سنوات و اضافه کار بر چه اساسی محاسبه می‌شود؟

فکرشهر: یکی از مشکلات کارگران در روابط کار عدم آگاهی کارگران از حق و حقوقشان است. یکی از علت‌های آن این است که کمتر کارگری پیدا می‌شود که برای آگاهی خود از حق و حقوقش قانون کار را مطالعه کرده باشد. همین امر باعث سواستفاده برخی کارفرمایان شده است.

به گزارش فکرشهر از خبرآنلاین، یکی از مواردی که کارگران نیاز است نسبت به آن آگاهی داشته باشند موارد مربوط به سنوات و اضافه کاری است. کارفرمایان باید در محاسبه سنوات، عیدی، شب‌کاری، جمعه‌کاری و اضافه کاری کارگران شاغل در کارگاه، براساس الزامات قانون و دادنامه‌های دیوان عدالت عمل کنند و مبنای محاسبه را تمام مزد کارگر قرار دهند نه مزد مبنا.

آرمین خوشوقتی، کارشناس حقوقی بازار کار در گفت‌وگویی بیان کرده است: امیدوارم کارفرمایان به تمایز این تعاریف توجه داشته باشند و در محاسبه‌ی سنوات، عیدی، شب‌کاری، جمعه‌کاری و اضافه‌کاری کارگران شاغل در کارگاه، براساس الزامات قانون و دادنامه‌های دیوان عدالت عمل کنند و مبنای محاسبه را تمام مزد کارگر قرار دهند نه مزد مبنا.

وی ادامه داد: یکی از چالش‌های جدی کارگران در سال‌های اخیر این بوده که در کارگاه‌های مشمولِ طرح طبقه‌بندی مشاغل، مبنای پرداخت مزایای مزدی همیشه حقوق پایه یا مزد مبنا بوده است. در تبصره دو ماده ۳۶ قانون کار اینگونه آمده است که «در کارگاه‌هایی که طرح طبقه‌بندی مشاغل به اجرا درآمده است، مزد گروه و پایه، مزد مبنا را تشکیل می‌دهد». این بند از قانون، مزد مبنا را تعریف کرده، اما به هیچ وجه نگفته در کارگاه‌های مشمول طرح طبقه‌بندی، مزد یعنی مزد مبنا.

خوشوقتی افزود: بنابراین برای کارگرانی که نحوه‌ی تجزیه و تحلیل مفاد قانون را نمی‌دانند، این موضوع همواره چالش‌برانگیز بوده است؛ مثلاً در بیشتر مواقع، کارفرما در محاسبه‌ی سنوات در کارگاه‌های مشمول طبقه‌بندی، مزد مبنا را مبنای محاسبه قرار می‌داد، در مورد محاسبه‌ی شب‌کاری، جمعه‌کاری یا عیدی پایان سال هم به همین ترتیب.

به گفته خوشوقتی، هرچند تبصره دو ماده ۳۶ قانون کار، مزد مبنا را مزد گروه و پایه دانسته، اما در هیچ کجای قانون گفته نشده که مبنای محاسبه‌ی عیدی و سنوات و شب‌کاری، همین مزد مبناست.

وی ادامه داد: قانون کار هرجا از نحوه‌ی محاسبه‌ی عیدی و سنوات و جمعه‌کاری و … صحبت کرده، به «مزد» اشاره کرده؛ بنابراین اینجا همیشه یک اختلاف نظری وجود داشت. عده‌ای مبنا را مزد مبنا قرار می‌دهند که این کاملاً اشتباه است چراکه در کارگاه‌های مشمول طبقه‌بندی مشاغل، مزد کارگر مفهومی فراتر از مزد مبنا دارد؛ فرض کنید در یک کارگاه مشمول، کارگری ۱۰ میلیون تومان مزد مبنا می‌گیرد و ۲ میلیون تومان تفاوت تطبیق؛ الان مبنای محاسبه‌ی عیدی و سنوات و اضافه‌کاری و شب‌کاری این فرد کدام است، ۱۰ میلیون تومان مزد مبناست یا ۱۲ میلیون تومان مزد؟

خوشوقتی ادامه داد: پاسخ را قانون به روشنی داده است؛ در ماده ۲۴ قانون کار، مبنای سنوات، مزد تعیین شده نه مزد مبنا؛ یعنی در مثال فوق، سنوات باید بر مبنای ۱۲ میلیون تومان محاسبه شود، یا در ماده ۵۶ قانون کار در تعریفِ نوبت‌کاری و در ماده ۵۹ در تعریف اضافه‌کاری، مبنای محاسبه را مزد قرار داده‌اند؛ بنابراین مبنای محاسبه‌ی همه‌ی این مزایای مزدی و فوق‌العاده‌ها، «مزد» است که معنایی فراتر از مزد مبنا دارد. در واقع مبنای محاسبه، مبلغی‌ست که به کارگر در ازای انجام کار در ساعات کار پرداخت می‌شود.