فکرشهر: متخصص پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: در مقابله با همه‌گیری ویروس کرونا و قطع زنجیره انتقال بیماری کووید ۱۹ با تک روی به موفقیت نمی‌رسیم و برد در این مبارزه در گرو همکاری و همگامی همه بخش‌های جامعه است.
به گزارش فکرشهر از ایرنا، بتول امیری افزود: در این شرایط هرکسی باید سهم خود را در مشارکت برای تغییر رفتار جامعه با بکارگیری بازاریابی اجتماعی، قانون و آموزش انجام دهد تا چرخ اقتصاد و سلامت با دگرخواهی با هم بچرخد.
وی اضافه کرد: محدودیت‌های کرونایی اخیر برای استان بوشهر در زمان بسیار مناسبی اعمال شد زیرا سیر نزولی همه‌گیری پس از موج سوم این ویروس در این آغاز شده بود و این همزمانی وضعیت اپیدمیولوژیک شکننده با اعمال این محدودیت‌ها در سراسر کشور باعث شد تا این روند کاهشی ادامه یابد و از شدت همه‌گیری ویروس کرونا در استان کاسته شود.
امیری ادامه داد: اعمال قوانین و مقررات سخت‌گیرانه، اثر گذارترین اهرم کنترل اپیدمی و تغییر رفتار سلامت هستند اما از این ابزار در بلند مدت نمی‌توان استفاده کرد و برای اثر بخشی بیشتر و جامع‌تر در طول زمان نیاز به ترکیب رویکردهای سه‌گانه آموزش، بازاریابی اجتماعی و قانون برای تغییر در رفتار وجود دارد.
این متخصص پزشکی اجتماعی بیان کرد: پس از گذشت حدود ۱۰ ماه از شیوع جهان شمول ویروس کرونا، مردم آموزش‌های زیادی ازطریق رسانه‌های سنتی (تلویزیون و رادیو) و مجازی (شبکه‌های اجتماعی) دریافت کرده‌اند اما باید در نظر داشت که مدل‌های افراد در ارتباط با باور مالکیت سرنوشت سلامت خود (health locus of control model) متفاوت و در مورد نقش نیروهای درونی یا بیرونی درکنترل سلامتی متغیر است.
وی گفت: برخی افراد ممکن است باور داشته باشند که بیشترین کنترل را بر سلامتی خود دارند (کانون کنترل درونی)، بعضی دیگر ممکن است به کنترل دیگر افراد از جمله متخصصان مراقبت بهداشتی (کانون کنترل دیگران موثر)، عده‌ای به شانس (کانون کنترل شانس) و شماری هم معتقد باشند سرنوشت یا خداوند (کانون کنترل خدا) مسئول بیماری و سلامتی آنها هستند.
این متخصص پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر افزود: در مواجهه با افراد مختلف برای تغییر رفتار سلامتی، بسته به باور آنها باید ارتباط و انتقال خطر متناسب و مداخله‌های مطلوب صورت گیرد و این تفاوت‌ها در جامعه لحاظ شود، از طرفی افراد مختلف در پذیرش و بکارگیری موضوع‌ها و رفتارهای جدید تفاوت دارند.
وی گفت: در مدل اشاعه نوآوری‌ها (diffusion of innovations) افراد براساس میزان استقبالی که از نوآوری می‌کنند به پنج گروه نوآوران یا افراد جسور و خطر پذیر (۵ درصد)، اقتباس گران اولیه یا زودپذیرندگان افرادی که سریع وآگاهانه سازگار می‌شوند و رهبران فکری هستند( ۱۰ دردصد)، اکثریت اولیه که افراد با فکر و نکته سنج و ملاحظه کار بوده و با احتیاط عمل می‌کنند(۴۰ درصد جامعه)، اکثریت متأخر افراد مردد و شکاک که به خاطر ضرورت‌های اقتصادی و یا افزایش فشارهای محیطی و اجتماعی نوآوری را می‌پذیرند (۴۰ درصد)، عقب ماندگان و دیر پذیرندگان افراد سنت‌گرا و وابسته به محیط زندگی که اغلب گوشه‌گیر بوده و در گذشته سیر می‌کنند (۵ درصد ) تقسیم می‌شوند.
امیری ادامه داد: با در نظر گرفتن این مدل‌های رفتاری و بر اساس توزیع نرمال، تعداد آنانی که رفتارهای پیشگیری از ابتلا به کرونا را می‌دانند و باور دارند و عمل می‌کنند به اندازه‌ای است که دیگر باید در کنار برنامه‌ریزی مداوم و هدفمند آموزش جامعه، رویکرد بازاریابی اجتماعی و قانون را با توجه و قدرت بیشتری استفاده کرد.
وی بیان کرد: رویکرد بازاریابی اجتماعی برای تغییر رفتار افرادی بکار می‌رود که آگاهی و دانش لازم را دارند اما به دلایلی رفتار مطلوب را انجام نمی‌دهند؛ این دلایل می‌تواند موانع فردی (مانند فقدان خودکارآمدی برای انجام یک رفتار خاص)، اجتماعی (مانند حمایت نکردن افراد همسان یا کسانی که دوستشان داریم از رفتار مورد نظر)، اقتصادی ( پول) یا محیطی ( نبود امکان دستیابی به محصول یا خدمت مورد نظر) باشد.
این متخصص پزشکی اجتماعی گفت: بازاریابی اجتماعی سعی دارد با اصلاح جذابیت‌های نسبی در رفتار مورد نظر از طریق کاربرد محرک‌ها و سایر منافع که انجام رفتار را تقویت می‌کنند و یا با کاستن از موانع و هزینه‌های مربوط به رفتار در دیدگاه گروه هدف در مواردی که اقدامات آموزشی تاثیری ندارند، باعث تغییر در رفتار شود، رویکرد قانون برای افرادی به کار می‌رود که آگاهی دارند اما مقاومت می‌کنند که رفتاری را انجام یا تغییر دهند.
وی اضافه کرد: وظیفه هر فرد در کنار وظیفه حکومت استفاده از سه رویکرد تغییر رفتار است و هر فرد باید سهمی را در تغییر رفتار جامعه خود (حتی چند نفره) در پاسخ به همه‌گیری ایفا کند؛ افراد در گروه نوآوران، زودپذیرندگان و اکثریت اولیه توانمند، مسئولیت اجتماعی دارند که ابزارهای سه گانه تغییر رفتار سلامت (قانون، بازاریابی اجتماعی و آموزش) را به کارگیرند.
امیری افزود: هر فرد باید ناظر بر اجرای مقررات باشد؛ اطرافیان خود را توانمند کند تا منابع اطلاعاتی موثق ازجمله دانشگاه علوم پزشکی استان خود را بشناسد و تنها اخبار صحیح و معتبر را نشر دهد، موانع و یا مشوق های احتمالی انجام رفتار پیشگیرانه در محیط خود بشناسد و برای رفع موانع در صورت توان تلاش کند.
وی یادآور شد: بازاریابی اجتماعی رفتارهای پرهیز از تجمع‌ها و فضاهای بسته، فاصله‌گذاری فیزیکی، شستن دست، ماسک زدن، رعایت قرنطینه با کوچکترین علامت بیماری و صداقت در ابراز آن وظیفه اجتماعی تک تک افراد است.
امیری اهدای ماسک برای اطرافیان کمتر برخوردار، مسئول خرید مایحتاج فرد قرنطینه، صحبت کردن با کارفرما برای دادن مرخصی استعلاجی برای همکار با علائم سرماخوردگی، گوشزد کردن به صاحب مجالس عروسی و عزا برای اختصار مراسم، تامین هزینه دوران بیکاری فرد قرنطینه و ترویج فرهنگ قدردانی و احترام گذاشتن به افرادی که با صداقت کوچکترین علائم سرماخوردگی را به افراد در تماس نزدیک هستند نمونه هایی از بازاریابی اجتماعی به شمار می‌رود.
