مرگ مرد آمریکایی بر اثر هاری پس از دریافت کلیهٔ آلوده

فکرشهر: یک گیرندهٔ پیوند کلیه، زمانی برای پزشکان به معمایی پزشکی تبدیل شد که در ژانویهٔ ۲۰۲۵ تنها چند هفته پس از جراحی‌اش در بیمارستانی در اوهایو بر اثر بیماری هاری جان باخت؛ در حالی که هیچ‌گونه سابقهٔ تماس با عامل بیماری نداشت.

به گزارش فکرشهر از انتخاب و به نقل از sciencealert؛ بررسی دقیق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) علت را روشن کرد: کلیهٔ اهدایی مرد اهل میشیگان به ویروس کشندهٔ هاری آلوده بوده است؛ تنها چهارمین مورد انتقال هاری از طریق اعضای پیوندی در آمریکا از سال ۱۹۷۸ تاکنون.

CDC می‌گوید این پرونده نشان می‌دهد که تیم‌های پیوند باید راهنمایی‌ها و ارزیابی‌های دقیق‌تری داشته باشند، به‌ویژه زمانی که اهداکننده سابقهٔ تماس با حیوانات داشته باشد.

هاری یک پاتوژن ویروسی است که معمولاً از طریق بزاق حیوانات آلوده – معمولاً با گاز گرفتن یا خراش انداختن – منتقل می‌شود. این ویروس قادر است تمام پستانداران، از جمله انسان را آلوده کند و زمانی که علائم ظاهر می‌شوند، تقریباً همیشه مرگبار است؛ کمتر از ۵۰ مورد نجات‌یافته در جهان ثبت شده و متخصصان پزشکی فقط در موارد بسیار نادر توانسته‌اند بیماران را با اقدامات شدید نجات دهند.

در سطح جهانی، انتقال این بیماری اغلب از طریق گزش سگ‌ها رخ می‌دهد، اما هر پستاندار آلوده می‌تواند آن را منتقل کند. در این پرونده، اهداکننده، مردی اهل آیداهو بود که اوایل دسامبر ۲۰۲۴ پس از یک ایست قلبی احتمالی بی‌هوش پیدا شد؛ حدود پنج هفته پس از اینکه در اواخر اکتبر توسط یک راسو (skunk) خراشیده شده بود.

در آن زمان، هیچ‌کس احتمال ابتلا به هاری را مطرح نکرد. بنابراین، هنگامی که مشخص شد او اهداکنندهٔ عضو است، قلب، ریه‌ها، کلیهٔ چپ و قرنیه‌های او برداشته شد.

حدود پنج هفته پس از دریافت کلیه، بیمار اهل میشیگان دچار علائمی شد که با هاری مطابقت داشت. پزشکان نمونه‌هایی از بزاق، پوست و سایر مایعات بدن او را به CDC فرستادند و این مرکز، RNA ویروس هاری را در برخی نمونه‌ها شناسایی کرد.

از آنجا که گیرندهٔ پیوند هیچ سابقهٔ تماس با حیوانات نداشت، بررسی‌ها دوباره به سمت اهداکننده برگشت. نمونهٔ سرمی ذخیره‌شده از مرد اهل آیداهو از نظر آنتی‌بادی هاری منفی بود، اما بیوپسی آرشیوشده از کلیهٔ او از نظر RNA ویروس هاری مثبت شد و این موضوع منبع آلودگی را تأیید کرد.

گیرندهٔ اهل میشیگان در روز هفتم بستری جان باخت، اما شاید جان افراد دیگری را نجات داده باشد. قلب و ریه‌های اهداکننده در یک مرکز تحقیقاتی در مریلند برای آموزش استفاده شده بودند و خطری نداشتند، اما سه بیمار دیگر پیوند قرنیه از همین اهداکننده دریافت کرده بودند.

پزشکان بلافاصله قرنیه‌های پیوندی را خارج کردند و برای بیماران، درمان پیشگیری پس از تماس (PEP) – شامل آنتی‌بادی هاری و واکسن – که پیش از بروز علائم بسیار مؤثر است، تجویز کردند.

مقامات بهداشت عمومی ۳۵۷ فرد را که احتمال تماس با اهداکننده یا گیرندهٔ کلیه داشتند، ارزیابی کردند. در مجموع، ۴۶ نفر – از جمله کارکنان درمانی، افراد مرتبط با جامعه و گیرندگان قرنیه – توصیه شدند که PEP دریافت کنند.

این سلسلهٔ رویداد‌ها آسیب‌پذیری سیستم فعلی ارزیابی اهداکنندگان را نشان می‌دهد. اگرچه در مصاحبهٔ ارزیابی ریسک، خراش راسو ثبت شده بود، اما علائم اهداکننده به‌عنوان نشانه‌های بالقوهٔ هاری تشخیص داده نشد و بنابراین این برخورد با حیوان تا زمانی که گیرندهٔ کلیه نیز جان خود را از دست داد، به‌عنوان خطری قابل‌بررسی مطرح نشد.

از آنجایی که آزمایش هاری بر روی اعضای اهداشده روال معمول نیست و هیچ علامت هشداردهنده‌ای مطرح نشده بود، پیوند‌ها طبق برنامه انجام شد.

هاری می‌تواند هفته‌ها تا ماه‌ها پس از انتقال، بدون علامت باقی بماند. CDC توصیه می‌کند که در مورد اهداکنندگانی که احتمال تماس با حیوانات آلوده داشته‌اند، احتیاط بیشتری لازم است.

CDC در گزارش خود می‌نویسد:

«اگر یک اهداکنندهٔ بالقوه، به‌ویژه فردی با آنسفالوپاتی حاد، در سال گذشته توسط حیوانی حساس به هاری گاز گرفته یا خراشیده شده باشد، تیم‌های پیوند باید با مقامات بهداشت عمومی مشورت کنند تا خطر هاری را ارزیابی کنند.»

«اگر عضو یا بافتی از اهداکننده‌ای پیوند زده شود که بعداً احتمال داده شود به هاری مبتلا بوده، ارزیابی ریسک می‌تواند با سرعت‌بخشیدن به آزمایش‌های تشخیصی، امکان خارج‌سازی عضو – در صورت نیاز – و تجویز PEP برای گیرندگان و سایر افراد در تماس، جان انسان‌ها را نجات دهد.»