مغز شما پیش از آن‌که بدانید خوراکی‌تان را انتخاب می‌کند

فکرشهر: تصور کنید در فروشگاه مواد غذایی ایستاده‌اید و مقابل قفسه‌ای از خوراکی‌ها قرار دارید. بی‌آن‌که به نظر برسد زیاد فکر می‌کنید، از کنار بیسکویت‌های برنجی می‌گذرید و یک بسته چیپس برمی‌دارید.

به گزارش فکرشهر از دیجیاتو، این نوع انتخاب‌ها تصمیم‌گیری‌های غذایی نامیده می‌شوند. در چنین تصمیم‌هایی، ما جنبه‌های گوناگونی از یک خوراکی از جمله خوش‌طعمی، سالم بودن و قیمت را در نظر می‌گیریم تا بتوانیم تصمیم بگیریم چه چیزی بخریم و چه چیزی بخوریم.

به‌درستی روشن نیست که مغز ما چگونه از این اطلاعات گوناگون هنگام تصمیم‌گیری درباره خوراکی‌ها استفاده می‌کند. اطلاعات مربوط به هر جنبه از خوراکی‌ها چه زمانی در دسترس مغز قرار می‌گیرد تا آن را بررسی کند؟ این همان چیزی است که پژوهشگران تصمیم گرفتند درباره‌اش تحقیق کنند.

در این پژوهش جدید که نتایج آن در مجله «Appetite» منتشر شده است، نشان داده می‌شود که فقط چندصد میلی‌ثانیه پس از دیدن یک خوراکی، ویژگی‌های مختلف آن در فعالیت مغز بازتاب پیدا می‌کنند. این فرآیند، بسیار سریع اتفاق می‌افتد، و مدت‌ها پیش از آنکه فرد بتواند به‌صورت آگاهانه تصمیم بگیرد خوراکی را بخرد یا بخورد.

نگاهی به درون مغز

طبیعی است که سرعت پردازش جنبه‌های مختلف خوراکی‌ها توسط مغز ما، تصمیم‌های غذایی‌مان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

برای مثال، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ممکن است ما طعم خوشایند یک خوراکی را سریع‌تر از میزان سالم بودن آن پردازش کنیم. این ویژگی می‌تواند انتخاب‌های ما را به سمت خوراکی‌هایی که خوش‌طعم‌تر هستند، سوق دهد و نه لزوماً خوراکی‌های سالم‌تر. در اینجا خوراکی‌های خوش‌طعم برتری دارند.

برای بررسی اینکه چگونه جنبه‌های مختلف خوراکی‌ها سریع پردازش می‌شوند، از نوار مغزی استفاده شد، روشی که امکان می‌دهد فعالیت الکتریکی مغز را با دقت میلی‌ثانیه‌ای ثبت کرد.

فعالیت مغز افراد در حالی ثبت شد که تصاویر مختلفی از خوراکی‌ها مانند تنقلات، گوشت‌ها، میوه‌ها و شیرینی‌ها، به آنها نشان داده می‌شد. همچنین از افراد خواسته شد هر خوراکی را از نظر جنبه‌های مختلفی مانند سالم بودن، خوش‌طعمی، میزان کالری، آشنایی و میزان تمایل به خوردن، ارزیابی کنند.

سپس از تکنیک‌های یادگیری ماشینی استفاده شد تا الگو‌های فعالیت مغز (میزان تفاوت پاسخ مغز به خوراکی‌های مختلف) را با الگو‌های امتیازدهی (میزان تفاوت امتیازدهی به آن خوراکی‌ها) مقایسه کنند.

این کار به پژوهشگران امکان داد تا بررسی کنند آیا خوراکی‌هایی که بیشترین تفاوت در امتیازدهی را داشتند، بیشترین تفاوت را در فعالیت مغز نیز نشان می‌دهند یا خیر. به عبارت دیگر آیا اطلاعات مربوط به ویژگی‌های خوراکی‌ها واقعاً در نحوه واکنش مغز افراد بازتاب پیدا می‌کند یا خیر.

در نهایت مشخص شد که چنین است.

اطلاعات مربوط به جنبه‌های مختلف خوراکی‌ها، مانند سالم بودن، میزان کالری و آشنایی، فقط حدود ۲۰۰ میلی‌ثانیه پس از نمایش تصویر خوراکی روی صفحه، در فعالیت مغز بازتاب پیدا کردند.

این واکنش‌های سریع مغزی قبل از آن رخ می‌دهند که افراد بتوانند به‌صورت آگاهانه متوجه خوراکی‌هایی شوند که می‌بینند. سایر جنبه‌های خوراکی‌ها مانند خوش‌طعمی و تمایل به خوردن آن، کمی دیرتر در فعالیت مغز نمایان شدند.

انتخاب پیش از انتخاب

این یافته‌ها نشان می‌دهند که جنبه‌های مختلف خوراکی‌ها می‌توانند خیلی زود توجه ما را جلب کنند و به هدایت تصمیم‌های غذایی ما کمک کنند. مغز بسیاری از جنبه‌های خوراکی‌ها را به‌طور خودکار و با زمان‌بندی مشابه ارزیابی می‌کند و انتخاب‌های غذایی ما را پیش از آن که خودمان از آنها آگاه شویم، شکل می‌دهد.

به‌طور شگفت‌انگیزی، مشخص شد که سالم بودن خوراکی‌ها زودتر از خوش‌طعمی آنها در فعالیت مغز نمایان می‌شود.

همچنین شباهت‌هایی در نحوه ارزیابی جنبه‌های مختلف یک خوراکی توسط افراد دیده شد. برای مثال، خوراکی‌هایی که کمتر ناشناخته بودند، اغلب کمتر خوش‌طعم ارزیابی شدند.

از این الگو‌های شباهت، دو ویژگی شناسایی شد که ممکن است هنگام ارزیابی مغز از خوراکی‌ها اهمیت ویژه‌ای داشته باشند. ویژگی اول، میزان طبیعی یا فرآوری‌شده بودن آن خوراکی است و ویزگی دوم، به میزان خوش‌طعمی و شناخته شده بودن یک خوراکی مربوط می‌شود. هر دو ویژگی حدود ۲۰۰ میلی‌ثانیه پس از دیدن یک خوراکی، در الگو‌های فعالیت مغز بازتاب یافتند.

بیش از آنچه که چشم می‌بیند

این یافته‌ها بیشتر در شرایطی اهمیت دارند که ما فقط به ویژگی‌های بصری خوراکی‌ها تکیه کنیم، مانند زمانی‌که خرید آنلاین انجام می‌دهیم، سفارش غذا می‌دهیم یا از فهرست تصویری غذا‌ها در رستوران‌ها استفاده کنیم. این نتایج نشان می‌دهند که چگونه افراد در سوپرمارکت‌ها تصمیمات سریع می‌گیرند.

روش تصویربرداری از مغز ما هم می‌تواند برای بررسی این موضوع به‌کار رود که آیا به کار بردن راهبرد‌های مشخص، مانند تمرکز آگاهانه بر سالم بودن خوراکی‌ها، می‌توانند نحوه ارزیابی سریع خوراکی‌ها را در مغز تغییر دهند و به ما کمک کنند انتخاب‌های بهتری داشته باشیم.

هرچند در این پژوهش از تصاویر خوراکی‌ها استفاده شده است، سایر حواس نیز برای تصمیم‌گیری‌های غذایی اهمیت دارند. بوییدن یک انبه یا شنیدن صدای سرخ شدن یک برگر نیز احتمالاً توسط مغز به‌سرعت پردازش می‌شوند.

گام بعدی، بررسی سایر ویژگی‌های حسی خواهد بود تا مشخص شود مغز چگونه نه فقط تصاویر خوراکی‌ها، بلکه خود خوراکی‌ها را وقتی مقابل افراد قرار می‌گیرند، پردازش می‌کند.