میگوهای بوشهر آلوده به فاضلاب است؟/ خبر یک روزنامه از برگشت ۶ کانتینر یخچالدار میگوی صادر شده استان بوشهر به چین به دلیل آلودگی به فاضلاب و رد آن خبر توسط مدیرکل شیلات

فکرشهر: در حالی که یکی از رئزنامه های ایران در گفت و گو با فعالین حوزه آبزیان و پرورش دهندگان میگو از برگشت خوردن میگوهای صادراتی بوشهر به علت الودگی به فاضلاب خبر می دهد، مدیرکل شیلات استان بوشهر این موضوع را رد می کند و می گوید این خبر «جعلی» است.

به گزارش «فکرشهر»، روزنامه پیام ما در گزارشی در ۱۰ آذرماه نوشت:

«از شهر‌های ساحلی استان بوشهر فقط «بوشهر»، «گناوه» و «دیلم» دارای سیستم تصفیهٔ فاضلاب شهری هستند و «عسلویه»، «کنگان»، «جم»، «تنگستان» و «دیر» از داشتن شبکهٔ فاضلاب شهری و تصفیه‌خانه محروم‌اند؛ به همین دلیل پساب‌های تولید‌شده در این شهر‌ها راهی دریا می‌شود. براساس آخرین آمار رسمی دولت در خود شهر بوشهر فاضلاب شهری بدون تصفیه از ۱۳ نقطه روانهٔ دریا می‌شود؛ موضوعی که نه‌فقط محیط زیست دریا را با مخاطره روبه‌رو کرده است بلکه اقتصاد را نیز دچار چالش کرده است. صادرکنندگان میگو در استان بوشهر می‌گویند محصولاتشان به‌دلیل آلودگی با منشأ پساب انسانی پس فرستاده می‌شود. بیش از ۱۵ سال است که مشکل سرریز پساب غیرتصفیه با آلودگی بالا در این استان علنی شده است، اما با گذشت این زمان هیچ‌یک از دولت‌های مستقر برای رفع آن چاره‌ای حقیقی پیدا نکرده‌اند. فقط ۱۸ میلیون مترمکعب آب در قالب پساب غیرتصفیه در شهر بوشهر به دریا می‌ریزد.

«اینکه فاضلاب شهری بوشهر به دریا می‌ریزد، آن‌هم درست در مجاورت سایت‌های پرورش میگو موضوعی نیست که هیچ‌یک از مسئولان این استان و یا مسئولان کشوری آب‌وفاضلاب از آن بی‌اطلاع باشند. موضوع ابعاد بسیار بزرگی دارد. تصفیه‌خانهٔ بوشهر که فکر می‌کنم به‌تازگی به بخش خصوصی واگذار شده است، جوابگوی تصفیهٔ همهٔ حجم فاضلاب در بوشهر نیست.»

این جمله‌ها را یکی از پرورش‌دهندگان میگو در بوشهر می‌گوید و اصرار می‌کند که بنویسیم خسته شده است؛ همه از چندسال پیگیری خسته شده‌اند.

میگو محصولی از استان بوشهر است که به چین و ژاپن صادر می‌شود؛ اما حالا چندسالی است که صادرات این محصول به‌دلیل آلودگی محصولات صادرشده برگشت داده می‌شود. این تولیدکننده و صادرکننده که می‌گوید برای تصحیح اشتباهی که دولت انجام می‌دهد آن‌ها هم متضرر می‌شوند و هم تهدید، فکر می‌کند شاید بهتر است فکر رونق دوبارهٔ مزارع پرورش میگو را از سرشان بیرون کنند: «شش کانتینر یخچالدار میگوی بسته‌بندی‌شده به چین صادر شد، همهٔ محصول بازگشت داده شد؛ چراکه آلودگی فاضلابی در آن پیدا شد، آن‌هم آلودگی ناشی از فاضلاب. فکر کنید که این محصول به چین و ژاپن صادر می‌شود که مثلاً استاندارد‌های مواد غذایی‌اش سهل‌تر از روسیه و اتحادیهٔ اروپاست. به ما گفتند مسیر جدید صادراتی برایمان باز می‌کنند. پرسیدیم به کدام کشورها؟ گفتند کشور‌های اروپایی، روسیه، عراق، کشور‌های حوزهٔ قفقاز. یعنی مسئولان نمی‌دانند که محصولی که چنین آلودگی‌ای دارد، هرگز بازار روسیه و اروپا خریدار آن نیست؟»

او می‌ترسد این جمله را به زبان بیاورد و از این موضوع واهمه دارد که مردم فکر کنند پرورش‌دهندگان میگوی بوشهر فقط به‌خاطر ضرر چندمیلیاردی این حرف‌ها را می‌زنند: «اما همین میگو روانهٔ بازار داخل نیز می‌شود. متأسفانه ادارهٔ استاندارد یا وزارت بهداشت و درمان و علوم پزشکی در ایران مانند چین و ژاپن برای مواد غذایی که پیر و جوان می‌خورند، سختگیری ندارد. سازمان شیلات و صنعت و معدن هم برایش ضرر مالی تولیدکنندگان مهم نیست. انگار همین که خبری درز نکند، برایشان کفایت می‌کند.»

کسی پاسخ نمی‌دهد

گرچه مستندات وجود آلودگی به فاضلاب انسانی وجود دارد و حتی جلسه‌های متعددی در استانداری این استان برای حل‌و‌فصل این موضوع با متخصصان، دانشگاهیان و مدیران دستگاه‌های ذی‌ربط گذاشته است، اما به‌نظر می‌رسد مسئولان علاقه‌ای به قبول آن ندارند. در تماس «پیام ما» با اداره‌کل آب‌وفاضلاب شهری و روستایی این استان، همچنین استانداری بوشهر، پاسخی دریافت نشد. همچنین دانشگاه علوم پزشکی این استان نیز از موضوع اعلام بی‌اطلاعی کرده است.

اما رد این حقیقت را می‌توان در سال‌های گذشته دنبال کرد و به‌نظر می‌رسد این مشکل بیش از ۱۵ سال است که علنی شده، اما برای رفع آن چاره‌ای اندیشیده نشده است.

سال ۱۳۷۸ «حمیدرضا دهقانی»، مدیرعامل وقت شرکت آب‌وفاضلاب استان بوشهر، اعلام کرد با توسعهٔ طرح فاضلاب بندر بوشهر، ورود سرریز فاضلاب خام به دریا در این شهر از ۱۷ نقطه به یک نقطه محدود شده است: «هم‌اکنون فاضلاب خام فقط از بافت قدیم شهر بوشهر به دریا می‌ریزد که با پیگیری و مطالعات انجام‌شده به‌علت فرسوده بودن بافت قدیم و تنگ بودن معابر آن امکان لوله‌گذاری و اجرای شبکهٔ فاضلاب در این محدوده وجود ندارد. مطالعات طرح فاضلاب بافت قدیم شهر بوشهر در دست اجراست و امیدواریم تا پایان این مطالعات با دستیابی به شیوه‌های نوین، فاضلاب این بافت را ساماندهی کنیم.» این خبر در خبرگزاری دولت به انتشار رسیده است.

۱۳ نقطه ریزش به دریا

۱۰ سال پس از این خبر، در سال ۱۳۹۷، یک هشدار از سوی رئیس وقت کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر بوشهر در خبرگزاری مهر منتشر شد. «اکبر توسلی» به این خبرگزاری گفته بود: «دریای بوشهر برای شنا آلوده است. ورود فاضلاب به دریا یکی از مهمترین دلایل آلودگی ساحل و دریای بوشهر است که شرایط را برای شنا سخت می‌کند.»

او ورود فاضلاب از ۱۳ نقطه به دریا در بوشهر را تأیید کرده بود: «ورود این فاضلاب به دریا باعث مخاطرات محیط زیستی متعددی در ساحل بوشهر می‌شود. این حجم از فاضلاب سلامتی افرادی را که در این نقاط شنا می‌کنند، به خطر می‌اندازد. باید تدابیری اندیشیده شود که از ورود فاضلاب به دریا جلوگیری شود. سه تصفیه‌خانهٔ فاضلاب در شهر بوشهر راه‌اندازی می‌شود که تا حد فراوانی مانع از ورود فاضلاب به دریا می‌شود.»


چهار سال بعد یعنی در سال ۱۴۰۱، یک‌بار دیگر ایرنا خبری منتشر کرد که ابعاد گسترده‌تری از ورود فاضلاب شهری و روستایی در استان بوشهر به دریا را نشان می‌داد. این خبرگزاری در خبری که به‌نقل از شرکت بهره‌برداری و توسعهٔ شرکت آب‌وفاضلاب استان بوشهر از ورود فاضلاب بدون تصفیه به بوشهر منتشر کرده، نوشته بود: «مرز ۹۳۶ کیلومتری استان بوشهر با خلیج فارس سبب شده تا ۸۰ درصد از مجموع ۱۰ شهرستان این استان، ساحلی باشد و از شهرستان‌های ساحلی تنها بوشهر، گناوه و دیلم دارای سیستم تصفیهٔ فاضلاب شهری بوده و عسلویه، کنگان، جم، تنگستان و دیر از داشتن شبکهٔ فاضلاب شهری و تصفیه‌خانه محروم هستند؛ به همین دلیل فاضلاب تولیدشده در این شهر‌ها راهی دریا شوند. به‌عنوان نمونه در شهر دیر، عسلویه و کنگان به‌عنوان مرکز شهرستان‌های ساحلی فاقد شبکهٔ فاضلاب و تصفیه‌خانهٔ شهری، به‌ترتیب سالانه بیش از یک میلیون و ۸۰۷ هزار مترمکعب، ۸۴۵ هزار و ۴۸ مترمکعب و در کنگان سه میلیون و ۹۷۰ هزار مترمکعب فاضلاب تولید می‌شود.»

همین خبر به‌نقل از مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر این موضوع را «یکی از چالش‌های بزرگ حفاظت از محیط دریایی استان بوشهر» توصیف کرده بود. این مقام محلی گفته بود: «غفلت از فرصت بزرگ و ارزشمند تصفیهٔ فاضلاب‌های شهری برای استان بوشهر آن را به تهدیدی تبدیل کرده است که مقابلهٔ هرچه سریعتر با آن الزامی است و راهکار آن توسعه و احداث تصفیه‌خانه‌هایی است که می‌تواند حجم بالایی از نیاز آبی این استان را تأمین کند. صنایع استان بوشهر که برای فعالیت نیاز به آب دارند، مجبور به استفاده از ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌هایی هستند که با هزینهٔ گزاف و البته شورآبه‌های مخربی که برجای می‌گذارند، تأمین می‌شود و هم دولت (با پرداخت یارانه) و هم تولیدکننده در خرید آب گران‌قیمت متضرر می‌شوند. اداره‌کل محیط زیست در این زمینه با پیگیری‌ها و مکاتبه‌های بسیار، جلسات تخصصی هم‌اندیشی برگزار کرده و کارگروه فاضلاب تشکیل شده است، اما روند بهبود این شرایط بسیار کند است.»

«جابر مظفری‌زاده» پژوهشگر آب در این استان به «پیام ما» می‌گوید این چالش که در حال تبدیل به یک بحران است، راه‌حل دارد و اتفاقاً دولت نیز از آن مطلع است: «فقط در قالب پساب ۱۸ میلیون مترمکعب آب در شهر بوشهر هدر می‌رود که موقعیت سرزیر آن به دریا آلودگی مزارع پرورش میگو را تأیید می‌کند. همچنین در مجاورت محل شنا و مکان استفاده از قایق‌های تفریحی است. باید به این نکته نیز توجه کرد که مطابق آمار و محاسبات هر پنج سال ۲۵ درصد به حجم فاضلاب ورودی اضافه می‌کند. سرمایه‌گذاری در این زمینه مقرون‌به‌صرفه است و علاوه‌بر نیاز به احداث ظرفیت تکمیلی تصفیه‌خانه می‌توان با استفاده از روش‌های نوین هزینهٔ این سرمایه‌گذاری را کاهش داد. در غیر این‌صورت در روز‌های آتی آیندهٔ درخشانی در انتظار گردشگری، سلامت، اقتصاد و حتی سلامت منطقه نخواهد بود.»»

مدیرکل شیلات بوشهر: خبر برگشت میگوی پرورشی بوشهر از کشور چین جعلی است

مدیرکل شیلات استان بوشهر اما دو روز بعد ـ دیروز ـ این خبر را تکذیب کرد و گفت: براساس توافق قرنطینه‌ای میان دامپزشکی ایران و گمرک چین از تولیدات سالجاری بوشهر حتی یک کانتینر میگو به چین صادر نشده که بخواهد برگشت داده شود.

«عقیل امینی» روز یکشنبه در گفتگو با ایرنا اظهار کرد: برگشت ۶ کانتینر یخچالدار میگوی صادر شده استان بوشهر به چین به دلیل آلودگی به فاضلاب توسط یکی از سایت‌های خبری به نقل از فردی بی نام و نشان که او را تولید کننده و صادر کننده آبزیان معرفی نموده صد در صد دروغ، جعلی و غیر واقعی است.

وی یادآورشد: میگوی پرورشی استان بوشهر به ۲۳ کشور دنیا (از جمله یکهزارو ۶۰۰ تن از محصول پارسال به چین) صادر شد و مورد استقبال بزرگترین بازار‌های جهانی میگو قرار دارد.

مدیرکل شیلات استان بوشهر افزود: در همین مدت ۲۰ کانتینر میگوی پرورشی این استان به اروپا که یکی از سختگیرانه‌ترین قوانین بهداشتی در زمینه سلامت آبزیان را دارد صادر شده که نه تنها ۲۰کاتینر یادشده بلکه تمام محموله‌هایی که در ۳۰ سال صادرات میگوی ایران به اروپا صادر شده همه از سد نظارت‌های دقیق نهاد‌های نظارتی عبور کرده و حتی یک مورد برگشت یا گواهی مردود شده نیز گزارش نشده است.

امینی ادامه داد: این امر بدان علت است که که مطابق ضوابط بهداشتی تمام محموله‌ای تولیدی آبزیان ایران و به خصوص میگوی پرورشی صادراتی براساس پروتکل‌های سازمان جهانی بهداشت دام توسط سازمان دانپزشکی کشور کنترل و پس از انجام آزمایش‌های لازم گواهی صادرات اخذ می‌کند.

وی گفت: براساس آمار‌های گمرک جمهوری اسلامی ایران، روسیه هم اکنون بزرگترین بازار میگوی ایران است و از مجموع ۱۷ هزار تن میگوی صادراتی به کشور یاشده در سال گذشته قریب به ۱۴ هزار تن آن مربوط به تولیدات استان بوشهر بوده است.

امینی تصریح کرد: قرینه دیگر بر رد ادعای مطرح شده این است که مقام‌های نظارتی و بهداشتی قرنطینه‌ای ۲۳ کشور مقصد صادراتی آبزیان استان بوشهر (اعم از چین، روسیه و ارواسیا، ترکیه، اروپا، کشور‌های همسایه و آسیای جنوب شرقی) برای همه محموله‌های وارداتی میگوی خود از ایران پس از انجام آزمایش‌های لازم اقدام به ترخیص و واردات محصولات آبزیان صادراتی ایران کرده اند و اگر آلودگی‌های ادعایی فاضلاب شهری وجود داشت چنین پدیده‌ای رخ نمی‌داد.

مدیرکل شیلات استان بوشهر افزود: همچنین در صورت بروز چنین مشکلاتی، مرجع قرنطینه‌ای کشور مقصد مراتب نقض موارد بهداشتی را به صورت رسمی به مقام‌های بهداشتی گواهی دهنده کشور صادر کننده منعکس می‌کنند که براساس استعلام انجام شده از سازمان دامپزشکی کشور و همچنین سفارت کشورمان در پکن چنین موضوعی به سازمان دامپزشکی ایران گزارش نشده است.

وی گفت: انتشار این گونه خبر‌های بی پایه موجب لطمه زدن به اعتبار و حیثیت تولید کنندگان و کل فعالان صنعت میگو و به خصوص مرجع رسمی گواهی دهنده کشور که عضو برجسته و مورد تایید سازمان جهانی بهداشت دام است می‌شود و لازم است این رویه ناصواب اصلاح شود.