فکرشهر: خطای جریان آنتی احمدی نژاد در رویارویی با گفتمان و رویکرد هشت ساله او از آنجا آغاز می شود که آن ها وی را به عنوان یک پدیده مجزا و مجرد و خارج از بستر تاریخی می نگرند. اجازه می خواهم بگویم در فرهنگ عمومی ما ایرانیان، تحلیل رفتار سیاستمداران همواره به شکل یک قصه ی اسطوره ای درآمده، به گونه ای که بازیگران سیاسی همواره به دو دسته ی خوبها و بدها قابل تفکیک بوده اند. پایان این قصه نیز از همان آغاز پیداست: با شکست عبرت آموز آدم بد ها (black hats) و سزای انتقام جویانه روزگار، پایان خوش داستان رقم می خورد و دل مخالفان به اصطلاح خنک می شود. این فرهنگ به ما اجازه داده است که هرروزه ما ایرانیان آدم های معمولی سیاست را گاه به چشم ابلیس بنگریم و گاه در هیات یک قدیس قضاوتشان کنیم.
\n\n
عصر پسااحمدی نژاد قطعا برای او و همراهانش شگون نداشت. این روزها با کشف پی درپی فسادها و سوء استفاده های اقتصادی آن دوران به نظر می آید ترومای چرکینی که در ذهن بخش وسیعی از ایرانیان پس از انتخابات سال 88 بر جای مانده بود، دارد مرهم می یابد و در فضایی هیجانی دل مخالفین او را خنک می کند. احمدی نژاد در کسوت آدم بد قصه، آماج تاختن های بی مهابای دوست و دشمن قرار گرفته است و در نقش ابلیسی ظاهر شده است که انتقام خصمانه روزگار در هم اش شکسته و حس سرمستی نشئه آوری را برای مخالفانش به ارمغان آورده است.
\n\n
این حس سرمستیِ جاری در عرصه عمومی، درست همان حس تکراری تاریخی ایرانیان پس از ترور ناصرالدین شاه، قتل امین السلطان و فرار پهلوی پدر و پسر است؛ همان هیجان آمیخته با خشمی که سبب شد مردم رها شده از استبداد، عقده ها و دق دل هایشان را بر سر مجسمه ها، عکس ها و پرچم ها خالی کنند. همان هیجانی که پرده ای شد میان چشم آن ها و حقیقت های قابل لمس تاریخ.
\n\n
خطای تاریخی از آنجا آغاز می شود که ایرانیان احمدی نژادهای تاریخ را به مثابه یک فرد و نه یک جریان مداوم و همیشه زنده در طول تاریخ دیده اند. این سخن شوربختانه درست است که ما ایرانیان، همواره برای توجیه ناکامی هایمان در جستجوی پیدا کردن «طلسم بلاگردان» بوده ایم و چاره را در کشف «دعای باطل السحر» یافته ایم.
\n\n
احمدی نژادهای تاریخ، از پی هم، تخت را برای آیندگان خود به میراث گذاشته اند، نغمه خود خوانده اند و از صحنه رفتهاند، اما جای این پرسش همچنان باقیست که چرا این صحنه پیوسته به جاست.
\n\n
اگر بنا بر این بود که آدم بدهای قصه ایران با شکست انتقام جویانه تاریخ، پایان خوش و دراماتیکی را برای ما بسازند پس چرا شرح مصیبت ما ایرانیان همچنان از سرفصلهای خواندنی تاریخ است؟ و چرا تاریخ ایران عرصه آیند و روند احمدی نژادها بوده است؟
\n\n
واقعیت آن است، کلاه سیاهان قصه تاریخ ما، هیچگاه از میان نمی روند بلکه از صورتی به صورت دیگر درمی آیند. احمدی نژاد در حقیقت قطره ای بود از رودخانه این جریان سیاسی. پاسخ به این چالش را نباید در حذف و انتقام از نقش منفی های داستان تاریخ جست. یادمان باشد احمدی نژاد ـ اتفاقا برخلاف دیگر سیاست ورزان سلف خود در تاریخ همچون وثوق الدوله و آصف الدوله ـ اعتبار و قدرتش را با رای مستقیم مردم، از کف کوچه و بازار شهرها و دهات ایران جمع کرده بود. قصه پیوسته به جا می ماند نه چون احمدی نژادها آدم های مستبد، دروغگو و مسئولیتناپذیر بودند، بلکه به این دلیل که پوپولیسم همچنان مثل یک کالای اقتصادی متقاضی دارد؛ همچنان رُند بازار است و آسان و پرمخاطب دست به دست میشود.
\n\n
احمدی نژاد حاصل برآیند فکری ما ایرانیان بود. مستبد بود چون ما ایرانیان مستبدیم. دروغگو بود چون قباحت دروغگویی نزد ما ایرانیان قرن ها و قرن هاست از میان رفته. پرسش را با پرسش پاسخ می داد چون این عادت فرهنگی ما ایرانیان است. مسئولیت تصمیمات غلط خود در بزنگاه های سیاسی و دیپلماتیک را به عهده نمی گرفت همچنان که ما زمین و زمان را برای تبرئه خود مقصر می خوانیم.
\n\n
احمدی نژاد خود ما بود. خودِ خودِ ما. چهره بی نقاب ما، همان صورت عریانمان که همواره در پشت نقاب زیبای فرهنگ دزدیده ایمش. و او بی تردید بازخواهد گشت؛ شاید در چهره ای دیگر، با لباسی دیگر. او بازمی گردد چون کماکان متقاضی دارد؛ چون کالای پوپولیسم همچنان هواخواهان سینه چاک خودش را دارد. هواخواه هایی که شاید امروز با هیجان هذیان آوری تخطئه اش می کنند.
\n\n
احمدی نژادیسم یک واقعیت زنده تاریخ ایران است. برمی گردد. چون آقاخان و علی اصغرخان اتابک شخصیت های زنده تاریخ ما هستند. برمی گردد چون زهدان فرهنگ ایران قادر است همچنان نوزادانی چون عین الدوله و شاه سلطان حسین را بزاید.
\n\n
*ماهنامه فکر شهر ـ شماره پنجم
\n\n
\n
