فکرشهر: در حالی که در جنوب کشور از جمله استان بوشهر مشکلات عدیده‌ای برای تامین آب مورد نیاز مردم وجود دارد، بخش عمده‌ای از روان‌آب‌ها بدون استفاده راهی دریا می‌شود.
به گزارش فکرشهر از مهر، سال‌ها است که کم‌آبی و قطعی مکرر و مستمر آب، بخشی از زندگی مردم جنوب کشور از جمله استان بوشهر شده است و حالا با تکرار این مشکلات در هر تابستان، مردم کم کم به آن عادت کرده‌اند.
هر سال وعده‌هایی برای عبور از این مشکلات داده می‌شود و مسئولان قول می‌دهند که مردم امسال را تحمل کنند و مشکلات در تابستان آینده تکرار نمی‌شود ولی باز هم شاهد تکرار این مشکلات و خلف وعده مسئولان هستیم.
سال گذشته به مردم استان بوشهر خیلی سخت گذشت؛ از یک طرف با کمبود شدید آب روبرو بودند و در بسیاری از روزها هیچ آبی وارد منازل نمی‌شد و از طرف دیگر اطلاع‌رسانی در مورد نوبت‌بندی‌ها بسیار ضعیف بود و این موضوع سختی بی‌آبی را بیشتر می‌کرد.
مسئولان تلاش زیادی را برای عبور از مشکلات کم‌آبی داشته‌اند که یکی از آنها ایجاد و ساخت تأسیسات آب‌شیرین‌کن است. ساحلی بودن استان باعث شده تا فضا و فرصت برای استفاده از روش شیرین‌سازی آب دریا و استفاده در خط آب‌رسانی فراهم باشد.
از دیگر راهکارها در این زمینه می‌توان به افزایش سهم استان از منبع تأمین آن در خارج استان از جمله سد کوثر، حفر و تجهیز چاه‌ها و اتصال آن به خط آب‌رسانی، بازسازی خطوط آب‌رسانی و… اشاره کرد.
روان‌آب‌ها کنترل شوند
دلایل بسیاری برای مشکل بی‌آبی در استان بوشهر ذکر می‌شود؛ برخی مصرف بی‌رویه مشترکان خانگی را مقصر این کمبود آب می‌دانند و عده‌ای نیز عدم مدیریت صحیح مسئولان استانی را؛ اما مشکل هر کجا که باشد باید بالاخره با وجود برنامه‌ها و مدیریت‌های مختلف این مشکل رفع شود.
اما راهکار اساسی و بسیار مهم دیگری هم وجود دارد که می‌تواند مشکل را تقریباً برای همیشه حل کند و یا به میزان بسیار زیادی آن را کاهش دهد که آن‌هم مهار روان‌آب‌هایی است که اکنون بی‌استفاده راهی دریا می‌شوند.
با بارش‌ها و سیل‌هایی که در زمستان گذشته و همچنین در فصل بهار و آغازین روزهای سال ۹۸ با آن روبرو بودیم مردم با آرامش بیشتری به استقبال فصل تابستان می‌روند اما آیا واقعاً این بارندگی‌ها ثمره‌ای برای کاهش بحران آب در استان داشته است؟
در زمان وقوع باران‌هایی که موجب آبگیری معابر و جوی آب‌های خیابان‌ها می‌شود شاید در ذهن بسیاری این سوال پیش بیاید که این آب‌ها به کجا هدایت می‌شود و راهی برای ذخیره و بهره‌مندی از این آب‌ها در مصارف مختلف وجود دارد یا نه؟ این سؤالی است که مسئولان باید پاسخ دهند.
استان‌های جنوبی کشور که در مسیر خروج روان‌آب‌ها در بخش خشکی کشور به دریا هستند، بیشترین توجیه را برای ساخت سد و توسعه زیرساخت‌های آبخیزداری دارند.
واقعیت این است که بخش عمده‌ای از روان آب‌های استان بوشهر بدون اینکه استفاده‌ای از آنها صورت گیرد، راهی دریا می‌شوند و عملاً هدر می‌روند و نمی‌توانند لبان تشنه مردم ساحل‌نشین را هم سیراب کنند.
ایجاد زیرساخت‌های ذخیره روان‌آب‌ها و همچنین استفاده از این روان‌آب‌ها برای تقویت سفره‌های زیرزمینی می‌تواند بسیاری از مشکلات تأمین آب شرب و کشاورزی در استان را رفع کند ولی همتی در این زمینه دیده نمی‌شود.
توسعه زیرساخت‌های آبخیزداری در سطح استان بوشهر برای تقویت سفره‌های زیرزمینی و همچنین تکمیل سدهای طراحی‌شده در استان بوشهر از جمله راهکارهای اساسی در این حوزه است که باید مد نظر باشد.
استان بوشهر دارای مرز طولانی با خلیج‌فارس است و آخرین نقطه برای خروج روان آب‌ها از کشور محسوب می‌شود ساخت سد در این استان با رعایت ضوابط زیست‌محیطی علاوه بر تأمین آب موردنیاز، هیچ ضرری نیز در پی نخواهد داشت.
شاید به جرأت بتوان گفت استان‌های جنوبی کشور که در مسیر خروج روان‌آب‌ها در بخش خشکی کشور به دریا هستند، بیشترین توجیه را برای ساخت سد و توسعه زیرساخت‌های آبخیزداری دارند.
لزوم توسعه طرح‌های آبخیزداری
هرچند کارهایی در حوزه آبخیزداری در استان بوشهر صورت گرفته است ولی می‌طلبد که اقدامات بیشتر و مؤثرتری را برای ذخیره‌سازی روان‌آب‌ها در سطح استان شاهد باشیم.
ذخیره‌سازی روان‌آب‌ها علاوه بر اینکه باعث می‌شود تا آب برای مصارف مختلف ذخیره شود، از خطراتی همچون جاری شدن سیل جلوگیری می‌کند؛ خطری که در سال‌های اخیر خسارات بسیاری را نیز بر جای گذاشته است.
با توجه به رشد جمعیت و افزایش نیاز به آب و همچنین خشک‌سالی‌هایی که در سال‌های اخیر با آن روبرو بودیم باید به نحوی تلاش و برنامه‌ریزی شود که از ظرفیت‌های موجود به‌خوبی استفاده شود یکی از این ظرفیت‌ها آب‌های جاری است که شاهد آن هستیم بدون مدیریت خاصی روانه دریا می‌شود.
اجرای ۷۱۱ طرح آبخیزداری در استان
غلامرضا منتظری مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر از اجرای ۷۱۱ طرح آبخیزداری در استان بوشهر خبر داد و گفت: با اجرای این پروژه‌ها امکان استحصال ۱۳۷ میلیون مترمکعب از روان‌آب‌ها فراهم شده است.
وی بیان داشت: در حوزه آبخیزداری در استان بوشهر کارهای خوبی صورت گرفته و با توجه به بارندگی‌های خوب امسال تلاش ما این است که حداقل اعتبارات نسبت به سال قبل دو برابر شود و ظرفیت کار را به دو برابر برسانیم.
۱۴۸ هزار هکتار از حوزه‌های آبخیزداری در استان مطالعه شده و آماده اجرای طرح است ولی افق تعریف شده بسیار بیشتر از اینها است
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر ادامه داد: استان بوشهر در حوزه آبخیزداری دارای ظرفیت‌های بسیار خوبی است و ظرفیت بالاتر کار در این زمینه در استان وجود دارد که نیاز به مطالعات جامع است.
وی افزود: خوشبختانه حدود ۱۴۸ هزار هکتار از حوزه‌های آبخیزداری در استان مطالعه شده و آماده اجرای طرح است ولی افق تعریف‌شده بسیار بیشتر از اینها است و کارهای مطالعاتی را گسترده و توسعه خواهیم داد تا سال‌های آینده باز هم بتوانیم در عرصه‌های بیشتر فعالیت‌های آبخیزداری انجام دهیم.
منتظری گفت: با توجه به بحران آب و اقلیم ویژه منطقه و خساراتی که بر اثر جاری شدن سیل به مناطق مسکونی و کشاورزی وارد می‌شود و از سوی دیگر بروز خشک‌سالی‌ها، هدر رفت آب در استان بوشهر باعث زیان سنگینی می‌شود لذا سعی ما بر انجام گرفتن کارها و توجه ویژه به پروژه‌های آبخیزداری است.
تقویت طرح‌های آبخیزداری در بوشهر
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به اجرای طرح‌های مهم آبخیزداری در بوشهر، گفت: اجرای طرح‌های آبخیزداری استان بوشهر سرعت بیشتری می‌گیرد.
خلیل آقایی گفت: با ارزیابی‌های انجام‌شده و بازدیدهای صورت گرفته و وجود محدودیت‌های زمانی در سال گذشته، اجرای طرح‌های آبخیزداری در استان‌ها از پیشرفت فیزیکی قابل‌توجهی برخوردار بوده است.
جای خالی سدها
ساخت سد می‌تواند یکی از مهم‌ترین راهکارها و اساسی‌ترین روش‌ها برای تأمین آب موردنیاز در استانی همچون بوشهر باشد که در خروجی آب‌های کشور قرار گرفته است و اگر این آب‌ها استفاده نشوند به دریا می‌ریزند.
استان بوشهر دارای یک سد بزرگ به نام سد رئیس‌علی دلواری است که در شهرستان دشتستان قرارگرفته و اکنون آب موردنیاز نخیلات این شهرستان را تأمین می‌کند. سدهایی نیز در دست ساخت است که از سرعت چندانی در اجرا برخوردار نیستند.
بخش عمده‌ای از روان‌آب‌های استان بوشهر می‌تواند توسط این سدها مهار شوند ولی اکنون به خاطر عدم تکمیل این سدها، این روان‌آب‌ها بدون استفاده راهی دریا می‌شوند که علاوه بر هدر رفت، گاهاً خسارت‌هایی نیز به بار می‌آورند.
تخلیه روان‌آب‌ها در دریا
سرپرست شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر هم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در این خصوص اظهار داشت: میانگین حجم آب ورودی به استان سالانه یک میلیارد و ۸۴۱ میلیون مترمکعب و روان آب‌های ناشی از باران نیز ۴۱۲ مترمکعب است.
حسین باشی زادگان گفت: جمعاً میانگین سالانه کل آب سطحی تجدیدشونده دو میلیارد و ۲۵۳ میلیون مترمکعب است که بالغ‌بر دو میلیارد و ۱۰۹ میلیون مترمکعب حجم خروجی آب از استان است که در دریا تخلیه می‌شود.
ساخت ۵ سد جدید در استان
وی در خصوص اینکه به چه صورت می‌توان از این روان آب‌ها بهره‌مند شد، بیان کرد: مطالعات ساخت پنج سد بزرگ در استان بوشهر انجام‌شده و هم‌اکنون سدهای دالکی با حجم مخزن ۲۷۰ میلیون مترمکعب، سد دشت پلنگ با حجم مخزن ۱۵۰ میلیون مترمکعب، سد باغان با حجم مخزن ۳۲ میلیون مترمکعب، سد خاییز با حجم مخزن ۱۶ میلیون مترمکعب و سد باهوش با حجم مخزن ۲۲ میلیون مترمکعب در حال ساخت هستند.
باشی زادگان تصریح کرد: همچنین با پتانسیل‌یابی همه حوزه‌های آبریز استان، ۱۰ سد کوچک و متوسط با احجام مخزن تجمعی ۳۱،۱ میلیون مترمکعب در شهرستان‌های دشتی، جم، دشتستان و عسلویه در حال ساخت یا مطالعه است.
تکمیل سدها نیازمند ۲۰ هزار میلیارد ریال
سرپرست شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر بیان کرد: سد مخزنی تنگ ارم با حجم چهار میلیون مترمکعب در شهریورماه سال ۹۷ به بهره‌برداری رسید و سد قیز قلعه نیز با ۱،۲ میلیون مترمکعب در سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید.
وی بیان کرد: اعتبار موردنیاز برای ساخت پنج سد بزرگ در استان بیش از ۱۸ هزار میلیارد ریال و برای سدهای کوچک بیش از هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال است.
باشی زادگان در خصوص امکان ذخیره‌سازی آب عنوان کرد: هم‌اکنون سد رئیس‌علی دلواری با حجم مخزن ۶۹۳ میلیون مترمکعب و سد تنگ ارم با حجم مخزن ۴ میلیون مترمکعب در دست بهره‌برداری و در حال ذخیره آب است.
سرپرست شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان بوشهر گفت: همچنین تعداد زیادی سازه تغذیه مصنوعی و بند ذخیره‌ای در استان بوشهر وجود دارد.
اجرای طرح‌هایی برای مهار روان‌آب‌ها
استاندار بوشهر نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به اهمیت کنترل روان‌آب‌ها اشاره کرد و گفت: در دولت تدبیر و امید برای مهار روان‌آب‌ها اقدامات بسیار خوبی از جمله احداث چندین سد کوچک و بزرگ شروع شده است.
عبدالکریم گراوند اضافه کرد: استان بوشهر با کمبودهای جدی در زمینه تأمین آب موردنیاز خود روبرو است و ساخت و تقویت طرح‌های آبخیزداری و تکمیل سدهای استان می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.
وی تأکید کرد: رفع مشکل آب در اولویت استان بوشهر قرار دارد و در این راستا اعتبارات مناسبی به طرح‌های این حوزه اختصاص می‌یابد و تلاش داریم تا با تکمیل زیرساخت‌ها زمینه رفع مشکلات مردم را فراهم سازیم.
امید بر این است که مسئولان رواناب‌های ناشی از بارندگی‌های استان بوشهر را فرصتی خوب برای جلوگیری از بحران کم‌آبی دانسته و این نعمت الهی را فقط تهدید تلقی نکنند.
