آیا کراتین باعث ریزش مو می‌شود؟

فکرشهر: نگرانید که مصرف کراتین باعث ریزش مویتان شده باشد؟ در ادامه بخوانید تا از زبان متخصص پوست، حقیقت علمی این باور و اشتباهات رایج درباره‌ی آن را بشنوید.

به گزارش فکرشهر از انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ اگر اهل باشگاه رفتن باشید، احتمالاً بار‌ها شنیده‌اید که کسی می‌گوید: «کراتین باعث ریزش مو می‌شود.»

این مکمل که در میان ورزشکاران و علاقه‌مندان به فیتنس برای افزایش انرژی و عملکرد عضلانی محبوب است، اغلب بی‌دلیل به نازک شدن مو‌ها متهم می‌شود.

اما واقعیت چیست؟ پاسخ کوتاه این است: احتمالاً نه.

با وجود آن‌که کراتین یکی از پرمطالعه‌ترین مکمل‌ها در تغذیه‌ی ورزشی است، ارتباط آن با ریزش مو بسیار ضعیف و اثبات‌نشده است.

کراتین و ریزش مو: واقعیت یا افسانه؟

دکتر فورتادو توضیح می‌دهد:

«هیچ مدرک علمی قاطع وجود ندارد که نشان دهد کراتین مستقیماً باعث ریزش مو می‌شود. این باور غلط از یک مطالعه‌ی کوچک نشأت گرفته که در آن دیده شد مصرف کراتین ممکن است سطح هورمون دی‌هیدروتستوسترون (DHT) را اندکی افزایش دهد — هورمونی که با نازک شدن موی ارثی در مردان ارتباط دارد. اما این به معنی آن نیست که خود کراتین باعث ریزش مو می‌شود.»

هورمون DHT در واقع یکی از فرآورده‌های تستوسترون است و در افرادی که زمینه‌ی ژنتیکی دارند، می‌تواند باعث کوچک شدن فولیکول‌های مو شود. با این حال، کراتین خود باعث تولید DHT نمی‌شود — تنها ممکن است اندکی بر میزان تبدیل تستوسترون به DHT تأثیر بگذارد، آن‌هم به‌صورت خفیف و اثبات‌نشده.

در حقیقت، بیشتر پژوهش‌های علمی درباره‌ی کراتین نشان داده‌اند که این ماده:

• تولید انرژی در عضلات را افزایش می‌دهد

• عملکرد بدن در تمرینات پرفشار را بهبود می‌بخشد

• تأثیر چشمگیری بر سطح هورمون‌ها ندارد که بخواهد بر رشد یا ریزش مو مؤثر باشد

دکتر فورتادو اضافه می‌کند:

«ریزش مو بیشتر تحت تأثیر ژنتیک، استرس، کمبود‌های تغذیه‌ای و تغییرات هورمونی است تا مکمل‌هایی مانند کراتین.»

ارتباط کراتین و DHT از کجا آمد؟

مطالعه‌ای که موجب شکل‌گیری این باور شد به سال ۲۰۰۹ بازمی‌گردد. در آن پژوهش، گروهی از بازیکنان راگبی مرد به مدت سه هفته کراتین مصرف کردند و در نتیجه، افزایش خفیفی در سطح DHT مشاهده شد. با این حال، سطح تستوسترون تغییر نکرد و این افزایش نیز در محدوده‌ی طبیعی باقی ماند. خود پژوهشگران نیز تأکید کردند که این یافته تنها همبستگی احتمالی را نشان می‌دهد، نه رابطه‌ی علت و معلولی.

از آن زمان تاکنون، هیچ مطالعه‌ی گسترده‌ای نتوانسته است تأیید کند که کراتین واقعاً DHT را آن‌قدر بالا می‌برد که باعث ریزش مو شود.

به گفته‌ی دکتر فورتادو:

«حتی اگر کراتین کمی DHT را افزایش دهد، این بدان معنا نیست که باعث طاسی می‌شود. تنها افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد آلوپسی آندروژنیک (طاسی الگوی مردانه یا زنانه) هستند، نسبت به این تغییرات حساس‌ترند.»

مطالعه‌ای در Clinical Journal of Sport Medicine نیز همین نتیجه را تأیید می‌کند: با وجود افزایش جزئی DHT در اثر مصرف کراتین، هیچ کاهش قابل‌توجهی در تعداد یا تراکم مو مشاهده نشد.

آیا کراتین برای مو مفید است؟

دکتر فورتادو پاسخ می‌دهد:

«نه واقعاً. نقش کراتین در بدن، تأمین انرژی برای عضلات در فعالیت‌های شدید است و مکملی برای تقویت مو محسوب نمی‌شود.»

با این حال، برخی ورزشکاران تصور می‌کنند، چون کراتین به ساخت پروتئین در عضلات کمک می‌کند، ممکن است برای مو هم مفید باشد، اما این دو مسیر کاملاً متفاوت هستند. مسیر‌های آمینواسیدی مربوط به رشد عضله با مسیر‌های تغذیه‌ای فولیکول مو ارتباطی ندارند.

برای داشتن موی سالم، دکتر فورتادو توصیه می‌کند به جای اتکا به مکمل‌هایی مانند کراتین، بر اصول پایه تمرکز کنید:

• تغذیه‌ی متعادل با پروتئین، آهن، روی و ویتامین‌های A، C و D

• نوشیدن آب کافی در طول روز

• کنترل استرس، چون نقش مهمی در ریزش موقت مو دارد

• رعایت بهداشت پوست سر و پرهیز از رنگ یا درمان‌های خشن مو

اگر موهایتان در حال ریزش است، باید مصرف کراتین را قطع کنید؟

نه لزوماً.

دکتر فورتادو می‌گوید:

«مگر اینکه مطمئن باشید ریزش موی شما دقیقاً پس از شروع مصرف کراتین آغاز شده یا شدت گرفته است. در غیر این صورت، نیازی به قطع فوری آن نیست. هیچ مدرک مستقیمی وجود ندارد که نشان دهد کراتین عامل ریزش مو است.»

او یادآور می‌شود که بسیاری از افراد پیش از بررسی عوامل اصلی‌تر، به‌اشتباه مکمل‌ها را مقصر می‌دانند. از جمله دلایل شایع‌تر ریزش مو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ژنتیک: شایع‌ترین عامل طاسی در مردان و زنان

• استرس: عامل بروز وضعیت موقتی به نام «تلوژن افلوویوم»

• کمبود‌های تغذیه‌ای: به‌ویژه کمبود پروتئین یا آهن

• نوسانات هورمونی: مانند دوران پس از زایمان، اختلالات تیروئیدی یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

به گفته‌ی او، اگر نگران ریزش مو هستید، بهتر است برای چند هفته مصرف کراتین را متوقف کرده و هم‌زمان با متخصص پوست مشورت کنید تا علت دقیق مشخص شود.

«قبل از اینکه کراتین را مقصر بدانید، بهتر است سایر عوامل زمینه‌ای بررسی شوند.»

جمع‌بندی

طبق شواهد علمی موجود، کراتین باعث ریزش مو نمی‌شود. اگر مستعد طاسی ارثی هستید، عواملی مانند حساسیت به DHT، استرس یا تغذیه‌ی نامناسب نقش بسیار پررنگ‌تری دارند.

برای بیشتر افراد، مصرف کراتین در دوز مناسب ایمن و بی‌خطر است.

دکتر فورتادو جمع‌بندی می‌کند:

«از کراتین نترسید. اما بدن‌تان را زیر نظر داشته باشید، تغییرات را ثبت کنید، و اگر ریزش مو ادامه داشت، به جای باور شایعات اینترنتی، از متخصص کمک بگیرید.»