قلیان سمی برای سلامت خانواده

فکرشهر: با توجه به فرا رسیدن هفته بدون دخانیات (10-4 خردادماه) و انتخاب شعار امسال با عنوان «قلیان سمی برای سلامت خانواده»، شبکه بهداشتو درمان دشتستان مطلب ذیل را منتشر نموده است.

\n\n

به گزارش فکرشهر، این متن حاوی نکات آموزشی برای عموم می باشد. 

\n\n

كنترل دخانيات يك مسئوليت همگاني

\n\n

خانواده هسته اوليه تشكيل جوامع انساني است. خانواده سالم بنيان گذار جامعه سالم بوده و انسان سالم محور توسعه پايدار ملت ها است. سلامت نه فقط سلامت جسماني بلكه سلامت اجتماعي و رواني را نيز شامل مي شود. براي حصول به سلامت در همه ابعاد آن ، تلاش گسترده‌اي ضروري است كه كار يك سازمان و نهاد به تنهايي نيست بلكه عزم جزم سازمان هاي مختلف مرتبط و همكاري و تلاش آحاد مردم را با اين سازمان ها مي طلبد.

\n\n

در آستانه روز جهاني مبارزه با دخانيات هستيم و شعار امسال «قلیان سمی برای سلامت خانواده » اعلام شده است.

\n\n

براساس گزارش سازمان جهاني بهداشت، 20 درصد از يك ميليون سيگاري در جهان را زنان تشكيل مي دهند و در بعضي از كشور هاي جهان، شمار زنان سيگاري رو به افزايش نهاده است. صنايع دخاني درصدد هستند زنان را هدف هجوم تبليغات فريبنده و جذاب خود قرار دهند تا بتوانند آن ها را به عنوان مصرف كننده جديد جايگزين كساني كه جان خود را زودهنگام براثر عوارض مصرف سيگار از دست داده اند، نمايند. در بعضي از كشور ها تعداد زنان و دختران مصرف كننده مواد دخاني به اندازه تعداد مردان مصرف كننده رسيده است.

\n\n

در کشور ما خوشبختانه با تصويب قانون جامع كنترل ومبارزه ملي بادخانيات در مجلس محترم شوراي اسلامي بتاريخ 11/7/1385 وآيين نامه اجرايي مصوب هيات محترم دولت درتاريخ 9/7/1386 ابزار مناسبي براي محافظت از جان همه احاد جامعه در برابر آسيب ها ،خطرات گسترده ومرگ هاي زود رس فراهم شده است.

\n\n

\n\n

انواع مواد دخانی و زمینه های گرایش به آن 

\n\n

مواد دخاني فقط منحصر به سيگار نيست و در واقع هر ماده و يا فرآورده اي كه تمام يا بخشي از ماده خام تشكيل دهنده آن، گياه توتون و يا تنباكو يا مشتقات آن باشد جزو دخانيات محسوب شده و خطرات مصرف سیگار را دارد. بنابراين پيپ و يا قليان و يا انفيه و يا شبه آن ها  نيز جزو مواد دخاني محسوب مي شوند.

\n\n

مواردی كه نوجوانان و جوانان و بخصوص زنان و دختران جوان را به سمت مصرف مواد دخاني سوق مي دهد و جزيي از ترفندهاي صنايع دخاني براي جذب مصرف كننده بيشتر است شامل موارد زير است: احساس جذاب شدن، مورد توجه بودن، مستقل شدن، بزرگ شدن، اجتماعي شدن، پذیرفته شدن توسط همسالان (فشار همسالان)، الگو گرفتن از هنرپيشه ها، باورهای غلط (مثل اینکه سیگار کشیدن موجب رفع عصبانيت، رفع خستگي، رفع دلشوره و اضطراب، تقويت ذهن و هضم غذا می شود)، ساده انگاري در مورد مصرف قليان به عنوان يك ماده دخاني كم خطرتر از سيگار .

\n\n

متاسفانه موارد زير نيز به اين افزايش مصرف، دامن مي زند:

\n\n

1-    عرضه روزافزون و شايع مواد دخاني (قليان) در اماكن تفريحي و رستوران ها و قهوه خانه ها
\n2-    تبليغات فريبنده در مورد قليان و تنباكوهاي ميوه اي و معطر
\n3-    تغییر مصرف قلیان از فرم سنتی در سنین بالا به فرم مدرن (میوه ای و ...) در سنین پایین و استفاده از آن بعنوان وسیله تفریحی
\n4-    در دسترس بودن و يا قيمت پايين انواع مواد دخاني
\n5-    مصرف سيگار و ديگر مواد دخاني توسط سایر افراد خانواده  
\n6-     وجود تنش و ناهنجاري هاي خانوادگي، خانواده هاي بي ثبات، نبود حمايت هاي خانوادگي
\n7-    قبيح نبودن و ناپسند نبودن مصرف دخانيات در اذهان عمومي (چگونگي درك افكار عمومي از مصرف دخانيات)
\n8-    نداشتن «مهارت هاي زندگي»  لازم براي مقابله با استرس ها و ناملايمات زندگي از جمله مهارت «نه» گفتن
\n9-    وضعيت اقتصادي و معيشتي نامناسب
\n10-  نداشتن اعتماد به نفس

\n\n

اين ها همه و همه دست به دست هم داده و منجر به بروز پديده جدید تهدیدکننده سلامتی کشور بصورت افزايش شيوع مصرف قليان در بين زنان و مردان، نوجوانان و جوانان به عنوان يك تفريح و تفنن شده است. این در حالیست که در بسیاری از موارد انتخاب مکان عرضه مواد دخانی توسط خانواده صورت گرفته و زمینه ساز ورود نوجوانان و جوانان به اعتیاد مواد دخانی خواهد بود. چند درصد از خانواده هایی که شاهد تفریح آنها با مصرف قلیان هستیم از این واقعیت آگاهند که هر وعده مصرف قليان بطور متوسط معادل كشيدن 40 تا 80  نخ سيگار است و یا يك ساعت در معرض دود قليان ديگران بودن، معادل مصرف 6 تا 8 نخ سيگار است؟

\n\n

عوارض استعمال دخانیات

\n\n

تنباكو همراه با كاغذ و فيلتر و برخي افزودني‌ها، مواد تشكيل دهنده اصلي سيگار هستند. سوختن اين مواد با هم موجب پديد آمدن بيش از 4000 ماده سمي و 80 ماده سرطان‌زا مي‌شود. شواهد علمي نشان مي‌دهد كه مصرف انواع محصولات دخاني (شامل سيگار، پيپ و قليان) به هرشكلي مضر بوده و باعث مرگ و مير و ناتواني مي‌شود. استعمال دخانيات عامل بروز 90% سرطان‌هاي ريه، 80% برونشيت مزمن و 25% بيماري‌‌هاي ريوي است.

\n\n

استعمال دخانيات و بيماري‌هاي قلبي عروقي- استعمال دخانيات روند اتروسكلروز يا تصلب شرايين را تسريع مي‌كند. بيماري‌هاي قلبي عروقي، سكته‌هاي مغزي، بيماري‌هاي تنفسي و بسياري از بيماري‌هاي كشنده در اثر استعمال دخانيات دير يا زود در افراد سيگاري و افرادي كه با آن‌ها زندگي مي‌كنند، اتفاق مي‌افتند. اتروسكلروز مي‌تواند موجب باريك شدن شريان‌هاي پا و در نتيجه درد حين راه رفتن، لنگيدن و با ادامه مصرف دخانيات موجب گانگرن (سياه شدن)  عضو و در نهايت قطع انگشتان پا يا اندام شود. مطالعات متعدد مشخص كرده‌اند كه مهم‌ترين علت قطع اندام تحتاني، بيماري‌هاي عروق محيطي است كه قوي‌ترين عامل خطر آن مصرف دخانيات است.

\n\n

استعمال دخانيات و سرطان‌ها- سيگار به‌عنوان عامل بروز حداقل 14 سرطان مختلف در انسان شناخته شده است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارتند از: سرطان ريه، سرطان پوست، سرطان لوزالمعده، سرطان مثانه، سرطان خون، سرطان پستان، سرطان حنجره، سرطان كبد و ... 

\n\n

سرطان لب،‌ زبان و دهان در اثر جويدن تنباكو حاصل مي‌شوند.

\n\n

استعمال دخانيات و تاثير آن بر پوست،‌ مو و ناخن- اثرات مصرف سيگار برروي پوست موجب تيرگي و چين و چروك و پيري زودرس مي‌شود. نازكي پوست و قابل رويت شدن عروق خوني، از دست رفتن چربي زيرجلدي و گود افتادگي گونه وكاسه چشم‌ها، ريزش مو با الگوي مردانه، خاكستري شدن رنگ موها و سفيدشدن زودرس‌ آن‌ها، تغيير رنگ پوستي و ايجاد لكه‌هاي پوستي، كاهش قدرت ارتجاعي پوست و نازك شدن صفحات ناخن‌ها از ديگر عوارض پوستي مصرف دخانيات هستند.  تغيير چهره  اخمو، خشن  و با چين و چروك فراوان كه در افراد سيگاري ديده مي‌شود، ‌ناشي از اثرات سمي مصرف مواد دخاني بر پوست است.

\n\n

استعمال دخانيات و عوارض آن در بارداري- سيگار كشيدن در طول حاملگي موجب عوارض زيادي از جمله مرده‌زايي، ‌سقط خود بخود، مرگ جنين، مرگ در دوران نوزادي و مرگ ناگهاني نوزاد مي‌شود. وزن نوزادان مادران سيگاري حدود 200-170 گرم كمتر از نوزادان مادران غيرسيگاري است.

\n\n

هيچيك از اعضاي بدن از عوارض زيان‌بار مواد دخاني در امان نيستند. براساس گزارش سازمان بهداشت جهاني مصرف دخانيات بطور متوسط 10- 8 سال طول عمر مورد انتظار افراد  را كاهش مي‌دهد و اين ميزان براي افرادي كه در ميانسالگي فوت مي‌كنند به حدود 22 سال مي‌رسد. بعد از 20 سال سيگار كشيدن از هر 4 نفر سيگاري يك نفر فوت مي‌كند و 3 نفر ديگر به يك بيماري ناشي از سيگار كشيدن مبتلا مي‌شود و بعد از 40 سال سيگار كشيدن، 1 نفر فوت و يك نفر ديگر به بيماري ناشي از اين عادت ناپسند دچار مي‌شود.

\n\n

نقش خانواده ها در پیشگیری از مصرف دخانیات

\n\n

همانطور که گفته شد زمینه سازی بسیاری از رفتارهای غیربهداشتی از سنین پایین و متاثر از فرهنگ خانواده شکل می گیرد. خانواده با انتخاب تفریحات مناسب و الگوهای رفتاری سالم می تواند آینده سالم فرزندان خود را تضمین کند. برای این کار: 

\n\n

·        براي حفاظت خود، خانواده و همه عزيزانمان، منزل و وسيله نقليه خود را عاري از دخانيات كنيم.

\n\n

·        از مردم بخواهيم كه در اطراف ما و عزيزانمان، سيگار و هيچ گونه مواد دخاني (اعم از پيپ، قليان و ...) مصرف نكنند.

\n\n

·        از عدم مصرف هر گونه مواد دخاني در مهد كودك و يا مدرسه و يا محل نگهداري فرزندانمان مطمئن شويم.

\n\n

·        رستوران ها، مكان هاي تفريحي و  اماكن عمومي را انتخاب كنيم كه عاري از دخانيات باشند.

\n\n

·        اگر با فرد سيگاري زندگي مي كنيم كه مايل به ترك آن نيست، از او بخواهيم كه خارج از فضاي منزل سيگار مصرف كند. هر چند اين كار مشكل مواجهه با دود تحميلي را از بين نمي‌برد ولي آن را به ميزان زيادي كاهش مي‌دهد

\n\n

·        فردا برای ترک سیگار دیر است همین امروز با مراجعه به کلینیک های مشاوره ترك دخانيات خود خانواده مان را از عوارض مرگبار دخانیات حفظ کنیم.

\n\n

·        خدمات ترک سیگار توسط دانشگاه های علوم پزشکی در سراسر کشور ارائه می شوند. نشانی مرکز مشاوره ترك دخانيات را از نزدیک ترین مرکز بهداشتی درمانی محل سکونت خود بپرسید.

\n\n

 راهي بزرگ در پيش داريم و بايد همه با هم براي حفظ و ارتقاي سلامتي جامعه و سربلندي كشورمان در كنترل و مبارزه ملي با دخانيات به پا خيزيم. مرد و زن، پير و جوان، فقير و غني از صدمات دخانيات مصون نيستيم. و  بايد با تلاش همگاني به اين مهم دست يابيم .اين كار فقط در حيطه قدرت خانواده، دولت، قانون گزاران و رهبران جامعه به تنهايي نيست. بلكه تلاش همگاني را مي طلبد.

\n