اظهارات مهم کدخدایی درباره احراز صلاحیت کاندیدا‌های انتخابات ۱۴۰۲

فکرشهر: عضو حقوقدان شورای نگهبان درباره ارتباط بین مشارکت و احراز صلاحیت‌ها و اینکه برخی تصور می‌کنند اگر شورای نگهبان گشایش ایجاد کند و همه در انتخابات حضور داشته باشند، مشارکت بالا می‌رود، گفت: شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها طبق قانون عمل می‌کند.

به گزارش فکرشهر از ایسنا، عباسعلی کدخدایی طی گفت‌وگویی درباره انتخابات با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری امسال ۴ راهبرد (مشارکت، امنیت، رقابت و سلامت) را مطرح کردند که ناظر به مساله انتخابات است، گفت: دو مقوله مهم آن رقابت و مشارکت است. نمی‌توانید انتخابات برگزار کنید، ولی رقابتی وجود نداشته باشد؛ البته سلامت و امنیت هم دو بعد دیگر آن است. رقابت یک مساله اساسی است و اگر در انتخابات رقابتی نداشته باشید؛ انتخابات مشکل دارد؛ لذا انتخابات باید با رقابت همراه باشد.

کدخدایی افزود: از طرف دیگر مشارکت، مساله‌ای است که هر انتخابات را محک می‌زند و اگر مشارکت گسترده نداشته باشید، خاصیت انتخابات از بین می‌رود؛ به همین دلیل مقام معظم رهبری بر بحث مشارکت هم تاکید کردند. در دهه اول انقلاب رقابت سیاسی به مفهوم امروز نداشتیم و رقابت بیشتر شخص محور و منطقه محور بود، اما هر چه گذشت، رقابت‌های سیاسی بیشتر شد و در انتخابات مجالس مختلف و انتخابات ریاست جمهوری، مباحث سیاسی پررنگ‌تر شد.

*قانون جامع انتخابات نداریم

رییس پژوهشکده شورای نگهبان با بیان اینکه قانون جامع انتخابات نداریم و نظام انتخاباتی ما در شان نظام جمهوری اسلامی نیست، گفت: یکی از مسایلی که نسبت به آن موضع بیرونی هم گرفتم و حساسم، روش نظام انتخاباتی ماست. ما روش‌های حداکثری در انتخابات داریم و هر کس بیشتر رای آورد اشکالاتی را در طول این ۴۰ سال داشته است. در دو دوره گذشته مجلس شورای اسلامی از من سوال کرد و گفتم ما شاید بتوانیم روش تناسبی را داشته باشیم و به درد بخورد، ولی مجلس قبل نتوانست و در این مجلس روش تناسبی هم آمد. خمیر مایه اصلاح قانون انتخابات مجلس روی تناسبی بودن انتخابات بود، ولی بسیاری مخالفت کردند؛ البته اکثر حقوقدانان از آن حمایت کردند.

کدخدایی افزود: روش انتخاباتی ما باید عوض شود و به سمت روش دیگری مثل تناسبی به صورت آزمایشی برویم و می‌تواند این اتفاق ابتدا در حوزه‌ای مثل تهران باشد. به نظرم مخالفان روش تناسبی انتخابات شناختی از وضعیت انتخاباتی ما ندارند؛ یعنی فکر همه گروه‌های سیاسی این است که به مجلس راه پیدا می‌کنیم یا خیر؟ فکر شان این نیست که آیا این روش به نظام انتخاباتی کمک می‌کند؟ به کارآمدی ریاست جمهوری و مجلس توجه ندارند.

وی با اشاره به اینکه بحث احزاب در انتخابات را نتوانستیم حل کنیم، گفت: احزابی که در قانون اساسی و سیاست‌ها آمده هنوز در جامعه ما شکل نگرفته است. قبول دارم بخشی از آن فرهنگی است، ولی معتقدم اگر انتخابات مبتنی بر احزاب باشد و روش تناسبی داشته باشد، قطعا مجالس ما کارآمدتر می‌شود.

*دلایل رد صلاحیت کاندیدا‌ها را فقط به خود شخص می‌گوییم

وی با بیان اینکه در اعلام دلایل رد صلاحیت کاندیدا‌ها معذورات قانونی و شرعی داریم، گفت: نمی‌توانیم پرونده شخصی فرد را بازگو کنیم. از لحاظ قانونی اجازه نداریم که دلایل رد صلاحیت کاندیدا‌ها را علنی کنیم. برخی می‌گویند این حق نظام است و شما دلایل رد صلاحیت نامزد‌ها را نمی‌گویید، ولی نامزد رد صلاحیت شده نظام را متهم می‌کند. در دوره گذشته دو نفر از نمایندگان صلاحیتشان تایید نشد و با من صحبت کردند و کارشناس آمد و مطالب را به آن‌ها گفت، ولی پشت تریبون مجلس گفتند ما رفتیم شورای نگهبان و آنجا آقایی نشسته و به کسی جواب نمی‌دهد و صلاحیت ما را رد می‌کند. آیا باید من بیایم و دلایل رد صلاحیتش را بگویم بدلیل اینکه این صحبت‌ها را مطرح کرده است. مسلما خیر، ما دلایل رد صلاحیت را فقط به خود کاندیدا‌ها می‌گوییم. گاهی گفتن دلایل رد صلاحیت‌ها به کاندیدا‌ها سه الی چهار ساعت وقت ما را می‌گیرد.

کدخدایی ادامه داد: کاندیدا‌ها می‌گویند ما سابقه مسجد رفتن داریم، ولی شورای نگهبان به ما گفته عدم التزام به اسلام دارید! التزام به اسلام، فقط عبادت‌های یومیه نیست و مسایل دیگر هم هست. شما ممکن است مرتکب حرام دیگری شده باشید، آن ملاک است؛ نه اینکه شما مسجد می‌روید یا خیر؟

رییس پژوهشکده شورای نگهبان درباره شفافیت مالی نامزد‌های انتخابات گفت: در دوره‌های گذشته گزارشاتی به ما می‌رسید که هزینه‌های انتخاباتی کاندیداها، هزینه‌های بی حساب و کتاب است؛ لذا ما به این نتیجه رسیدیم که هزینه‌های انتخابات در جایی ثبت و ضبط شود. در مجلس قبل این موضوع تصویب شد، ولی به مجلس بعد موکول شد. جزو شرایط ثبت نام‌ها در وزارت کشور این است که نامزد‌ها شماره حساب اعلام کنند و هزینه‌های آن‌ها از آن طریق انجام شود. نظارت بر این مساله در دور اول ممکن است مشکل باشد، اما در مجموع حرکت خوبی است که ما بتوانیم هزینه‌های انتخاباتی را کنترل کنیم. گاهی شنیده می‌شود هزینه زیاد در تبلیغات غیرمنصفانه است.

*عملکرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها طبق قانون است

وی درباره ارتباط بین مشارکت و احراز صلاحیت‌ها و اینکه برخی تصور می‌کنند اگر شورای نگهبان گشایش ایجاد کند و همه در انتخابات حضور داشته باشند، مشارکت بالا می‌رود، گفت: شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها طبق قانون عمل می‌کند. در مجلس هفتم گفته شد شورای نگهبان انقباضی عمل کرد، ولی مشارکت خوب بود و بالای ۵۰ درصد مشارکت داشتیم. نمونه‌ها نشان می‌دهد که شرایط دیگری هست که موثرتر از بررسی شورای نگهبان است و مباحث سیاسی و اجتماعی در مشارکت نیز تاثیرگذار است.

کدخدایی درباره اینکه گفته بودید تایید صلاحیت افرادی که قبلا در انتخابات رد صلاحیت شدند، وجود دارد؟ گفت: ما صلاحیت کاندیدا‌ها را در همه انتخابات برای همان دوره بررسی می‌کنیم. قانون تکلیف کرده است و حتی اگر نمایندگان مجلس هم دوباره کاندیدا شوند، صلاحیتشان را دوباره بررسی می‌کنیم. فرضا اگر فردی برای انتخابات ریاست جمهوری هم ۱۰ بار ثبت نام کند، صلاحیتش برای همان دوره بررسی می‌شود. اعتبار تایید صلاحیت شورای نگهبان فقط برای همان دوره است و افزایش نمی‌یابد. ممکن است کاندیدایی در دوره قبل صلاحیتش رد شده باشد، ولی در دوره بعد مدارکی بیاورد و صلاحیتش تایید شود. نمونه روشن آن مدرک تحصیلی و استعفاهاست. الان کسی در انتخابات شرکت کرده، ولی استعفایش در تاریخ مقرر انجام نشده است؛ لذا صلاحیتش تایید نمی‌شود.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان درباره اینکه با توجه به دو مرحله‌ای شدن ثبت نام کاندیداها، این موضوع تاثیری در بررسی صلاحیت‌ها دارد؟ گفت: هدف از پیش ثبت نام‌ها این بود که ما مراحل بررسی مدارک شکلی را زودتر انجام دهیم و وزارت کشور آنرا انجام داد و شورا درگیر این مرحله نبود. شورای نگهبان زمانی درگیر انتخابات می‌شود که ثبت نام‌ها قطعی شود.

*قانون انتخابات ریاست جمهوری با ایراد شورای نگهبان مواجه شد

کدخدایی درباره قانون انتخابات ریاست جمهوری گفت: قانون انتخابات ریاست جمهوری با ایراد شورای نگهبان مواجه شد و در رابطه با ریاست جمهوری قانون اساسی در اصل ۱۱۵ شرایطی را ذکر کرده و احراز آن را برعهده شورا گذاشته است.