هشدار بانک مرکزی روسیه: خطر فروپاشی اقتصادی به خاطر کاهش قیمت نفت

فکرشهر: بانک مرکزی روسیه به سیاست‌گذاران کرملین هشدار داده ایالات متحده و اوپک قادرند بازار نفت را اشباع کنند و منجر به تکرار سقوط قیمت‌های طولانی‌مدت نفت در دهه ۱۹۸۰ شوند؛ همان روندی که به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی کمک کرد.

به گزارش فکرشهر از عصرایران به نقل از رویترز، این هشدار چند هفته قبل از آغاز مذاکرات رییسان جمهوری روسیه و ایالات متحده- ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ- برای پایان جنگ در اوکراین به مقامات روس ارایه شده است.

ترامپ هشدار داده اگر توافق صلحی حاصل نشود، ممکن است تحریم‌های بیشتری علیه روسیه اعمال کند. او همچنین قول افزایش تولید نفت ایالات متحده را داده و از رهبر اوپک- عربستان سعودی- خواسته برای کمک به اقتصاد جهانی، نفت بیشتری تولید و عرضه کند.

بانک مرکزی روسیه این هشدار را در یک گزارش که برای یک بحث به ریاست نخست‌وزیر میخاییل میشوستین در فوریه تهیه شده و رویترز آن را مشاهده کرده ارایه داده است.

بانک مرکزی روسیه که سالانه دست کم یک بار به بررسی خطرات اقتصادی می‌پردازد، توضیح نداده با کدام سناریو اوپک و ایالات متحده می‌توانند بازار را اشباع کنند و این خطرات چقدر محتمل اند.

در گزارش‌های قبلی که رویترز دیده بانک مرکزی نفت را به عنوان یکی از خطرات برای اقتصاد روسیه ذکر کرده، اما هرگز به‌طور خاص به چگونگی بروز یک چرخه قیمت پایین طولانی‌مدت نفت اشاره نکرده است.

وزارت اقتصاد هم به‌طور جداگانه گزارشی برای این نشست تهیه کرده و به سایر خطرات اقتصادی اشاره کرده، از جمله فعالیت کم‌تر سرمایه‌گذاران، افزایش هزینه‌ها و بدهی‌های بد.

اینها در حالی است که نشانه‌ای وجود ندارد که اوپک در حال برنامه‌ریزی برای تغییر در سیاست عرضه باشد که منجر به افزایش شدید تولید شود.

در حالی که ایالات متحده ممکن است تولید نفت را بیشتر افزایش دهد، بخش عمده‌ای از این افزایش احتمالاً از دیگر تولیدکنندگان غیر اوپکی مانند گویان، برزیل و قزاقستان خواهد بود که در آنجا بازیگران بزرگ نفتی تولید را افزایش می‌دهند.

«یک خطر قابل توجه، قیمت نفت است»، یکی از اسلاید‌هایی که رویترز مشاهده کرده به عنوان یکی از خطرات، «افزایش چشم گیر در تولید در ایالات متحده و خارج از اوپک» را یادآور شده است.

این اسلاید همچنین بیان کرده ظرفیت اضافی اوپک به نزدیک رکورد بالایی رسیده و با حجم صادرات نفت خام روسیه برابر است.

«سابقه تاریخی - بعد از دوره قیمت‌های بالای نفت در ۱۹۷۴-۱۹۸۵، ۱۸ (!) سال قیمت‌های پایین نفت»، دیگر اسلاید ارائه شده در این گزارش است و با همین سه علامت تعجب.

فروپاشی شوروی با قیمت‌های نفت

برای روسیه، دومین صادرکننده بزرگ جهان، نفت و گاز از زمان کشف یکی از بزرگ‌ترین حوزه‌های هیدروکربنی جهان در سیبری غربی پس از جنگ جهانی دوم، هم قدرت و هم نقطه ضعف بوده‌اند.

طی چند دهه، قیمت‌های بالای نفت به کرملین اجازه داده‌اند اقتصاد را ترمیم کند و در کمپین‌های سیاسی در خارج از کشور هزینه کند، از جمله حمایت از دولت‌ها در کوبا، آنگولا و ویتنام.

وقتی قیمت‌ها کاهش می‌یابد، اقتصاد به شدت آسیب می‌بیند و عواقب ژئوپلیتیکی قابل توجهی به همراه دارد، مانند سال ۱۹۹۱ که اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید.

سقوط قیمت نفت در دهه ۱۹۸۰ این امکان را برای اتحاد جماهیر شوروی فراهم نکرد که با ایالات متحده در دکترین تسلیحاتی رقابت کند. مشکلات مالی تشدید و به پایان اتحاد جماهیر شوروی انجامید، رویدادی که ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه، به طور مکرر آن را یک فاجعه توصیف کرده است.

قیمت‌های نفت هم‌اکنون در حدود ۷۰ دلار در هر بشکه معامله می‌شود - سطحی راحت برای روسیه که بودجه آن قیمت نفت ۶۹.۷ دلار در هر بشکه را فرض کرده است.

ایگور یوشکوف، استاد دانشگاه مالی دولت روسیه، گفت: بانک مرکزی روسیه به دو دلیل نگران است: قیمت‌های پایین نفت و روبل قوی.

وی توضیح داد: به احتمال زیاد بودجه در وضعیت خوبی نیست، زیرا در پایان مارس ما به هدف‌های بودجه‌ای که برای ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده بود، دست نیافتیم.

مسکو از زمان ۱۹۹۱ چندین شوک مالی به دلیل قیمت‌های پایین نفت را تجربه کرده است. در سال ۱۹۹۸، این کشور به دلیل کاهش قیمت‌ها به ۱۰ دلار در هر بشکه، دیون خارجی خود را نتوانست بپردازد.

در سال ۲۰۰۸، مسکو ناگزیر شد از ذخایر مالی و بودجه‌ای خود برای تثبیت اقتصاد و کنترل بیکاری استفاده کند، زمانی که قیمت‌های نفت به دلیل مشکلات وام‌های فرعی ایالات متحده کاهش یافته بود.

قیمت‌های نفت همچنین در ۱۵ سال گذشته به شدت کاهش یافته از جمله در دوران همه‌گیری کرونا، اما کوتاه‌مدت بودن کاهش‌ها سبب شده تاب آوری کرملین به‌طور جدی آزموده نشود.

پوتین اوایل ماه گذشته با ولیعهد تأثیرگذار عربستان سعودی- محمد بن سلمان- گفتگو و بر «اهمیت» توافق نفتی اوپک پلاس برای ثبات بازار جهانی نفت تأکید کرد.

«تعهد روسیه و عربستان سعودی برای پای‌بندی به تعهدات خود در «اوپک پلاس» مورد تأکید قرار گرفت»، عبارتی که کرملین در گزارش مکالمه تلفنی منتشر کرد.

سازمان بین‌المللی انرژی (IEA) برآورد کرده ظرفیت اضافی کل اوپک – تولید غیر فعال که می‌تواند دوباره به خط تولید برگردد – در حدود ۵.۳ میلیون بشکه در روز است که نزدیک به صادرات نفت و سوخت‌های فسیلی روسیه است.

در همین حال عربستان سعودی اعلام کرده قادر است تولید خود را از ۹ میلیون بشکه در روز کنونی به حداکثر ظرفیت خود ۱۲ میلیون بشکه در روز در عرض چند ماه افزایش دهد.