازتاب دهنده رفتار تقلیدی یا بازی گونه، احتمالا توسط کودکان باشند که در حال بازآفرینی کار‌های بزرگسالانی بودند که ابزار می‌تراشیدند.

از سوی دیگر، این قطعات عاج ممکن است نتیجه فعالیت‌های آموزشی بوده باشند؛ یعنی اعضای مسن‌تر یک جامعه پیش از تاریخی، برای آموزش اصول ابتدایی ابزارسازی به کودکان، از عاج به عنوان ماده‌ای تمرینی استفاده کرده اند.

اینکه این انسان‌های اولیه، احتمالاً گونه‌ای منقرض شده از انسان تباران، نه تنها قادر به آزمایش مواد جدید بودند، بلکه در رفتار‌های یادگیری اجتماعی مانند آموزش و تقلید نیز شرکت می‌کردند، سطح پیچیده تری از رشد شناختی را نسبت به آنچه قبلاً تصور می‌شد، نشان می‌دهد.

اگرچه دانشمندان عدم قطعیت‌های احتمالی، مانند احتمال تعیین تاریخ نادرست یا اصلاح طبیعی را تصدیق می‌کنند، اما استدلال می‌کنند که پیچیدگی و تکرار تکنیک‌های ابزارسازی، منشأ طبیعی را بعید می‌سازد.