درسی که دولت ترامپ به اشتباه به ایران آموخت

فکرشهر: ولی نصر رئیس سابق دانشکده مطالعات پیشرفته جان هاپکینز در یادداشتی در فارن پالسی نوشت: پس از ناکامی گسترده ماه گذشته آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد، جایی که فقط جمهوری دومنیکن از قطعنامه پیشنهادی واشنگتن برای تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی علیه ایران پشتیبانی کرد، اکنون مشخص شده که استراتژی رئیس جمهور دونالد ترامپ در مورد ایران در رسیدن به هدف خود شکست خورده است.

به گزارش فکرشهر از انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: تصمیم رئیس جمهور آمریکا برای خروج از توافق هسته ای 2015 به منظور اجرای سیاست فشار حداکثری اگرچه اقتصاد ایران را متضرر کرده اما برجام همچنان پا برجاست. هرچه دولت آمریکا برای نابودی توافق تلاش کند، در واقع خودش را منزوی کرده است. ایران می‌تواند امیدوار به کاهش فشارها در دوران رئیس‌جمهور بعدی باشد. تهران می‌خواهد دولت جدید آمریکا به توافق سال 2015 برگردد. با این حال، حتی دولت بایدن که گفته است چنین خواهد کرد، باز هم به دنبال توافق هسته‌ای جامع تری نسبت به توافق فعلی است.

طی چهار سال گذشته، ترامپ به سخت‌ترین شکل ممکن تحریم‌های اقتصادی بی سابقه‌ای را علیه ایران اعمال کرده است. تنها در یک روز در سال 2018، دولت وی حدود 700 تحریم جدید علیه این کشور اعمال کرد. عمق و وسعت این محدودیت‌ها صادرات نفت ایران را به شدت کاهش داد ضمن اینکه ارتباط این کشور را هم به کلی با موسسات مالی بین‌المللی قطع کرد. تحریم‌های آمریکا همزمان اقتصاد ایران را در بیکاری و تورم بیشتر فرو برد و دسترسی آن را به تجهیزات پزشکی برای مبارزه با شیوع گسترده کووید-19 محدود کرد.  ترامپ توانایی واشنگتن در ایجاد فشار اقتصادی بر ایران را برای جهانیان روشن کرده، اما این نمایش قدرت عملا ثمری نداشته و حتی می‌تواند خطر هسته‌ای شدن ایران را افزایش دهد.

استفاده حداکثری ترامپ از تحریم‌ها تبدیل به سیاستی گسترده شده که هم متحدان و هم دشمنان آمریکا را نگران کرده، این سیاست همزمان نه تنها مقاومت هماهنگ دیپلماتیک، بلکه سرمایه گذاری در اقدامات متقابل اقتصادی با هدف دور زدن برتری دلار در نظم مالی جهانی را به دنبال داشته است. به عنوان مثال، ماه گذشته پکن بانک‌های چینی را ترغیب کرد تا وابستگی خود را به شبکه سوییفت که معمولاً برای انجام معاملات بانکی استفاده می‌شود، کاهش دهند. چین آشکارا به دنبال کاهش توانایی آمریکا در فشار بر دشمنان‌اش است که از طریق محدود کردن دسترسی آنها به شبکه‌های مالی بین المللی، آنها را تحت فشار قرار می‌دهد. افزایش مقاومت در برابر تحریم‌های آمریکا باعث می‌شود که واشنگتن بتواند حمایت بین المللی برای فشار بر ایران را دشوارتر کند.

ایرانیان معتقدند که آنها به تعهدات خود در توافق هسته‌ای سال 2015 عمل کردند و برای تایید این ادعای خود هم به دوازده گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی اشاره دارند. تهران معتقد است که حتی قبل از خروج از توافق، آمریکا در حال نقض مفاد برجام بوده است.

دولت ترامپ اما به ایران و همه مشتاقان پیوستن به باشگاه هسته‌ای درس‌هایی اشتباه آموخته است: اینکه آنها قبل از گفتگو باید برنامه هسته‌ای پیشرفته تری داشته باشند، به صورت تدریجی مذاکره کنند و به آرامی دست از دارایی های هسته‌ای بردارند تا مبادا تحریم‌ها برگردد.

برای آمریکا هیچ راه آسانی برای دستیابی به توافق هسته‌ای بزرگتر با ایران وجود ندارد. این کار نخست باید با بازگرداندن کامل به توافق هسته‌ای 2015 آغاز شود و سپس واشنگتن به دنبال همکاری با اروپا، چین و روسیه باشد تا اعتماد از دست رفته مجددا احیا شود.