فکرشهر: دکتر فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان اینکه اولین اقدام برای نجات ایران، ارائه گزارش شفاف از وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، امنیتی، بین المللی و اکولوژیکی ایران است، تاکید کرد: در دهه ۹۰، حدود ۷۰۰ میلیارد دلار ارز و هزاران هزار میلیارد تومان پول ملی در این اقتصاد در این ۱۰ سال تزریق شده و برایندش رشد صفر و سقوط ۳۰ درصدی در درآمد سرانه آحاد مردم ایران بوده است. نکته کلیدی این است که اگر از دهه ۹۰، افق دید را ۲۰ ساله کنیم، اوضاع به مراتب از آنچه که در دهه ۹۰ مشاهده شد، بدتر می‌شود. اگر این روندها، ادامه داشته باشد، دهه جدید به مراتب فاجعه آمیزتر از دهه‌های ۸۰ و ۹۰ خواهد بود.
به گزارش فکرشهر، این اقتصاددان افزود: در همین سه سال هم علائم شدت گیری انحطاط، حکایت از اوضاع به مراتب بدتر از دهه‌های ۸۰ و ۹۰ داشته است. وقتی می‌گوییم تغییر ریل باید اتفاق بیفتد که باید دگرگونی بنیادی در ساختار نهادی انجام شود، به این معنا است که وقتی دوره ۲۰ ساله منتهی به ۹۹ را بررسی می‌کنید، رشد نقدینگی ۱۰ هزار ۲۵ درصد بوده، در حالی که رشد تولید ۳۶ درصد بوده و در کل این دوره، همچنان با روند کاهنده تشکیل سرمایه ثابت روبرو هستیم.
ضرورت توجه به نسبت تخصیص منابع جدید، با منافع فراگیر مردم
به گزارش جماران، دکتر فرشاد مومنی، اقتصاددان و رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد که در نشست «دولت چهاردهم، و بایسته‌های توسعه فراگیر» به مناسبت رونمایی از کتاب «توسعه متزلزل» در این موسسه سخن می‌گفت، با یادآوری اینکه این دهمین جلسه برای آسیب شناسی مسائل کشور است که برای ارائه کمک فکری به دولت چهاردهم مطرح می‌شود، تصریح کرد: اگر دولتی، بدون ایدئولوژی، بدون آرمان و برنامه باشد، اگر بر سر خوانی از دریای حسن نیت هم نشسته باشد، محکوم به شکست خواهد بود.
در چارچوب مفهوم فراگیری، تلاش شد این نکته برجسته شود که در هر برنامه‌ای که دولت طراحی می‌کند، باید دائما به خودشان گوشزد کنند که نسبت تخصیص منابع جدیدی که اتفاق می‌افتد، با منافع فراگیر مردم چیست.
وی ادامه داد: در ماه‌های پایانی دولت آقای رئیسی، جلوه‌هایی از بحث‌هایی به نام مردم می‌شنیدیم که بسیار معنی دار بود و حکایت از این داشت که بخش اعظم گرفتاری‌هایی که ایران دچارش است به جعل تئوریک و فقر آگاهی‌های حکومتگران از ابتدایی‌ترین دانستنی‌ها درباره واقعیت‌های موجود کشورمان ریشه می‌گیرد. راجع به حسن نیت افراد نمی‌خواهیم تردیدی داشته باشیم، اما یک باره گفتند، چون دغدغه رفاه مردم را داریم، خرید و فروش هواپیمای شخصی را آزاد کردیم.
یک تحولی در اولویت گذاری و فهم از اولویت‌های این جامعه، گریبان این حکومت را گرفته و این مساله هم اصلا اختصاص به دولت رئیسی ندارد. در همین دولت آقای پزشکیان هم باید پرسید که اکنون چه وقت مطرح کردن ایده تغییر پایتخت بود، چه وقت مطرح کردن ایده شوک به قیمت بنزین و ایده آزادسازی واردات خودرو بود؟! ایده آزادسازی خرید و فروش هواپیما، خیلی برخورنده‌تر است، اما از نظر مضمون و ماهیت، اینها هیچ تفاوتی با هم ندارند.
اندیشه توسعه فراگیر می‌تواند راه نجاتی برای ایران باز کند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه، چون درک بایسته‌ای از شرایط فعلی، وجود ندارد، کسانی که از این جهل و فساد گسترده نفع می‌برند، برای استمرار بخشیدن به این مناسبات از ظرفیت‌ها و توانایی‌های غیرمتعارفی برخوردارند، ادامه داد: اندیشه توسعه فراگیر، می‌تواند بابی برای این باشد که حکومتگران گرامی در به کار بردن الفاظ و تعیین اولویتهایشان با شاقول فراگیری حرکت کنند.
در غیر این صورت آنها نقش یک حکومت به تسخیرغیرمولدها، رانتجو‌ها و فاسد‌ها درآمده را بازی خواهند کرد و عبارت به خاطر مردم و به نام مردم، اسم رمز شکل دادن‌ها به تعرض‌ها و تجاوز‌ها به حقوق مردم خواهد شد.
سیستمی که رابطه اش با مردم مبتنی بر اعتماد نباشد، به تسخیر خارجی‌ها درخواهد آمد
مومنی با بیان اینکه با ردیابی آثار هر متفکر ممتازی که در سه دهه گذشته، بوده، می‌توان یک عنصر مشترک دید و آن این است که حکومتی که رابطه اش را با مردم مبتنی بر اعتماد، همکاری و صداقت نگذارد، به تسخیر خارجی‌ها و یا ایادی داخلی آنها درخواهد آمد، افزود: اینکه در ۳۵ ساله گذشته، هر دولتی که بر سرکار می‌آید در جهت گیری‌های اصلی معطوف به شوک درمانی و آزادسازی افراطی واردات کالا‌های لوکس و مصرفی، هیچ تغییری ایجاد نمی‌شود، برای یک متفکر توسعه، نشانه یک هشدار بزرگی است که سیستم در دام درونی شدن وابستگی می‌افتد.
یعنی به اعتبار منافع شوم و ضد توسعه‌ای مفت خوارگان سیستم جهتگیری‌هایی اتخاذ می‌کند که حتی اگر بیرونی‌ها هم اراده‌ای بر گسترش و تعمیق وابستگی‌های ذلت آور اقتصاد ایران به بیرون نداشته باشد، این سیاستها آن کار را استمرار می‌بخشد.
با وجود شعار‌های متفاوت، دولت‌ها همه بر شوک درمانی و واردات قفل شده اند
این استاد دانشگاه با بیان اینکه هر کس در ۳۵ سال گذشته در ایران روی کار آمده شعار‌های متفاوتی را بیان کرده، اما در حیطه اقتصادی، روی سیاست‌های به شدت ضدمردمی قفل شده است، گفت: این سیاستها، به صورت فراگیر، شرافتمندترین افراد این جامعه را به نفع عده‌ای برخوردار غیرمولد تنبیه می‌کند. این مساله‌ای بسیار حیاتی است.
چرا برنامه هفتم نیاز به بازبینی دارد؟
مومنی گفت: از این زاویه، به دولت جدید، صمیمانه و خاضعانه می‌گویم برای حرکت به سمت بهبود وضعیت، هیچ عنصری به اندازه ارائه یک تصویری عالمانه و شرافتمندانه از واقعیت‌های موجود و مهمترین روند‌های واگرایی وجود ندارد.
بار‌ها تاکید کردیم اینکه آقای پزشکیان خود را به برنامه متعهد بداند، عنصر مثبتی است، اما اگر قرار باشد این به معنای قفل شدن بر برنامه بی کفایت، بی کیفیت و ضدتوسعه برنامه هفتم باشد، می‌تواند خطرناک باشد. حتما باید برنامه اصلاح و تکمیل برای برنامه هفتم را در دستور کار قرار دهند.
به گفته رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد؛ یکی از مشکوک‌ترین و شوم‌ترین بدعت‌ها در برنامه هفتم مصوب، طفره روی از ارائه یک گزارش درباره واقعیت‌های موجود بوده است. از دریچه اقتصاد سیاسی می‌توان توضیح داد که چرا ماجرا از این قرار است.
مساله دیگری که درباره برنامه هفتم گوشزد کردیم که این یک سنت شوم، مشکوک و به غایت فاسد و منحرف کننده رابطه مردم با حکومت به سمت ابتذال و انحطاط است، این بوده که این برنامه، در تاریخ برنامه ریزی ایران، تنها برنامه‌ای است که جدول منابع و مصارف ندارد. نه منابع و مصارف ارزی و نه ریالی!
مومنی با اشاره به بخش‌هایی از کتاب «پشت پرده ریاکاری» نوشته «دن آریلی»، خاطرنشان کرد: این کتاب عبارت‌های فوق العاده‌ای دارد. در یکی از بخش‌ها که می‌خواهد به رابطه حکومت و مردم و ابعاد اهمیت آن و نقش سرنوشت ساز حکومتگران و طرز اندیشه و عمل آنها بر سرنوشت مردم و نظام ملی تاکید بگذارد، می‌گوید تجربه‌هایی که بزرگترین اقتصاددان‌های رفتاری جمع آوری کردند، حکایت از این دارد که به طور کلی، یک درصد از کل مردم، همواره ریاکار و دزد هستند و یک درصد از مردم هم همیشه، تحت هر شرایطی، درستکار هستند.
اما بحث بر سر این است که رفتار‌های آن ۹۸ درصد مردم، از شرایط تبعیت می‌کند، اینکه آنها را به سمت خلاقیت، شرافت و تولید می‌برد یا پاداش‌ها را به فرصت طلبی، دزدی، طفره روی از کار و مسئولیت و فساد و از این قبیل معطوف می‌کند. می‌گوید حواستان باشد، یکی از یافته‌های بزرگ اقتصاددانان رفتاری این است که قفل‌ها را کسی برای جلوگیری از ورود دزدها، نصب نمی‌کند. چون همه می‌دانند که تخصص اصلی دزدان، بازکردن قفل‌ها است.
قفل‌ها برای حفاظت از مردم نسبت به درستکار باقی ماندن گذاشته می‌شود تا وسوسه به خلافکاری نشوند؛ بنابراین حواستان باشد زمانی که مردم احساس کنند از سوی دستگاه‌های حاکم به آنها ظلم می‌شود، هر جا امکان داشته باشد، سعی می‌کنند با ریاکاری و دزدی، این حق ضایع شده را جبران کنند.
این استاد اقتصاد با بیان اینکه سطح گژرفتاری مردم در همه جامعه، به نوع تعامل حکومت با مردم برمی گردد، اظهارداشت: الناس، علی دین ملوکهم، اگر دیدید در جامعه دزدی گسترده است، اینها آینه طرز رفتار حکومت با منابع عمومی است. اینجا است که می‌گوییم صدق ورزی، شفافیت و پیش بینی پذیر کردن امور حیاتی می‌شود. اگر مردم احساس ظلم کنند، به خودشان حق میدهند برخی هنجار‌های اخلاقی و اجتماعی را نادیده بگیرند و شخصا به سمت احقاق حق بروند. چون نسبت به حکومت، احساس بی پناهی می‌کنند.
مومنی تاکید کرد: مرگ پرشمار شریف‌ترین انسان‌ها در ایران در یک معدن، باید مورد واکاوی جدی قرار گیرد و نباید آن را کوچک درنظر گرفت. در چنین شرایطی، اینکه حکومتی با ولنگاری بگوید ما خرید و فروش هواپیمای شخصی را آزاد کردیم که مردم برای حمل و نقل در تنگنا نباشند، از ناسزای علنی رکیک به مردم برانگیزاننده‌تر و موهن‌تر است.
اولین اقدام برای نجات ایران، ارائه گزارش شفاف از وضعیت است
وی با تاکید بر اینکه اولین اقدام برای نجات ایران، ارائه گزارش شفاف از وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، امنیتی، بین المللی و اکولوژیکی ایران است و گفت: طفره رفتن از این اقدام، باب فرصت طلبی و فساد و فراگیر سازی بی اعتمادی مردم را بازتر می‌کند. این مساله‌ای حیاتی است. علاوه بر آن، آن نشانه‌هایی که حکایت از اقتصاد غارتی و ظالمانه و بهره کشانه بودن مناسبات کنونی به زیان اکثریت مردم و به نفع یک اقلیت است، را حتی با چشمان غیرمسلح هم می‌توان دید.
این اقتصاددان با یادآوری اینکه دهه ۱۳۹۰ را، در گزارش‌های رسمی، به صراحت «از دست رفته» نام می‌برند و می‌گویند حدود ۷۰۰ میلیارد دلار ارز و هزاران هزار میلیارد تومان پول ملی در این اقتصاد در این ۱۰ سال تزریق شده و برایندش رشد صفر و سقوط ۳۰ درصدی در درآمد سرانه آحاد مردم ایران بوده است، افزود: برای اینکه تصویر دقیق تری از این مناسبات بهره کشانه و پوک کننده نظم اقتصادی و اجتماعی ما پدیدار کرده، می‌توانیم شاخص‌های دیگری هم مطرح کنیم.
گزارش‌های رسمی می‌گوید در این دهه، اندازه نقدینگی هزار درصد رشد کرده، در حالی که رشد تولید صفر بوده است. جامعه‌ای که رشد تولیدش صفر و تقاضایش هزاردرصد بوده، در اسارت قدرت‌ها قرار گرفته است.
زمان تعارف و مجامله نیست
مومنی اضافه کرد: در این دوره، با روند نزولی نرخ تشکیل سرمایه ثابت هم روبرو بودیم، وضعیت در سال‌های پایانی این دهه آنچنان فاجعه آمیز شده که کل سرمایه‌گذاری‌ها حتی قادر به جبران استهلاک‌های آن دوره هم نیست، به این معنا است که رفتار‌های فسادزای سیاست‌های تورم زا و اشتغال زدا و برپا کننده مناسبات بهره کش ظالمانه و استثماری، این جامعه را از درون پوسانده است.
اصلا زمان تعارف و مجامله نیست. وقتی اوضاع تشکیل سرمایه ثابت به این صورت است، به معنای این است که ورودی‌های جدید به بازار کار، به موازات اینکه اندازه شان هر سال بیشتر می‌شود، سطح تحصیلاتشان هم بالاتر می‌رود، چشم انداز روشنی نخواهند داشت.
هشدار نسبت به احتمال بازی با قیمت ارز برای جبران کسری بودجه دولت
این استاد اقتصاد، با بیان اینکه بار‌ها به دولت تاکید کردیم این مناسباتی که چنین وضعیتی ایجاد کرده را باید تغییر دهید، گفت: آقای پزشکیان و همکارانش باید بدانند، در این ۳۵ سال گذشته، حکومتگران تنها بلد بودند تا افتضاح و فسادی پیش آمد، قیمت حامل‌های انرژی و ارز را افزایش دهند. انحطاط هم از درون این وضعیت بیرون آمده.
با ژست عدالت، اینها را برای ما به عنوان راه حل جا نزنید! خیلی متاسفم بگویم که علائم بسیار نگران کننده‌ای وجود دارد، که آنها در ظاهر به شکلی از بازی با قیمت بنزین صرف نظر می‌کنند و سراغ بازی با قیمت ارز می‌روند.
اگر روند فعلی ادامه داشته باشد، دهه جدید فاجعه آمیزتر از دهه‌های ۸۰ و ۹۰ خواهد بود
باید دگرگونی بنیادی در ساختار نهادی ایجاد شود
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد یادآورشد: نکته کلیدی این است که اگر از دهه ۹۰، افق دید را ۲۰ ساله کنیم، اوضاع به مراتب از آنچه که در دهه ۹۰ مشاهده شد، بدتر می‌شود. اگر این روندها، ادامه داشته باشد، دهه جدید به مراتب فاجعه آمیزتر از دهه‌های ۸۰ و ۹۰ خواهد بود. در همین سه سال هم علائم شدت گیری انحطاط، حکایت از اوضاع به مراتب بدتر از دهه‌های ۸۰ و ۹۰ داشته است.
وقتی می‌گوییم تغییر ریل باید اتفاق بیفتد که باید دگرگونی بنیادی در ساختار نهادی انجام شود، به این معنا است که وقتی دوره ۲۰ ساله منتهی به ۹۹ را بررسی می‌کنید، رشد نقدینگی ۱۰ هزار ۲۵ درصد بوده، در حالی که رشد تولید ۳۶ درصد بوده و در کل این دوره، همچنان با روند کاهنده تشکیل سرمایه ثابت روبرو هستیم.
مومنی توضیح داد: نمی‌شود نرخ ارز و تورم با چنین شیب تندی حرکت کند، اما به دستمزد نیروی کار می‌رسد، از خطر تورم صحبت کنند! این خیلی ظالمانه است. در واقع مردم را توجیه می‌کند که پناهی برای ما وجود ندارد و خودمان باید برای خودمان فکری کنیم. برجسته‌ترین متفکران حقوق طبیعی می‌گویند، اگر وضعیت فقر از حدودی گذشت، تعرض به حقوق مالکیت، تبدیل به قاعده پذیرفته می‌شود. چون به حقوق اولیه انسانی اکثریت جمعیت، دائما تعرض می‌شود.
وی با بیان اینکه در شرایطی که گزارش‌های رسمی می‌گوید بیش از ۳۰ درصد کل جمعیت، زیر خط فقر است و بیش از ۴۰ درصد کل جمعیت هم در آستانه فروافتادن به زیرخطر فقر هستند، در چنین شرایطی به خاطر مردم خرید و فروش هواپیمای شخصی را آزاد می‌کنید یا بر زخم مردم نمک می‌زنید؟! گفت: رشد ۱۰ هزار ۲۵ درصدی نقدینگی، دربرابر رشد ۳۶ درصدی تولید، مساله بسیار تکان دهنده‌ای است که البته راجع به کیفیت این تولید هم حرفی نمی‌زنیم!
خام فروشی مضاعف از دوره بعد از جنگ، به صورت فزاینده رشد داشته
مومنی با بیان اینکه خام فروشی مضاعف از دوره بعد از جنگ، به صورت فزاینده رشد نشان داده و نشانه روند‌های بهره کشی و استثمار کل موجودیت سرزمین ایران و مردمانش است، گفت: با این شیوه، ما به موازات فقیر کردن مردم، دارایی‌های آنها را هم از بین می‌بریم.
گزارش رسمی که در آستانه برنامه ششم منتشر شده، می‌گوید روند‌های خام فروشی، شبه خام فروشی و حرکت به سمت خام فروشی مضاعف، از دهه ۸۰ به بعد، ابعادی غیرعادی پیدا کرده و وقتی می‌گوییم باید تغییر ریل انجام شود، ابعاد این تغییر ریل را که جامعه ما واقعا به آن نیاز دارد. این گونه نشود که خدای ناکرده، عزیزان به سمت رویه‌های فرصت طلبانه و فریبکارانه تمایل بیشتری نشان دهند.
این استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، با بیان اینکه در دوره ۱۳۸۰ تا سال‌های میانی دهه ۱۳۹۰، حجم صادرات محصولات پتروشیمیایی در ایران ۱۰ برابر شده که بخش اعظم آن، گونه دیگری از خام فروشی است، در همین دوره حجم صادرات محصولات آهن و فولاد خام، ۱۷ برابر شده است، تاکید کرد: این تغییر شکل فریبکارانه و تشدید کننده انحطاط در خام فروشی است و قله این مساله این است که در همین دوره، حجم صادرات سنگ آهن، ۳۹ برابر شده است.
مطالعات پرشماری وجود دارد که می‌گوید عایدی ارزی حاصل از صدور محصولات پتروشیمیایی و فولادی، از هزینه‌های ارزی برای تولیدشان بسیار کمتر است. خام فروشی مضاعف یعنی این! ما اکنون در چنین مناسبات بهره کشانه و ظالمانه‌ای گرفتار شدیم. می‌توانیم بپذیریم که سرآغازش به دلیل بی تدبیری، فقدان اهلیت حرفه‌ای و نداشتن تجربه کافی بوده است، اما دیگر بعد از ۳۵ سال استمرار مناسبات رو به انحطاط، چه باید بگوییم؟
فشار بر جامعه دانشگاهی در دو دهه گذشته، در تاریخ معاصر کم سابقه بوده است
مومنی ادامه داد: کانون اصلی نیاز ایران در شرایط کنونی، به مشارکت، بازگرداندن اعتماد و حس تعلق به کشور در میان دانایان است. وقتی هزینه فرصت ابراز آزادانه نظرات کارشناسی بالا رفته، به موازات آن، فریبکاری و دروغگویی، سکه رایج‌تر شده و بنابراین، مساله بسیار حیاتی است که در این تغییر ریل، به دانایان توجه بیشتری شود. بسیار متاسفم بگویم که جامعه دانشگاهی ما در دو دهه گذشته، آماج فشار‌هایی هستند که در کمتر دوره‌ای در تاریخ معاصر ایران مشاهده شده است.
این مساله‌ای بسیار حیاتی است که امیدوارم هم از طریق شفاف سازی فرایند‌های تصمیم گیری و تخصیص منابع و بازگرداندن اعتماد دانایان و اهل علم به حکومت و تقویت حس تعلق به کشور در میان آنها، این باب باز شود تا ما در مقابل انبوه آدرس‌های غلط و فریبکارانه که علیه منافع ملی و به نفع اقلیت غیرمولد است، بتوانیم موثرتر کار کنیم.
از بزرگترین فریب‌ها در ۳۵ ساله گذشته، جا انداختن شوک درمانی به عنوان راه حل بوده است
وی سقوط بی سابقه بنیه تولید ملی، در شرایطی که مناسبات بهره کشانه و استثماری در ایران پدیدار بوده را محور تعیین کننده دیگری برشمرد و گفت: بزرگترین فریب‌ها در طی ۳۵ ساله گذشته، این بوده که شوک درمانی را به عنوان راه حل، در ذهن سیاستگذاران و مسئولان با حسن نیت، اما فاقد اهلیت حرفه ای، جا زدند.
در تاریخ علم اقتصاد، گفته می‌شود سیاست‌های تورم زا که ارزش پول ملی را که ثمره کار آحاد جامعه است، متنزل می‌کند، نابخردانه ترین، پرفسادترین و مهلک‌ترین کاری است که در تاریخ تمدن بشر مشاهده شده.
در این کشور، اسم این کار را اصلاح نرخ ارز می‌گذارند. یعنی بزرگترین افساد، تحت عنوان اصلاح جاافتاده است! حتی عده‌ای دیگر هم گفتند این کار غیر از اینکه اصلاح می‌کند، نرخ ارز را رقابتی هم می‌کند!
تصور بالابردن توان رقابت با ترویج واردات، بسیار قبیح است
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد، اضافه کرد: یک مسئولی می‌گوید، من از ترویج واردات می‌خواهم توان رقابت اقتصاد ملی را بالا ببرم، این اظهارات خیلی قبیح است. نمی‌توان بیان این اظهارات را تنها از سر جهل دانست.
از ۲۵۰ سال پیش می‌گویند اگر می‌خواهید توان رقابت را بالا ببرید، باید امنیت حقوق مالکیت را بالا ببرید، ثبات اقتصاد کلان ایجاد کنید، عدالت اجتماعی برقرار کنید و مشارکت مردم را در مسیر‌های مولد تشویق کنید و از درون آنها توان رقابت اقتصاد ملی ایجاد شود.
در قالب مزدور، برای کالا‌های خارجی بازار ایجاد می‌کنید و بعد می‌گویید تولیدکنندگان ما این محصولات جدید را ببینند و توان رقابتشان بالا برود؟! مگر با سیاست‌های آزادسازی وارداتتان، دیگر رمقی برای تولیدکنندگان گذاشتید؟! مگر با گسترش مفت خوارگی‌های گوناگون، انگیزه‌ای برای سرمایه گذاری تولیدی گذاشتید؟!
مومنی با اشاره به نتایج یک بررسی ۵۰ ساله روند‌های کلیدی اقتصاد کشورها در بانک جهانی تا سال ۱۳۹۳، گفت: در ایران اندازه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در ماشین آلات تولیدی در این دوره پنجاه ساله، ۱۰ برابر شده و در همین دوره، در چین ۶۴۱ برابر شده است. روند‌های استثماری، شیره جان این جامعه را می‌کشد و دیگر چیزی برای سرمایه گذاری مولد باقی نمی‌گذارد.
وی اضافه کرد: ما دوره ۵۰ ساله برای چین تا سال ۲۰۲۰ را بررسی کردیم. در این دوره، اندازه تشکیل سرمایه ناخالص ماشین آلات در چین، حدود ۹۴۰ برابر شده است. اما در ایران، ۱۰ برابر شده است. با جلوگیری از نهاد‌های استثماری و بهره کش و قراردادن منابع انباشته شده در چین و کره جنوبی در کانال تولید، آنها توانایی خلق ثروتشان را بالا بردند.
در گزارش‌های بانک جهانی، نشان می‌دهد به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۱۰، چین در یک دوره زمانی ۳۳ ساله، چهار بار تولید سرانه اش را دوبرابر کرده است. این خلق ثروت است. اینگونه می‌شود که در عرض ۳۰ سال، حدود ۶۰۰ میلیون فقیر را از زیر خط فقر بیرون آوردند.
کره جنوبی، در یک دوره ۴۵ ساله، ۷ بار تولید سرانه اش را دوبرابر کرد
ایران در ۴۵ سال گذشته، حتی یک بار هم نتوانسته
این اقتصاددان با بیان اینکه کره جنوبی، در یک دوره ۴۵ ساله، ۷ بار تولید سرانه اش را دوبرابر کرده است، اما ایران در ۴۵ سال گذشته، حتی یک بار هم نتوانسته است تولید سرانه اش را دوبرابر کند، افزود: وقتی آنگونه نهادسازی می‌کنید و ساختار را انگیزشی تعریف می‌کنید، کارنامه‌ها اینگونه متفاوت می‌شود.
اکنون ایران، بیش از هر چیز، به یک قدرت تشخیص سطح بالا نیاز دارد
وی با بیان اینکه به کسانی نیاز داریم که از میان دیدگاه‌های کارشناسی متفاوت رقیب یکدیگر، قدرت تشخیصی داشته باشد که مناسب‌ترین و راهگشاترین را انتخاب کند، ادامه داد: قدرت تشخیص برای شناخت بایسته‌های شرایط کنونی ایران، به شناخت‌های بسیار عمیق فرارشته ای، آن هم در سطح توسعه نیاز دارد. اکنون ایران، بیش از هر چیز، به یک قدرت تشخیص سطح بالا نیاز دارد که به قاعده ذخیره دانایی اندیشه توسعه، می‌گوید کانون توجه را باید بر بنیه تولید فناورانه بگذارید.
گزارش‌های رسمی بانک جهانی می‌گوید در تمام دنیا، توان رقابت و مقاومت اقتصاد ملی، با شاخص رابطه مبادله تعیین می‌شود. اما این گزارش می‌گوید در دوره زمانی ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱، این شاخص در ایران با سه سقوط بزرگ روبرو شده است. رابطه مبادله در پایان دهه ۱۳۹۰، به حدود یک سوم رابطه مبادله در سال ۱۳۶۷، که بدترین سال عملکرد اقتصادی در ۱۰ سال اول انقلاب بوده، سقوط کرده است.
مومنی یادآورشد: در حالی که بی سابقه‌ترین فشار‌ها به فقرای ایران، به ویژه از ناحیه قیمت مواد غذایی و هزینه اجاره مسکن به فقرا در سال ۱۴۰۱ تحمیل شده، گزارشی در وزارت کار منتشر می‌کنند و می‌گویند اندازه جمعیت فقیر ایران در ۱۴۰۱، نسبت به ۱۴۰۰ کاهش پیدا کرده است و بعد هم اطلاعات آن را طبقه بندی می‌کنند. این پنهان کاری شعبه‌ای از فساد، جنایت و ظلم در حق ملت است.
