فکرشهر ـ حبیب پورمند: فساد به طور منظم در سر خط همه خبرها قرار دارد؛ ممکن است مقامات دولتی و بخش عمومی پول های دولت را اختلاس کنند؛ شاید مسوولی جایگاه ادارات دولتی را بفروشد و به رد و بدل رشوه به خاطر لطف به بخش خصوصی بپردازد که همین امر خشم عمومی را برمی انگیزد؛ باید بررسی کرد چرا فساد به شدت از نظر سیاسی و اجتماعی و اقتصادی مخرب است و آیا فساد نتیجه انگیزه های اقتصادی منحرف است؟
اقتصاد ایران با فساد غریبه نسیت و به نظر می رسد سیاستمداران، سیاست گذاران و اقتصاددانان و عامه مردم تا حدی بر سر وجود فساد در اندازه های مختلف در اقتصاد ایران توافق دارند. اقتصاددانان مختلف بر نقش هولناک فساد در اقتصاد ایران تاکید کرده اند وآن را یک مانع عمومی می دانند. در خصوص قوانین ضد فساد هم وحدت روسیه در اقتصاد و جامعه و سیاست وجود ندارد.
مداخله و تصدی دولت در اقتصاد ایران به قدری است که بسیاری کاهش آن ها را زمینه ساز کاهش فساد اقتصاد ایران می دانند؛ به طور مثال، تعدادی از اقتصاددانان بر این باورند که هر جای دنیا وقتی بخش عمده منابع اقتصادی به طریقی در اختیار دولت قرار گیرد و دولت به بهانه های مختلف در بازار دخالت کرده و قیمت گذاری کند، بازارهای دوگانه سیاه و رسمی ایجاد می شود که از عوامل اصلی فساد هستند.
فساد در یک تعریف ساده نمی گنجد؛ ممکن است سیاستمداران یا شهروندان مرتکب فساد شون ولی سه استاندارد وجود دارد که می توان برای تعریف اینکه یک فعالیت رسمی عمومی فاسد است یا خیر، به کار برد:
استاندارد منافع عمومی، استاندارد نظر عمومی و استاندارد قانون که در بیشتر مواقع، این سه مورد بر هم منطبق می شوند. برای مثال، خرید و فروش سکه در حال حاضر مغایرتی با قانون ندارد ولی اگر همین خرید و فروش باعث برهم زدن عرضه و تقاضا شود و رانت ایجاد کند، فساد نامیده می شود یا بردن افرادی از شهری به شهر دیگر جهت ارائه رای به داوطلب مورد نظر، از نظر قانونی اشکالی ندارد ولی اگر باعث بر هم زدن توازن آرا شود، فساد نامیده می شود.
فساد متشکل از سوء استفاده از مقام عمومی در راستای نفع شخصی نیز، است. در شکل های زیادی فساد با رای یا شغل و یا پول و یا کالا نمایان می شود. مرتکبین فساد همیشه می خواهند آن را پنهان کنند، لذا اندازه گیری آن دشوار است؛ با توجه به بررسی به عمل آمده، کشورهای فقیر از کشورهای ثروتمند بیشتر دچار فساد می شوند.
فساد عامل فقر است و فقر عامل فساد است و فساد باعث می شود که رشد اقتصادی کاهش پیدا کند.
از عوامل فساد می توان به دخالت دولت بر ساخت و ساز عمومی اشاره کرد. بررسی ها نشان می دهد مادامی که یک دولت درگیر ساخت و ساز بوده، فساد در آن وجود داشته است.
رشوه امروزه بارزترین نوع فساد است که بخش خصوصی جهت تامین منافع خود به بخش دولتی پرداخت می کند. مستخدمین دولتی و سیاستمداران، رشوه بگیران اصلی هر جامعه هستند. شرکت ها رشوه می دهند تا از مقررات اجتناب کرده یا رقبایشان را شکست دهند و هدف نهایی آنها هم افزایش سود است.
و اما چند پیشنهاد برای جلوگیری از رشوه و فساد:
1. افزایش حقوق های دولتی
2. مبارزه با فساد از طریق نظارت و اعمال شدید قانون
3. مطبوعات آزاد در افشا سازی فساد و سرعت بخشی به اصلاحات مهم می باشد
4. رسانه های اجتماعی و فضای مجازی می تواند به عنوان یک ناظر جلوی فساد را بگیرد
5. مدیریت قوی و کارآمد از بالا به پائین و نظارت بر عملکرد افراد تحت امر جلوی فساد و رشوه را می گیرد.
