دونالد ترامپ چگونه به دنبال براندازی نیکلاس مادورو است؟ / ترامپ، مأموریت در کارائیب را از «مبارزه با مواد مخدر» به «تغییر حکومت در ونزوئلا» تبدیل کرد؟

فکرشهر: فایننشال تایمز نوشت: استقرار نظامی دونالد ترامپ در سواحل ونزوئلا با هدف متقاعد کردن نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور این کشور، و حلقه نزدیک به او انجام شده است تا درک کنند ماندن در قدرت برایشان پرهزینه‌تر از کناره‌گیری خواهد بود — به گفته‌ی چهره‌های مخالف ونزوئلایی و تحلیلگران.

به گزارش فکرشهر از انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: زمانی که ایالات متحده بزرگ‌ترین اعزام ناو‌ها و جنگنده‌های خود به دریای کارائیب در بیش از سی سال اخیر را دستور داد، این مأموریت در ابتدا به‌عنوان جنگ علیه قاچاقچیان مواد مخدر معرفی شد. به‌دنبال آن، حملاتی برای نابودی قایق‌های کوچک که رئیس‌جمهور آمریکا مدعی بود حامل مواد مخدر هستند، انجام گرفت. اما تمرکز مأموریت تغییر کرده است.

اولویت کنونی، وادار کردن مقام‌های ارشد دولت ونزوئلا به کناره‌گیری، ترجیحاً از طریق استعفا یا انتقال قدرت توافقی است —، اما با تهدیدی روشن مبنی بر اینکه اگر مادورو و حلقه نزدیکش به قدرت بچسبند، آمریکایی‌ها ممکن است از نیروی نظامی هدفمند برای دستگیری یا کشتن آنان استفاده کنند.

یکی از چهره‌های مخالف ونزوئلایی که با این مذاکرات آشناست گفت:

«استراتژی ترامپ بر اعزام نیرو‌های زمینی متمرکز نیست، بلکه بر نمایش برتری قاطع نظامی و استفاده از آن قدرت برای دستیابی به اهداف سیاسی تکیه دارد. هدف کاملاً روشن است: مادورو و نزدیک‌ترین همدستانش باید به هر طریقی بروند — و به‌زودی.»

سخنگوی کاخ سفید، آنا کلی، در پاسخ به سؤال درباره این راهبرد گفت:

«ترامپ آماده است از هر عنصر قدرت آمریکا استفاده کند تا جلوی ورود مواد مخدر به کشورمان را بگیرد و مسئولان این وضعیت را به دست عدالت بسپارد.»

تامی پیگوت، معاون اصلی سخنگوی وزارت خارجه، افزود:

«مادورو رهبر مشروع ونزوئلا نیست؛ او یک فراری از عدالت آمریکا است که امنیت منطقه را تضعیف کرده و جان آمریکایی‌ها را به خطر انداخته است.»

در ونزوئلا، بزرگ‌ترین ذخایر اثبات‌شده نفت جهان و همچنین منابع ارزشمند طلا، الماس و کولتان در خطر قرار دارد. این کشور آمریکای جنوبی که در قرن گذشته متحد ایالات متحده بود، از زمان هوگو چاوز — افسر سابق ارتش که انقلاب سوسیالیستی "بولیواری" را از سال ۱۹۹۹ تا زمان مرگش در سال ۲۰۱۳ رهبری کرد — به مدار روسیه، چین و ایران کشیده شد.

مادورو، راننده اتوبوس سابق آموزش‌دیده در کوبا و جانشین انتخابی چاوز، اکنون با جایزه‌ی ۵۰ میلیون دلاری آمریکا برای سرش روبه‌رو است.

برای ترامپ — که در ۹ ماه گذشته توجهی بیش از هر رئیس‌جمهور آمریکایی از زمان بیل کلینتون در دهه ۱۹۹۰ به نیمکره غربی نشان داده — ونزوئلا یک اولویت کلیدی است. او کاراکاس را پرونده‌ای ناتمام می‌داند؛ چرا که در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش با وجود اعمال سیاست «فشار حداکثری» اقتصادی و به رسمیت شناختن دولت جایگزین اپوزیسیون، نتوانست مادورو را از قدرت برکنار کند.

رایان برگ، رئیس برنامه قاره آمریکا در اندیشکده CSIS، گفت:

«واضح است که مأموریت در حال تکامل به سمت یک عملیات برای فروپاشی یا تغییر رژیم است. هرچه بیشتر پیش می‌رویم، بیشتر بر این حساب باز می‌کنیم که مادورو از کاراکاس فرار کند و حلقه‌ی ۲۵ تا ۵۰ نفره‌ی بالای چاویست‌ها پاکسازی شود.»

با افزایش فشار آمریکا، دولت ونزوئلا تلاش کرده با واشنگتن مذاکره کند و حتی طبق گزارش‌ها پیشنهاد داده که قدرت از مادورو به معاونش دلسی رودریگز منتقل شود.

وقتی روز جمعه از ترامپ پرسیده شد که مادورو برای کاستن از فشار واشنگتن چه امتیاز‌هایی داده است، او پاسخ داد:

«او همه‌چیز را پیشنهاد داده، درست می‌گویید. می‌دانید چرا؟ چون نمی‌خواهد با ایالات متحده دربیفتد.»

ونسا نیومن، کارآفرین صنعت دفاعی ونزوئلا و فرستاده پیشین اپوزیسیون با ارتباطات نزدیک با دستگاه امنیتی آمریکا، گفت:

«طرح فعلی، دستگیری نیکلاس مادورو است. یا دستگیری-کشتن یا دستگیری-بازداشت و انتقال او — به هر شکل ممکن.»

منابع آگاه در واشنگتن از سخت‌تر شدن موضع دولت در قبال ونزوئلا در ماه‌های اخیر سخن می‌گویند؛ به‌ویژه با قدرت گرفتن چهره‌های تندرو فلوریدا همچون مارکو روبیو، وزیر خارجه، و سوزی وایلز، رئیس دفتر ترامپ. کسانی که اوایل امسال با کاراکاس مذاکره کرده بودند — مانند ریچارد گرنل، فرستاده ویژه — فعلاً کنار گذاشته شده‌اند.

یکی از مقامات سابق دولت ترامپ گفت:

«استراتژی رئیس‌جمهور این است که مردم را در حالت بی‌تعادلی نگه دارد، و دقیقاً همین کار را درباره ونزوئلا انجام می‌دهد. او فردی تاکتیکی است که به فرصت‌ها و موقعیت‌ها پاسخ می‌دهد. گام‌های بعدی هنوز در حال بررسی‌اند.»

در همین حال، آمریکایی‌ها به افزایش فشار ادامه می‌دهند. در هفته‌های اخیر، تصاویر جنگنده‌ها، ناو‌ها و هواپیما‌های نیرو‌های ویژه آمریکا به‌طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است؛ موضوعی که برخی تحلیلگران آن را نشانه‌ی جنگ اطلاعاتی هماهنگ‌شده واشنگتن برای ترساندن حلقه درونی چاویست‌ها می‌دانند.

وبلاگ‌نویسان نظامی گزارش دادند که سه بمب‌افکن B-۵۲ آمریکا روز چهارشنبه در نزدیکی سواحل ونزوئلا با ترانسپوندر‌های روشن پرواز کردند تا حضورشان آشکار باشد. نشریه نظامی «آرمی ریکاگنیشن» تصاویری از یک کشتی مخفی نیرو‌های ویژه در دریای کارائیب منتشر کرد، و در شبکه‌های اجتماعی نیز ویدیو‌هایی از تمرینات نیرو‌های ویژه با بالگرد‌های بلک‌هاوک و لیتل برد در سواحل ونزوئلا دیده شده است.

در پاسخ، مادورو و حلقه نزدیکش دستور برگزاری رزمایش‌های نظامی صادر کرده و با سفر در کشور، مردم را برای مقابله با آنچه «تهاجم گریگوها» (آمریکایی‌ها) می‌خوانند، بسیج کرده‌اند. با این حال، این حالت ظاهری از مقاومت، نگرانی آنان از امنیت شخصی‌شان را پنهان نمی‌کند.

تاجران بانفوذ در داخل ونزوئلا می‌گویند که چهره‌های ارشد رژیم تلفن‌های همراه خود را عوض کرده، هر شب در مکان متفاوتی می‌خوابند و محافظان کوبایی‌شان را با نیرو‌های تازه‌نفس از هاوانا جایگزین کرده‌اند.

یکی از ژنرال‌های فعال ونزوئلا گفت:

«پروتکل امنیتی ایجاب می‌کند که مقام‌ها پیوسته بین مکان‌های مختلف جابه‌جا شوند.» به گفته او، آنان میان کاراکاس و شهر‌های والنسیا و ماراکای در رفت‌وآمدند.

منابعی در نیرو‌های امنیتی از «شکار جادوگران» برای یافتن مخالفان در صفوف خود خبر می‌دهند. یک افسر پلیس گفت:

«آن‌ها هر کسی را به خیانت متهم می‌کنند. از ما جاسوسی می‌کنند و مراقب‌اند در راهرو‌ها و فضای مجازی چه می‌گوییم.»

تحلیلگران نظامی می‌گویند نیرو‌های مسلح ونزوئلا از آمادگی بسیار ضعیفی برای جنگ خارجی برخوردارند، زیرا بسیاری از تجهیزات آنها به دلیل نبود قطعه و نگهداری مناسب از کار افتاده است.

یکی از چهره‌های مخالف گفت:

«ارتش ونزوئلا فقط در برابر غیرمسلح‌ها قوی به‌نظر می‌رسد.» اشاره‌ای به نقش ارتش در سرکوب اعتراضات. با این حال، مادورو حدود یک میلیون نیروی شبه‌نظامی مسلح در اختیار دارد که ممکن است در برابر حمله آمریکا مقاومت کنند.

ارزیابی وضعیت ونزوئلا به دلیل گزارش‌های کاملاً متضاد از سوی مقام‌های نزدیک به رژیم و مخالفان دشوار است. به گفته‌ی اولی، دولت چاویستی همچنان منسجم است و به این راحتی فرو نخواهد پاشید؛ در حالی که دومی‌ها از دیگی جوشان از نارضایتی سخن می‌گویند و می‌گویند مقام‌های بلندپایه آماده‌اند مادورو را قربانی کرده و گذار قدرت را تسهیل کنند.

در داخل کشور، ماریا کورینا ماچادو — رهبر محافظه‌کار اپوزیسیون ونزوئلا و برنده اخیر جایزه صلح نوبل — در خفا منتظر فرصت خود است. جنبش او امیدوار است پس از آن‌که مادورو در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته (که ناظران بین‌المللی و آمریکا معتقدند اپوزیسیون به رهبری ادموندو گونزالس به‌طور قاطع پیروز آن شد) پیروزی را از آنان ربود، مداخله نظامی آمریکا راه را برای روی کار آمدن گونزالس هموار کند.

این‌که چنین سناریویی رخ دهد یا نه، بستگی به موضع ارتش ونزوئلا — بازیگر کلیدی قدرت — دارد و همچنین به اینکه آیا ترامپ به برکناری مادورو بسنده خواهد کرد یا می‌خواهد کل ساختار چاویسم را برچیند و ماچادو را سر کار آورد.

یکی از بازرگانان آمریکایی فعال در ونزوئلا گفت:

«آنچه ترامپ در ونزوئلا می‌خواهد، نفت، مواد معدنی و طلاست. او می‌خواهد شرکت‌های آمریکایی در آنجا سرمایه‌گذاری کنند. برایش اصلاً تغییر رژیم اهمیتی ندارد.».

اما برخی دیگر که با دولت مادورو کار می‌کنند هشدار می‌دهند اگر حکومت سرنگون شود، ونزوئلا ممکن است مانند لیبی یا عراق پس از مداخله آمریکا، به جنگ داخلی کشیده شود. یکی از آنان گفت:

«خطر واقعی این است که اگر آمریکایی‌ها بیش از حد پیش بروند، رژیمی بسیار رادیکال‌تر و تاریک‌تر روی کار بیاید؛ و زیاده‌روی همان کاری است که آمریکایی‌ها همیشه می‌کنند؛ آنها ظرافت را نمی‌فهمند.»

چهره‌های مخالف این تحلیل را رد می‌کنند و می‌گویند ونزوئلا برخلاف عراق یا سوریه، کشوری منسجم‌تر است که فاقد شکاف‌های مذهبی یا قومی عمیق است و بنابراین پس از سقوط یک حکومت استبدادی دچار فروپاشی نخواهد شد.

با این حال، زمان در حال سپری شدن است. مقامات پیشین دولت آمریکا یادآور می‌شوند که نیرو‌های آمریکایی نمی‌توانند این سطح از آمادگی را در دریای کارائیب برای مدت طولانی حفظ کنند. هرچه حضورشان طولانی‌تر شود، خطر بروز حادثه بیشتر است — به‌ویژه در فصل طوفان که تا پایان نوامبر ادامه دارد.

یکی از مقامات پیشین دولت ترامپ گفت:

«ترامپ درباره انتخابات، اپوزیسیون یا دموکراسی صحبت نمی‌کند. همین باعث می‌شود که تعریف پیروزی در ونزوئلا برای او باز باشد. آنچه دوست دارد، نمایش است — او می‌خواهد انفجار‌های زیاد ببیند.»