چقدر رمز ارز در ایران استخراج می‌شود و چه میزان آن از چرخه نقدینگی کشور خارج می‌شود؟

فکرشهر: ایران بی‌سروصدا به یکی از بزرگترین قطب‌های استخراج ارز‌های دیجیتال در جهان تبدیل شده است، اما همزمان این صنعت مشکلات بزرگی را برای این کشور ایجاد می‌کند.

به گزارش فکرشهر از عصرایران، وبگاه " bravenewcoin" با انتشار گزارشی تفصیلی در این باره نوشت:

با توجه به اینکه ۹۵ درصد از عملیات استخراج رمز ارز در ایران به صورت غیرقانونی و زیرزمینی انجام می‌شود، رونق این صنعت، فشار زیادی به شبکه برق ایران وارد کرده و در مقاطعی آن را به نقطه شکست نزدیک می‌کند.

رویکرد ایران به ارز دیجیتال

علاقه ایران به ارز‌های دیجیتال پس از سال ۲۰۱۷، زمانی که تحریم‌های بین‌المللی دسترسی به سیستم‌های بانکی جهانی را قطع کردند، به شدت افزایش یافت. این کشور که قادر به استفاده از نظام مالی بین المللی نبود، به عنوان راهی برای دور زدن محدودیت‌ها به بیت‌کوین و سایر ارز‌های دیجیتال روی آورد.

امروزه، ایران حدود ۴.۲ درصد از قدرت استخراج بیت‌کوین جهان را کنترل می‌کند و در رتبه پنجم جهان پس از ایالات متحده، قزاقستان، روسیه و کانادا قرار دارد. این کاهش بزرگی نسبت به مارس ۲۰۲۱ است که ایران ۷.۵ درصد از استخراج جهانی را در اختیار داشت، اما همچنان نشان‌دهنده عملیات قابل توجهی است.

دلیل جذابیت آن ساده است: برق در ایران بین یک صدم تا پنج صدم دلار در هر کیلووات ساعت هزینه دارد و استخراج بیت‌کوین را فوق‌العاده ارزان می‌کند. با هزینه‌ای حدود ۱۳۰۰ دلار برای استخراج یک بیت‌کوین که می‌تواند بیش از ۱۰۰ هزار دلار فروخته شود، حاشیه سود بسیار زیاد است.

حدود ۲۲ درصد از جمعیت ایران اکنون از ارز دیجیتال استفاده می‌کنند یا مالک آن هستند و تخمین زده می‌شود که ۱۰ میلیون کاربر در این کشور وجود داشته باشد. برای بسیاری از ایرانیانی که با تورم شدید رو‌به‌رو هستند - ریال تنها در سال ۲۰۲۴، حدود ۳۷ درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد - ارز دیجیتال راهی برای محافظت از پس‌انداز‌ها در برابر افت ارزش ارایه می‌دهد.

مشکل استخراج غیرقانونی

مقامات ایرانی گزارش می‌دهند که تقریبا ۴۲۷ هزار دستگاه استخراج فعال ارز دیجیتال در سراسر کشور فعالیت می‌کنند. بخش تکان‌دهنده؟ تخمین زده می‌شود که ۹۵ درصد آنها غیرقانونی هستند و بدون مجوز مناسب فعالیت می‌کنند.

این عملیات زیرزمینی تقریبا ۲ هزار مگاوات برق مصرف می‌کند - معادل تولید دو راکتور هسته‌ای بوشهر. مقامات وزارت نیرو می‌گویند استخراج ارز دیجیتال اکنون ۱۵ تا ۲۰ درصد از مشکلات کمبود برق ایران را تشکیل می‌دهد.

ماینر‌های غیرقانونی عملیات خود را در همه جا پنهان می‌کنند: خانه‌های متروکه، مزارع روستایی، تونل‌های زیرزمینی و حتی تاسیسات صنعتی که خود را به عنوان مشاغل قانونی پنهان کرده‌اند. در طول یک قطعی اینترنت مربوط به جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، مصرف برق ۲۴۰۰ مگاوات کاهش یافت، زمانی که بیش از ۹۰۰ هزار دستگاه استخراج غیرقانونی خاموش شدند و این نشان دهنده مقیاس واقعی مشکل است.

ماینر‌های دارای مجوز با تعرفه‌های بالای برق مواجه هستند که عملیات قانونی را بی‌فایده می‌کند و اکثر ماینر‌ها را به زیرزمین می‌راند.

تنها در استان تهران، مقامات ۱۰۴ مزرعه استخراج غیرقانونی را برچیده و ۱۴۶۵ دستگاه را توقیف کرده‌اند - که برای تامین برق تقریبا ۱۰ هزار خانوار کافی است. در سراسر کشور، بیش از ۲۵۰ هزار دستگاه غیرقانونی مصادره شده است. دولت اکنون حدود ۲۴ دلار به شهروندان برای گزارش عملیات استخراج غیرقانونی پرداخت می‌کند.

کنترل و سرکوب‌های دولتی

ایران در سال ۲۰۱۹ استخراج ارز‌های دیجیتال را قانونی کرد و آن را راهی برای کسب درآمد با وجود تحریم‌ها دانست. با این حال، دولت قوانین سختگیرانه‌ای وضع کرد: ماینر‌های دارای مجوز باید بیت کوین خود را مستقیما به بانک مرکزی ایران بفروشند.

در دسامبر ۲۰۲۴، بانک مرکزی ناگهان تمام تراکنش‌های ارز دیجیتال به ریال را در وب‌سایت‌ها مسدود کرد. تا ژانویه ۲۰۲۵، دولت این کانال‌ها را بازگشایی کرد، اما فقط از طریق یک سیستم کنترل‌شده که نیاز به دسترسی کامل به داده‌های کاربر دارد. در فوریه ۲۰۲۵، ایران تمام تبلیغات ارز دیجیتال را چه آنلاین و چه آفلاین ممنوع کرد.

دولت روی یک خط باریک قدم می‌گذارد. استخراج ارز دیجیتال یک راه نجات اقتصادی ارائه می‌دهد و به دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کند، اما استفاده گسترده از برق، ثبات شبکه را تهدید می‌کند و در هنگام خاموشی‌ها خشم عمومی را برمی‌انگیزد.

دور زدن تحریم‌ها و واکنش بین‌المللی

در سال ۲۰۲۴، کشور‌ها و نهاد‌های تحریم‌شده از جمله ایران ۱۵.۸ میلیارد دلار ارز دیجیتال دریافت کردند که ۳۹ درصد از کل تراکنش‌های غیرقانونی ارز دیجیتال در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد.

شبکه‌هایی که به ایران در فروش نفت کمک می‌کنند، بیش از ۱۰۰ میلیون دلار انتقال ارز دیجیتال را بین سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ تسهیل کردند و شبکه‌های گسترده‌تر در مجموع بیش از ۶۰۰ میلیون دلار را مدیریت کردند. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده، سرکوب‌ها را تشدید کرده و افراد و شرکت‌هایی را در چین، هنگ کنگ و امارات متحده عربی که با این عملیات مرتبط هستند، تحریم کرده است.

در سال ۲۰۲۲، ایالات متحده مدعی شد دو ایرانی مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به دلیل استفاده از صرافی‌های ارز دیجیتال برای پولشویی، تحریم کرد.

هک نوبیتکس: جنگ ارز‌های دیجیتال

در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۵، "نوبیتکس" - بزرگترین صرافی ارز‌های دیجیتال ایران - مورد هک گسترده قرار گرفت. گروه هکری "گنجشک درنده" وابسته به اسرائیل، بیش از ۹۰ میلیون دلار بیت‌کوین، اتریوم، دوج کوین و سایر ارز‌های دیجیتال را به سرقت بردند.

این حمله با انگیزه سیاسی انجام شد. هکر‌ها به جای نگه داشتن ارز دیجیتال دزدیده شده، آن را به آدرس‌های کیف پول غیرقابل دسترسی حاوی پیام‌های ضد ایرانی ارسال کردند و عملا پول را به عنوان یک بیانیه سیاسی از بین بردند.

نوبیتکس بیش از ۱۱ میلیارد دلار تراکنش انجام می‌دهد که بیش از مجموع ده صرافی بزرگ بعدی ایران است.

این هک در جریان تشدید تنش‌ها بین اسرائیل و ایران رخ داد و نشان داد که چگونه زیرساخت‌های ارز‌های دیجیتال به هدفی در درگیری‌های ژئوپلیتیکی مدرن تبدیل شده است. وقتی نیرو‌های آمریکایی اندکی پس از آن به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کردند، هش‌ریت جهانی بیت‌کوین ۱۵ درصد کاهش یافت - شدیدترین کاهش در ۳ سال گذشته - و گمانه‌زنی‌ها در مورد اختلال در عملیات استخراج ایران را افزایش داد.

مسیر پیش رو

صنعت ارز‌های دیجیتال ایران در فضایی چالش‌برانگیز بین ضرورت اقتصادی و محدودیت‌های عملی قرار دارد. کارشناسان تخمین می‌زنند که ایران از سال ۲۰۱۸ بین ۶۰ تا ۲۰۰ هزار بیت‌کوین استخراج کرده است، اگرچه تعداد دقیق آن نامشخص است، زیرا ۸۵ درصد از عملیات زیرزمینی است.

با افزایش فشار‌های اقتصادی و کاهش ارزش ریال، ایرانیان بیشتری به ارز‌های دیجیتال روی می‌آورند. خروج ارز‌های دیجیتال از ایران در سال ۲۰۲۴ به ۴.۱۸ میلیارد دلار رسید که ۷۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است، زیرا مردم پول خود را از چرخه ارز ناپایدار کشور خارج کردند.

دولت با منافع متضادی رو‌به‌رو است: سرکوب استخراج برای نجات شبکه برق، یا اجازه دادن به آن برای ادامه به عنوان ابزاری اقتصادی برای فرار از تحریم‌ها. در همین حال، سازمان‌های اجرایی بین‌المللی در ردیابی تراکنش‌های ارز‌های دیجیتال و ایجاد اختلال در شبکه‌های مالی ایران، پیچیده‌تر می‌شوند.