سخنگوی کمیسیون انرژی: نحوه بازتوزیع یارانه بنزین باید تغییر کند / اگر این کار را نکنیم بهترین حالت این است که سالی ۱۰ الی ۲۰ درصد به قیمت بنزین اضافه کنیم / امسال واردات بنزین به میزان محدودی اتفاق افتاد

فکرشهر: سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از ایجاد ساز و کاری برای مقابله با قاچاق سوخت از نیروگاه‌ها خبر داد و گفت: باید نحوه بازتوزیع یارانه بنزین تغییر کند تا عادلانه شود، به طوری که افراد چه خودرو داشته باشند و چه نداشته باشند سهمی از یارانه بنزین ببرند.

به گزارش فکرشهر از ایسنا، مالک شریعتی، با بیان اینکه طبق گزارش‌هایی که مقامات وزارت نفت به کمیسیون انرژی مجلس ارائه کرده، اکنون تحرک بهتری نسبت به یک سال قبل در حوزه دیپلماسی انرژی رقم خورده، ما علاوه بر بحث های معمول فروش نفت و فرآورده‌هایی که برای نقش آفرینی در بازار نفت دنبال می‌کردیم یک اتفاقات جدیدی در حال رقم خوردن است، اظهار کرد: هم مبادی وارداتی ما در حال تغییر و تنوع و هم مقاصد صادراتی ما در حال تغییر است. نه تنها در حوزه همسایگی این اتفاق در حال رخ دادن است، بلکه در حوزه فرامنطقه ای نیز این موضوع دنبال می شود. به نوعی دیپلماسی انرژی و دیپلماسی همسایگی ما با یکدیگر تلفیق شده و اتفاقاتی از این دست را برای ما رقم زده است.

وی افزود: ما روی دو چیز تمرکز کرده‌ایم، اول توسعه و نگهداشت میادن مشترک کشور چه در حوزه نفت و چه در حوزه گاز. در حوزه نفت اولویت با میادین غرب کارون بوده و در حوزه گاز نیز حوزه پارس جنوبی به ویژه بحث فشار افزایی مورد توجه است. اخیرا نیز در مجلس کمیسیون انرژی گزارش نظارتی در خصوص ناترازی گاز ارائه کرد. در این گزارش هشدار داده شد که ممکن است ما در آینده نزدیک دچار مشکل شویم.

شریعتی با بیان اینکه در سال‌های اخیر بخش زیادی از نیاز در حوزه انرژی را با گاز تامین کردیم، بخشی نیز از طریق سوخت مایع تامین شده است، گفت: اما اگر وضعیت افت فشار میدان پارس جنوبی را به عنوان میدانی که عمده سوخت گاز کشور را تامین می‌کند ساماندهی نکنیم ممکن است در آینده نه چندان دور با مشکل مواجه شویم. بنابراین اولویت ما در حوزه تولید سرمایه‌گذاری در بخش فشارافزایی پارس جنوبی و تولید و نگهداشت میادین نفتی غرب کارون است.

وی افزود: هر کشوری که آماده سرمایه‌گذاری باشد می‌تواند به ما کمک کند. با روس‌ها بالغ بر ۴۰ میلیارد دلار تفاهم نامه امضا شده که تقریبا ۱۰ درصد آن به قرارداد تبدیل شده است. بخشی از آن در خصوص میادین نفتی و بخشی از آن در خصوص فشار افزایی پارس جنوبی است. ما قاعدتا از این موضوع استقبال می‌کنیم. هر کشوری که قصد سرمایه گذاری در این حوزه داشته باشد با حفظ منافع اقتصادی ما قطعا مورد استقبال کمیسیون انرژی مجلس است.

شریعتی در ادامه تاکید کرد: آنچه که از نظر بنده در این حوزه خیلی مهم است نقش آفرینی ایران در حوزه تجارت گاز بوده، تجارت گاز در دنیا به دو شیوه رایج است. یکی از طریق خط لوله که بیشتر منطقه‌ای و در قالب قراردادهای بلند مدت است. یک شیوه هم بر اساس ال. ان. جی که قراردادهای آن نیز می‌تواند کوتاه مدت و به صورت فرامنطقه ای باشد. منافع ما ایجاب می کند که ما تجارت منطقه‌ای را از طریق خط لوله تقویت کنیم؛ چرا که وابستگی بیشتری به منبع ایجاد می شود، زمانی که به صورت ال. ان. جی باشد خریدار هر جای دنیا می تواند انجام دهد و قیمت گذاری آن لزوما در اختیار کشورهای تولید کننده نیست. ما حتما باید استقبال کنیم که قیمت‌ها منطقه ای باشد و خط لوله نیز گسترش یابد.

سخنگوی کمیسیون انرژی اظهار کرد: ایران باتوجه به موقعیتی که در عرصه جغرافیایی دارد مابین قطر و روسیه به عنوان دو شریک اصلی در اجلاس مشهور به اوپک گازی (GECF) قرار دارد. عمده مصرف کننده‌ها نیز اطراف ایران قرار دارند. بیش از ۶۰۰ میلیون نفر جمعیت هدف صادراتی اطراف ایران زندگی می کنند و بازار خوبی وجود دارد. اگر ایران به هاب تجارت منطقه تبدیل شود گام بزرگی است.

تحولات خوبی در حوزه گاز شروع شده است

وی با بیان اینکه سوآپ گازی صرفا یک روش در تجارت گاز است. اکنون درباره این موضوعات صحبت شده و تفاهماتی نیز صورت گرفته اما هنوز عملیاتی نشده، اما خیلی محتمل است که در آینده نزدیک اتفاق‌های خوبی در این حوزه رقم بخورد، گفت: از نظر بنده تحولات خوبی در حوزه گاز شروع شده است. در حوزه نفت خام نیز هم ساخت پالایشگاه‌های داخلی در حال دنبال شدن است که در دولت گذشته اعتقادی برای ساخت پالایشگاه وجود نداشت. در دولت گذشته بیشتر نگاه اقتصادی بودن را مبنا قرار می دادند که محل تامل بود. قانون پتروپالایشگاه ها تنفس خوراکی را برای پالایشگاه‌های تازه تاسیس در نظر گرفته که اقتصادی است.

شریعتی ادامه داد: از سوی دیگر ساخت پالایشگاه مانند ساخت سلاح دفاعی بوده در جنگ اقتصادی که سلاح اصلی دشمن تحریم نفت است. سلاح دفاعی ما ساخت پالایشگاه و تولید فرآورده های تحریم ناپذیر است. متاسفانه در ساخت پالایشگاه کوتاهی شده، اما اکنون هم ساخت پالایشگاه های داخلی درحال دنبال شدن است. در کنار آن پالایشگاه‌های فراسرزمینی نیز دنبال شده است؛ که هم تنوع در مقاصد صادراتی ایجاد می‌کند و هم وابستگی به نفت ما را رقم می‌زند. محصولات این پالایشگاه ها را در بازارهای فرامنطقه‌ای می‌توانیم به فروش برسانیم که مشتری‌های بهتری در آن وجود داشته و حتی به قیمت بهتری خریداری می‌کنند. اولین پالایشگاه در ونزوئلا به اتمام رسیده و وارد مدار تولید شده است و چند مورد دیگر هم در حال اقدام است. مجموعا رویکرد تحولی خوبی در حوزه تجارت نفت و گاز شکل گرفته و امیدواریم سریع تر در حوزه سرمایه‌گذاری‌ها نیز به نتیجه برسیم.

ظرفیت مدیریت مصرف گاز، به میزان ۲ تا ۳ فاز پارس جنوبی

وی با اشاره به اهمیت بحث بهینه سازی مصرف انرژی و مدیریت مصرف و کاهش شدت انرژی، اظهار کرد: ما به منابع حاصل از بهینه سازی به عنوان یک مخزن گازی مجازی نگاه می‌کنیم. به اندازه ۲ تا ۳ فاز پارس جنوبی ظرفیت مدیریت مصرف در حوزه گاز داریم. در حوزه برق نیز اینگونه است. امروز بهره‌وری نیروگاه‌های ما از ۱۸ درصد شروع می‌شود و نهایتا به بالای ۳۰ درصد می‌رسد. این بازدهی نیروگاه‌ها در دنیا منسوخ شده است. در حوزه گاز نیز بخشی از ناترازی به مصرف مربوط می‌شود. سرمایه کمتری برای بهینه سازی مصرف نسبت به سرمایه گذاری در تولید نیاز است.

به گفته وی باید سرمایه‌گذاری لازم در این حوزه صورت گیرد. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در حوزه بهینه‌سازی زودتر به نتیجه می‌رسد. از نظر بنده در این حوزه خیلی غفلت شده است. در گزارش اخیر کمیسیون انرژی در بحث ناترازی گاز در سطح کشور نسبت به کاهش فشار پارس جنوبی در آینده نزدیک هشدار داده و تاکید شد که در وهله اول حتما باید تمرکزی در دولت برای بهینه سازی مصرف انرژی رخ دهد. حوزه نفت و نیرو تولید کننده و عرضه کننده هستند اما کل اقتصاد ما نظیر کشاورزی و صنعت مصرف کننده هستند.

وی با بیان اینکه پیشنهاد ما این است که معاونتی در سطح ریاست جمهوری شکل بگیرد و مجموعه سیاست گذاری در حوزه بهینه سازی مصرف انرژی را به این بخش منتقل کنیم گفت: تاکنون در حوزه بهینه سازی نتیجه مطلوبی نگرفته ایم. به احتمال قوی طی هفته های آتی کمیسیون انرژی طرح دو فوریتی را پیرو گزارش ناترازی گاز در سطح کشور به صحن مجلس ارائه خواهد کرد تا سازمان بهینه سازی مصرف شکل گرفته و شرکت بهینه سازی مصرف سوخت از وزارت نفت و بهره وری انرژی از وزارت نیرو جدا شده و همه ظرفیت‌های دستگاه‌ها برای بهینه سازی مصرف انرژی در سازمانی ذیل نظر ریاست جمهوری متمرکز شود تا به صورت ویژه در این حوزه کار شود، ما چاره‌ای جز تقویت این حوزه نداریم. میزان شدت انرژی در سطح کشور مایه آبروریزی است.

وی با بیان اینکه بر اساس برنامه ششم میزان شدت انرژی باید به یک دوم اول برنامه پنجم کاهش می یافت، اما امروز شدت انرژی بیشتر نیز شده است، گفت: با توجه به گزارش کمیسیون انرژی در خصوص ناترازی مصرف گاز در سطح کشور دو موضوع حیاتی برای کشور مطرح است. یکی بحث تامین سوخت نیروگاه‌ها در فصل زمستان است و این احتمال وجود دارد که ما مجددا برای تامین سوخت برخی از نیروگاه‌ها به استفاده از سوخت مایع روی بیاوریم. موضوع بعدی توسعه بازارهای صادراتی است. اکنون قرارداد با ترکیه تا سال ۲۰۲۶ به اتمام خواهد رسید و در بحث تمدید آن گویا طرف‌های ترکیه خواستار گاز بیشتر شده‌اند. کارشناسان معتقدند اگر ما این تعهد را بپذیریم از عهده تامین آن بر نمی آییم. با توجه به ناترازی پیش بینی شده در زمستان برای تامین سوخت نیروگاه ها و جلوگیری از خاموشی ها چه تدابیری اندیشیده شده است؟

وی ادامه داد: این موضوع مسئله جدیدی نیست. ما چندین سال است که بخشی از سوخت نیروگاه ها را از طریق سوخت مایع تامین می‌کنیم. سهم گاز در نیروگاه‌های ما تقریبا ۸۰ درصد بوده و ۲۰ درصد از طریق سوخت مایع یعنی گازوئیل و مازوت تامین می‌شود. از نظر زیست محیطی نیز دارای اشکال است. ما به صراحت اعلام کردیم که اگر بهینه سازی مصرف و افزایش ظرفیت تولید دنبال نشود اولین آسیب را در داخل و در تامین سوخت نیروگاه‌ها خواهیم خورد.

وی با تاکید بر اینکه ما در تامین برق دچار مشکل نخواهیم شد. چون از طریق سوخت مایع کار پیش می رود. اما تا ۳ الی ۴ سال آینده ممکن است این افت فشار تا حدی تاثیر بگذارد که تولید ما را تا حدود نصف کاهش دهد، تصریح کرد: ما فعلا در کوتاه مدت مشکلی نداریم و فرصت نیز در اختیار است. امروز هم فرصت برای سرمایه گذاری به منظور فشار افزایی و هم فرصت برای اجرای طرح های بهینه سازی داریم. در حوزه وسایل گرمایشی و سرمایشی اگر بتوانیم تا حدی بهره وری را بالا بیاوریم گام موثری در حوزه بهینه سازی برداشته ایم.

طرح مانع زدایی از توسعه صنعت برق کشور تصویب شد

به گفته وی کار خوبی که انجام شده است، طرح مانع زدایی از توسعه صنعت برق کشور است. این طرح در مجلس تصویب شد و ایرادات شورای نگهبان نیز در آن مرتفع شد. اکنون تنها چند مورد جزئی باقی مانده، یکی از مهم ترین موضوعاتی که در این طرح مصوب شده به حل معضل بیست ساله ای باز می گردد که سال‌ها در خصوص آن صحبت کردیم اما کسی در خصوص آن اقدامی انجام نداده است، اکنون سوخت نیروگاه ها با قیمت تقریبا صفر داده می شود و نیروگاه ها انگیزه ای برای افزایش بهره وری و بازدهی ندارند. در قانون مصوب مجلس وزارت نیرو و وزارت نفت مکلف شده اند تا قیمت سوخت نیروگاه ها را ظرف چند سال واقعی کنند.

وی با بیان اینکه بدین ترتیب یارانه از وسط زنجیره تولید به آخر زنجیره منتقل می شود. نیروگاه‌ها بعد از مدتی سوخت را با قیمت واقعی خریداری می‌کنند. بعد از مدتی قیمت برق خود را نیز به صورت واقعی به وزارت نیرو می دهند، وزارت نیرو نیز به قیمت واقعی به شرکت‌های توزیع می دهد، گفت: سپس برای ارائه به مصرف کننده خانگی و صنعتی فرمول خاصی برای قیمت‌گذاری پیش بینی شده است که از محل منابع حاصله از قیمت واقعی سوخت، در حلقه ماقبل زنجیره، یارانه انرژی مصرف کننده ها تامین شود و فشاری به مردم نیاید.

شریعتی افزود: در این قانون گفته شده که الگوی مصرف چگونه باید باشد و یارانه چگونه توزیع شود. فقط به مصارف کمتر از الگوی مصرف یارانه تعلق می گیرد. این یارانه از محل واقعی شدن قیمت سوخت نیروگاه ها تامین می شود. اولا قیمت برای مردم تغییر نخواهد کرد و فشاری به مصرف کننده نهایی وارد نمی شود. اما نیروگاهی که بهره وری ۱۸ درصدی دارد تلاش می کند تا بهره وری خود را افزایش داده و به بالای ۵۵ درصد برساند. به تدریج نیروگاه ها مجبور به افزایش بهره وری خواهند شد. بدین ترتیب اقتصاد واقعی می شود و مصرف کننده یارانه خود را در آخر زنجیره دریافت می کند. مانند مدلی که در خصوص یارانه آرد و نان در حال اتفاق افتادن است. قیمت نان تغییر نمی کند اما یارانه به آخر زنجیره منتقل می شود.

نگرانی برای تامین بنزین نداریم

وی در پاسخ به این سوال که در سال های گذشته باتوجه به طرح های مختلفی که در حوزه بنزین داشتیم همواره میزان مصرف ما از تولید پیشی گرفته است و اخیرا نیز گفته می شود پروژه واردات بنزین کلید خورده است. آیا به واردات کننده بنزین تبدیل خواهیم شد؟ گفت: ما با یک چالش تقریبا پنج ساله مواجه هستیم تا زمانی که پالایشگاه های ما به بهره برداری برسد. البته خیلی نگرانی از بابت تامین وجود ندارد. ما عمده بنزین مصرفی را در داخل کشور تولید می کنیم. مشکلات را پشت سر می گذاریم. امسال نیز واردات بنزین به میزان خیلی محدودی اتفاق افتاد. وزارت نفت نیز باید اعداد آن را اعلام کند، اما نگرانی برای تامین بنزین نداریم.

وی با بیان اینکه یک نگرانی در حوزه قاچاق بنزین و دیگری در بحث مصرف غیر بهینه است، اظهار کرد: با تاسیس پالایشگاه شهید سلیمانی در بندرعباس و پالایشگاه مروارید مکران در دریای عمان می توان به طور کامل نیاز داخل را تامین کند. ما نباید از کلمه واردات بترسیم. وابستگی بد است، ممکن است از یک نقطه وارد کنیم و از نقطه دیگر صادر کنیم. در یک مقطعی از سال که مصرف بالایی داریم وارد کنیم و در یک مقطعی از سال صادر کنیم. به طور کلی باید منافع کشور تامین شود. آنچه که برای ما نگران کننده است این بوده که سیاست های توزیع یارانه در حوزه بنزین غلط بوده و عادلانه نیست.

باید نحوه بازتوزیع یارانه بنزین تغییر کند

سخنگوی کمیسیون انرژی ادامه داد: امروز افرادی که مصرف بنزین بیشتری دارند، یارانه بیشتری دریافت و افرادی که تعداد بیشتری ماشین دارند یارانه بیشتری دریافت می کنند. اینگونه نیست که توزیع یارانه در حوزه بنزین عادلانه باشد. طرحی که دولت به صورت پایلوت در جزیره کیش و قشم برای اصلاح توزیع یارانه بنزین دنبال کرد، اصلش خوب بود، اما در اجرا ایراداتی داشت که ما پیگیر هستیم مرتفع شده و این طرح به نتیجه برسد. بدون اینکه تغییری در قیمت ها ایجاد کنیم باید نحوه بازتوزیع یارانه بنزین تغییر کند تا عادلانه شود. افراد چه خودرو داشته باشند و چه نداشته باشند باید سهمی از یارانه بنزین ببرند.

وی با بیان اینکه افرادی که خودرو ندارند باید بتوانند سهم خود را به خودرودارها بفروشند. سهمیه خودرودارها معقول شود. فردی که ۱۰ خودرو دارد نباید هر ۱۰ خودرو آن یارانه بنزین دریافت کند. زمانی که این اتفاق افتاد و بازار شکل گرفت دولت می تواند صرفا به عنوان تنظیم گر بازار نقش ایفا کند، گفت: در خصوص طرحی که در کیش و قشم اجرا شد دولت بازار را خیلی دنبال نکرد و خودش به نوعی خریدار شد. دولت باید پای خود را از قیمت گذاری بیرون بکشد و صرفا تنظیم گر و تسهیل‌گر بازار باشد. مثلا دولت سقف قیمت آزاد را تعیین می کند. ممکن است فردی که خودرو ندارد اول دوره تصمیم بگیرد بنزین خود را ۲۰۰۰ تومان بفروشد. به تدریج افرادی که از بازار منتفع می شوند آنها سیاست را تعیین می کنند.

شریعتی ادامه داد: مطالبه از ناحیه مردم برای تنظیم بازار شکل می گیرد نه اینکه از ناحیه دولت به مردم تحمیل شود. زمانی که از سوی دولت سیاست به مردم تحمیل شود بنزین به یک کالای حساس و تنش زا با اثر تورمی در جامعه تبدیل خواهد شد. اگر این مدل ها دنبال نشود، به ناچار بعد از چند سال تحمل، به علت تغییرات قیمت ها دولت ها مجبور هستند با تغییر قیمت به بازار شوک وارد کنند. بنابراین ما مجبور هستیم که روش توزیع یارانه بنزین را تغییر دهیم.

وی در پاسخ به این سوال که آیا مدل های در حال بررسی در کشورهای دیگر اجرایی شده است؟ گفت: لزومی ندارد حتما در جای دیگری استفاده شده باشد. مثلا مدل سال ۱۳۸۹ در بحث هدفمندی یارانه ها در جای دیگری اجرا شده بود. حتی برخی کشورها از این مدل برای بازتوزیع یارانه انرژی بهره و الگو گرفتند. ما باید ببینیم نیاز کشور خودمان چیست و روی آن مطالعه کنیم. تبعات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مدل ها را بسنجیم و سپس اجرا کنیم.

وی با تاکید بر اینکه امروز توزیع یارانه بنزین ناعادلانه است. ۵۰ درصد خانوارهای جامعه ما خودرو ندارند. آیا این خانواده ها نباید سمهی از یارانه بنزین داشته باشند؟ بنده آمار دارم که بعضا ۱۰۰ خودرو به نام یک فرد است و برای تمام خودروها نیز یارانه می گیرد، گفت: این روش توزیع یارانه باید تغییر کند. باید برای اصلاح آن مدل های مختلف بررسی شود. اگر این کار را نکنیم بهترین حالت این است که مانند گذشته سالی ۱۰ الی ۲۰ درصد به قیمت بنزین اضافه کنیم. اما نمی توان هیچ کاری نکرد و دست روی دست گذاشت. نه قیمت را به تدریج افزایش دهیم و نه مدل توزیع یارانه را تغییر دهیم و به یکباره بعد از ۶ سال با یک فنر در حال انفجار مواجه شویم.

شریعتی در پاسخ به این سوال که امروز برخی از مسئولان وزارت نفت موضوع قاچاق سوخت نیروگاه‌ها را طرح کردند و می گویند قبل از مصرف از نیروگاه ها قاچاق می شود، اما وزارت نیرو می گوید اصلا این امکان وجود ندارد. شما به عنوان سخنگوی کمیسیون انرژی این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟ گفت: زمانی که این اتفاق افتاده یعنی امکان آن وجود دارد. گزارش نهادهای نظارتی نشان می دهد که این اتفاق افتاده، قاچاق سوخت هم در حوزه خرد و هم در حوزه کلان به ویژه در گازوئیل رخ داده است.

به زودی با واقعی شدن قیمت سوخت نیروگاه جلوی قاچاق سوخت گرفته می شود

به گفته وی حوزه خرد به خودرو و کامیون و حوزه کلان به نیروگاه‌ها باز می‌گردد. متاسفانه ما به جای اینکه بخواهیم از سرچمشه جلوی این فسادها را بگیریم قصد داریم که دانه دانه جلوی آنها بایستیم. به زودی با واقعی شدن قیمت سوخت نیروگاه به دنبال قانون مجلس، جلوی قاچاق سوخت از نیروگاه ها نیز گرفته می‌شود. در بازار محدود نان و آرد بر اساس آمار اعلام شده با اصلاح سیاست توزیع یارانه و جلوگیری از قاچاق نزدیک به ۴۰۰۰ میلیارد صرفه جویی شده است. از نظر بنده با واقعی شدن قیمت سوخت نیروگاه‌ها این رقم صرفه جویی باید به بیش از ۱۰ برابر برسد.