فکرشهر ـ آذر حسینی: هنوز دقایقی هر چند کوتاه از بارش باران در استان بوشهر نگذشته بود، که آسمان این استان بار دیگر ابری شد و بارید، اما این بار نه باران که گرد و خاک از آسمان و زمین می بارید تا این استان را مانند سال های پیش از این، در خود غرق کند.
به گزارش فکرشهر، هنوز ابرهای بارشی روز شنبه ـ 30 دی ماه ـ از آسمان استان بوشهر خارج نشده بوند که گرد و خاک، سرزده رسید و بار دیگر مهمان ناخوانده ی مردم این استان شد تا جایی که نه تنها مدارس، که دانشگاه های استان بوشهر را نیز به تعطیلی کشاند؛ مدارسی که در برخی شهرستان ها از جمله بوشهر و دشتستان در دو نوبت صبح و عصر روز یکشنبه و دوشنبه ـ اول و دوم بهمن ماه ـ و در برخی شهرستان های دیگر تنها در نوبت صبح یا عصر، تعطیل شدند و البته امتحانات دانشگاه خلیج فارس نیز لغو شد، هر چند سایر دانشگاه های استان، اعلام کردند که امتحانات شان پابرجاست.
هرچند این هوا و باران های عظیم گرد و خاک که طبق گفته ی مسئولین محیط زیست استان، حداقل 15 برابر حد مجاز می باشد، مختص استان بوشهر نیست و بسیاری دیگر از استان ها از جمله خوزستان را نیز هر سال و ماه، در بر می گیرد و هر سال نیز تکرار می شود، ولی وقتی این اتفاق مکرر را در کنار سایر مسایل و مشکلات منطقه قرار دهید، برداشت های چندان امیدوارکننده ای نخواهید داشت.
برای نمونه، به خبرهای زیر که در یک هفته ی گذشته در رسانه های مختلف منتشر شده توجه کنید:
1. آلودگی هوای عسلویه، 7 برابر هوای عادی تهران است
نماینده مردم شهرستان‌های عسلویه، کنگان، جم و عسلویه در مجلس شورای اسلامی گفت: آلودگی شهرستان عسلویه هفت برابر بیشتر از شرایط عادی هوای تهران است. به نوشته ی مهر، سکینه الماسی این موضوع را پیش از ظهر جمعه ـ 29 دی ماه ـ در نشست پیگیری راه اندازی اداره ثبت اسناد عسلویه اظهار داشت و افزود: مردم این شهرستان با شرایط سخت زندگی از وضعیت معیشت گرفته تا آلودگی بیش از حد هوا مواجه اند اما باز مردم صبر می‌کنند و نجابت به خرج می‌دهند. الماسی دو هفته ی قبل نیز از افزایش سرطان و سقط جنین در اثر آلودگی هوا در این مناطق میزبان نفت و گاز خبر داده بود.
2. ورود دادستان جم به موضوع آلودگی آب رودخانه ریز
در حالی که آب رودخانه ریز در جنگل گلوبردکان این بخش از شهرستان جم، سبب تلف‌شدن هزاران قطعه ماهی شده و مردم را در نگرانی فروبرده است، دادستان جم در سکوت مسئولان محیط زیست استان بوشهر به موضوع ورود کرد. این خبر را هم فارس، روز شنبه ـ 30 دی ماه ـ منتشر کرد و نوشت: موضوع آلودگی رودخانه جنگل گلوبردکان ریز واقع در شهرستان جم این روزها گلایه شدید مردم را به همراه داشته است و بعد از بازدید نماینده جنوب استان بوشهر در مجلس از وضعیت این رودخانه به همراه نائب رئیس شورای اسلامی استان بوشهر که هفته گذشته رخ داد، روز گذشته دادستان شهرستان جم نیز از وضعیت رودخانه بازدید و بعد از آن به صورت غیرمنتظره به مدت پنج ساعت از نقاط مختلف شرکت پالایش گاز فجر جم بازدید کرد.
آلایندگی‌های زیست‌محیطی و آلودگی رودخانه ریز 15 هزار مردم این بخش در شهرستان جم را نگران کرده است که شاید آلودگی این رودخانه که باعث تلف‌شدن هزاران ماهی طی 10 روز اخیر در این رودخانه شده بر سلامتی مردم تاثیر بگذارد و سبب بیماری‌هایی برای مردم بخش ریز شهرستان جم در استان بوشهر شود.
این موضوع آن قدر حساس شده که اکثر مردم و فعالان محیط زیست عامل این آلودگی‌ها را شرکت فجر جم می‌دانند که همین موضوع سبب شده دادستان جم به مدت چهار ساعت از نقاط مختلف شرکت فجر جم به صورت غیرمنتظره و بدون هماهنگی قبلی با مسئولان این شرکت، دیدن کند.
رسانه‌های خبری شهرستان جم در خصوص این اتفاق با تیترهایی همچون «پالایشگاه گاز فجر جم قاتل محیط زیست» و «فاجعه زیست محیطی در شهرستان جم» و «کسی زورش به شرکت فجر جم نمی‌رسد» به آن واکنش نشان دادند.
موضوع آلایندگی‌های پالایشگاه گاز فجر جم این روزها حساسیت‌های زیادی از سوی مردم و مسئولان و به خصوص مسئولان قضایی شهرستان را در پی داشته به طوری که برای اولین بار در شهرستان جم، دادستان برای یافتن تخلفی در این حد و اندازه بدون هماهنگی قبلی وارد یک شرکت پالایشگاهی شده است.
مردم و فعالان محیط زیست، آسیب‌دیدن و نیمه‌جان شدن هزاران قطعه ماهی در رودخانه ریز را از احتمال تکرار فاجعه زیست‌محیطی برای انسان‌ها و آبزیان می‌دانند و هر چند هنوز چیزی مشخص نشده اما احتمال می‌دهند که به دلیل تخلیه پس‌آب‌های پالایشگاه گاز فجر جم باشد.
این اولین بار نیست که آبزیان رودخانه‌ای در شهرستان جم این چنین تلف می‌شوند. اواخر مرداد امسال نیز حدود پنج هزار ماهی در رودخانه روستای تنگ‌حنای جم حیات خود را از دست دادند؛ رویدادی که مقامات استان بوشهر علت آن را ورود پس‌آب‌های پالایشگاه گاز فجر جم به رودخانه دانستند.
این بار نیز مرگ غیرطبیعی هزاران ماهی، ساکنان همجوار رودخانه گلوبردکان را شوکه کرده و تمامی نگاه‌ها به پالایشگاه گاز فجرجم که در 11 کیلومتری مرکز بخش ریز و 15 کیلومتری رودخانه گلوبردکان واقع شده، خیره است.
3. اکثر مسئولان شهرستان جم به ارزش‌ها اعتقاد ندارند
وضعیت بغرنج زیست محیطی جم، واکنش امام جمعه را نیز در پی داشته است تا جایی که حجت الاسلام محمد گنجی، در جمع مسئولین شهرستان گفت: اکثر مدیران و مسئولان شهرستان جم به نظر می رسد به ارزش‌ها اعتقاد ندارند و فقط سالی یکبار آن هم به خاطر سالگرد اداره خود در نماز جمعه حاضر می‌شوند که باید به حال این مسئولان تاسف خورد.
این خبر را هم فارس گزارش کرده و نوشته که حجت الاسلام گنجی، با اشاره به آلودگی‌های اخیر رودخانه ریز واقع در دل جنگل گلوبردکان، اظهار داشت: مسئولان مربوطه موضوع آلودگی رودخانه ریز را هر چه سریع‌تر و با دقت بالا بررسی کنند و برای رفع مشکلات به وجود آمده اقدامات لازم را در دستور کار قرار دهند. با توجه به این که آب شرب بخش ریز از چاه‌های واقع در نزدیکی جنگل گلوبردکان تامین می شود باید بررسی شود تا مشکلی برای سلامتی مردم به وجود نیاید. مسئولان و به خصوص وزارت نفت تلاش کنند تا در کنار صنعت، اقداماتی در خصوص کاهش آلایندگی‌ها انجام دهند تا مردم متضرر نشوند و به محیط زیست آسیب وارد نشود.
گنجی با اشاره به اینکه ساده‌زیستی، مردم‌داری، صداقت و تلاش برای رفع مشکلات یک مدیر را موفق می‌کند، افزود: از زمانی که در شهرستان جم حضور دارم حدود 6 فرماندار عوض شده که هر کدام وعده به سرانجام رسیدن آب دریا به جم را داده اند ولی هنوز این وعده روی زمین مانده و انتظار داریم فرماندار جدید جم موضوع آب‌رسانی دریا به جم که از طریق خط کوثر است را به سرانجام برساند. مشکل آب رسانی در جم باید مدیریت و رفع شود و اگر آب دریا به جم نرسد شهرستان وارد روزهای بحرانی خواهد شد.
4. استان بوشهر، امسال فقط 9 روز هوای پاک داشته است؛ تهران 12 روز
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر با بیان این که بوشهر امسال فقط ۹ روز پاک داشته است، گفت: در ۱۰ ماهه امسال در استان بوشهر، ۲۰۵ روز هوای سالم و ۹ روز هوای پاک ثبت شده است. حسین دلشب این خبر را در گفت و گو با مهر مطرح کرده و افزوده است: در این مدت، برای گروه حساس نیز ۴۳ روز هوای سالم و هفت روز هوای ناسالم ثبت شده است. در همین حال و طبق آمار خبرگزاری ها که از موضوع را بر اساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گزارش کرده اند، تا روز 30 دی 96 در سال ۹۶، در مجموع پایتخت نشینان (تهران)، ۱۲ روز هوای پاک تنفس کرده اند. این آمارها درست یک روز از پس از روز ملی هوای پاک ـ 29 دی ماه ـ اعلام شده است.
5. بودجه گرد و غبار حذف شد
درست در همین روزی که ادرات و مدارس خوزستان و تقریبا همه ی مدارس استان بوشهر به علت گرد و خاک تعطیل شده اند، معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست، در مجلس گفت که بودجه مقابله با گرد و غبار در سال ۹۷ حذف شده است.
کریم شافعی در گفت‌وگو با ایسنا این موضوع را مطرح کرده است و توضیح داده است: لایحه بودجه پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی، ۱۵۰ میلیون دلار برای مقابله با گرد و غبار جنوب کشور از جمله خوزستان در نظر گرفته شده بود که متاسفانه توسط کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی حذف شد. وی با این بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست امسال با تدبیر شخص رئیس جمهور پیشنهاد جدیدی در لایحه بودجه دولت گنجانده بود، گفت: ابتکار جدید اختصاص دو میلیارد دلار برای «ساماندهی پسماندهای خانگی، آبخیزداری و بهسازی محیط زیست» است که این موضوع ذیل جدول بند «و» تبصره ۴ لایحه بودجه دیده شده بود که متاسفانه کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی این پیشنهاد را حذف کرد.
شافعی، با اشاره به اینکه از این دو میلیارد دلار بخشی برای گرد و غبار و آبخیزداری و بخش دیگر برای تالاب‌ها و پسماندها پیش‌بینی شده بود، اظهار کرد: دولت به این جمع‌بندی رسیده است که از صندوق ذخیره ارزی مسئله پسماندها را ظرف مدت چهار سال حل و فصل کند، اما متاسفانه کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی این پیشنهاد را از لایحه حذف کرد.
6. بحران آب، قوه قضاییه را نیز به موضوع ورود داد
در کنار مسایل مربوط به هوا، بحران آب نیز در نقاط مختلف استان بوشهر وجود دارد و علاوه بر این که کشاورزی را مختل کرده، باعث مهاجرت ساکنین روستاها و خالی شدن مناطق مختلف از سکنه نیز شده است تا جایی که قوه ی قضاییه به موضوع ورود کرده و قرار است با همکاری نیروی انتظامی، سفت و سخت، برای حل این معضل با ادارات آب همکاری کند. به نوشته خبرگزاری ها، این معضل در دشتستان بیش از سایر نقاط استان دیده و احساس می شود.{مفصل به این موضوع در شماره قبل هفته نامه به فکرشهر، پردخته شده است.}
7. انتقال جمعیت به جنوب ایران در برنامه دولت قرار دارد
در حالی که در کنار هم قرار دادن اخبار فوق، نه تنها یک، بلکه چندین مساله را آشکار می کند، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور استان‌ها گفته است که دولت با هدف توازن جمعیت در مناطق مختلف کشور و انتقال مردم از استان‌های پرجمعیت به نواحی جنوبی ایران، ۱۰ شهر جدید احداث می‌کند. این سخنان محسن نریمان را خبرگزاری کار ایران منتشر کرده و به نقل از وی نوشته است: سیاست‌های غلط توسعه اقتصادی و اجتماعی در سال‌های گذشته که منجر به تشدید نابرابری در مناطق مختلف کشور و توزیع ناهمگون جمعیت میان استان‌های برخوردار شمالی و نواحی محروم جنوبی شده، دولت را برآن داشته است تا با ایجاد زیرساخت‌های توسعه و اعطای مشوق‌ها، بخشی از جمعیت سرریز استان‌ها را به سمت نواحی کم جمعیت جنوبی منتقل کند. این سیاست اصولی علاوه بر توزیع عادلانه جمعیت در کشور باعث بهره‌مندی مناطق محروم از فرصت‌های توسعه خواهد شد.
وی، درباره برنامه‌ریزی این وزارتخانه برای تامین مسکن گروه‌های کم درآمد از طریق نسل نوین شهرهای جدید نیز گفت: شهرهای جدید بر اساس استعدادهای منطقه‌ای، محلی و پایه‌‌های اقتصادی متنوع به ویژه بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری پیرامون کلان شهرها ایجاد خواهند شد. با این رویکرد، بناست ۱۰ شهر جدید در نقاط مختلف کشور ایجاد شود که هم اکنون ۸ شهر از آنها در مرحله امکان سنجی و مکان‌یابی قرار دارند و برای یک شهر دیگر هم طرح جامع و تفصیلی شهری تهیه شده است؛ یک شهر هم علاوه بر تهیه طرح جامع و تفصیلی در مرحله آماده سازی قرار دارد. عمده این مناطق برای اسکان جمعیت نواحی کم‌جمعیت جنوب کشور در نظر گرفته شده تا از تراکم جمعیت در کلانشهرهای شمالی کاسته و زمینه توسعه فراگیر مناطق جنوب فراهم شود.
به گفته نامبرده، شهرهای جدید کوشک و مکران در استان هرمزگان، تابناک در استان فارس، پارس در استان بوشهر، سمنگان در استان کرمان، زاگرس در استان کردستان، فردوس در استان سمنان و توسن در مازندران در مرحله امکان سنجی، مکان یابی و طراحی هستند و شهرجدید تیس در استان سیستان و بلوچستان در مرحله تهیه طرح جامع و تفصیلی و همچنین شهر سیراف در استان بوشهر در مرحله آماده سازی قرار دارد.
نریمان همچنین گفته است: قرار است مجموعا حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر در این شهرهای جدید اسکان داده شوند که دامنه جمعیتی در این شهرها از ۱۰ هزار نفر تا ۱۵۰ هزار نفر بسته به موقعیت جغرافیایی، ظرفیت مکانی و حجم تقاضا برای سکونت در این شهرها متغیر است. این ۱۰ شهر جدید عمدتا به سه رویکرد «مسکونی»، «گردشگری-سکونتی» و «سکونتی – خدماتی» هم اکنون در حال طی مراحل و مقدمات مربوط به قبل از شروع عملیات اجرایی برای احداث هستند.
******
آلودگی های مختلف آب و هوایی و حتی خاک و دریا و... که در آینده به آن ها خواهیم پرداخت، در نقاط مختلف استان بوشهر وجود دارد؛ این آلودگی ها، جدای از بحران آبی است که در چند سال گذشته دامن ساکنین این خطه از ایران زمین را گرفته است و روز به روز نیز با وجود نزدیکی به خلیج فارس، بحرانی تر می شود.
در جنوب استان که صنایع آلاینده نفت و گاز، نه تنها وضعیت هوا، که وضعیت بیماری و مرگ و میرها را تعیین می کنند و در شمال و مرکز استان نیز که گرد و غبارهای ناخوانده که بودجه ی مقابله و میزبانی شان توسط کمیسیون تلفیق مجلس حذف شده، هر سال را به کام خود می کنند؛ با این وضعیت و با توجه به این که ساکنین خود استان بوشهر نیز در نخستین فرصتی که به دست بیاورند، بار سفر از این دیار بسته و غربت را به جلای وطن ترجیح می دهند، ایجاد دو شهر جدید در استان بوشهر برای سرریز جمعیتی شهرهای بزرگ و یا طرح توسعه جنوب مثل شمال!! با چه منطقی می تواند توجیه داشته باشد؟؟
در شماره 11 هفته نامه «به فکرشهر» در گفت و گو با پرفسور کردوانی ـ پدر کویرشناسی ایران ـ این مساله بررسی شد که در صورت عدم توجه به معضلات کنونی، استان بوشهر در آینده به منطقه ای خشک و بیابانی با سازه های عظیمی تبدیل خواهد شد که نه تنها انسان که هیچ جانور دیگری نیز در آن جا زندگی نخواهد کرد! با این حال به نظر می رسد کم تر کسی وضعیت بغرنج و وخیم این استان را درک کرده است؛ چرا که هنوز هم بودجه های مقابله با برخی مشکلاتش حذف می شود و شاید دلیلش نبود نماینده ای از استان در کمیسیون تلفیق مجلس بوده و همچنین، طرح هایی داده می شود که چندان عملی به نظر نمی رسند؛ از جمله احداث شهرهای دیگر!
همه ی این مسایل، این سوالات را در ذهن ساکنین استان بوشهر ایجاد می کند که اگر قرار است برای سرریز جمعیتی شهرهای بزرگ این شهرهای کوچک احداث شوند، یهتر نیست ابتدا به شرایط موجود رسیدگی شود و توسعه ی لازم انجام شود و آلودگی ها حذف شوند تا ساکنین کنونی بدون برنامه ریزی برای مهاجرت به شهرهای بزرگ تر و رهایی از مشکلاتشان زندگی را سپر کنند و پس از آن افزایش جمعیت و ایجاد شهرهای دیگر در این مناطق مورد بررسی قرار گرفته یا در طرح های کلان دولت ها قرار گیرد؟
