فکرشهر: سیراف بندری که بخاطر قدمت آن به گنجینه خلیج فارس و به دلیل همزیستی مسالمت آمیز پیروان ادیان و مذاهب در ادوار مختلف تاریخی در آن،به شهر آزادی دینی مشهور است بتازگی با تهدیدی جدی روبرو شده که هویت گردشگری آن و ایده جهانی شدنش را به خطر انداخته است.
به گزارش فکرشهر از ایرنا، بندر باستانی سیراف از دیرباز تاکنون یکی از نقاط بسیار مهم و استراتژیک در سواحل شمالی خلیج فارس بوده و اگرچه پایه‌ریزی آن در دوره ساسانی بوده اما با ورود اسلام به ایران و مستقر شدن مسلمانان رونق بیشتری می‌گیرد، از اوایل دوران اسلامی تا قرن پنجم هجری که اوج شکوفایی بندرسیراف است، بیشترین حجم مبادلات تجاری و بازرگانی ایران از این بندر صورت می‌گرفته است.
حجم مبادلات تجاری، بازرگانی و فرهنگی صورت گرفته از بندر باستانی سیراف گستره بسیار وسیعی را در بر می‌گرفت و ناخدایان سیرافی کالاهای خود را تا مناطقی از آسیای شرقی، چین و هند می‌بردند و از آنجا کالاهایی را می‌آوردند و بندر باستانی سیراف یکی از لنگرگاه‌های اصلی دریانوردان و کشتی‌های تجاری و باری این کشورها به‌شمار می‌رفت.
سیراف از پررونق‌ترین بندرهای کشور بود که روابط تجاری زیادی با روم و یونان در اروپا و ماداگاسکار در آفریقا تا کانتون چین در آسیا در دوره‌های ساسانی و اسلامی داشت در سفال‌های بازمانده با نقش‌های گوناگون، پارچه‌ها و زیورآلات، معماری‌های گچی و اتاق‌های آذین شده به آثار هنری و ساختمان‌های دو و سه طبقه بخشی از میراث بجامانده از آن تمدن است اما زمین لرزه مرگ‌بار هفت روزه سال ۳۶۷ هجری قمری مدفون شدن کامل این بندر را به‌دنبال داشت به‌همین دلیل سیراف به بمبئی ایران نامیده شده‌است.
بندری که در آن زمان بیش از ۳۰۰ هزار نفر جمعیت داشته و به دلیل آزادمنشی دینی در این بندر بین‌المللی پیروان مذاهب گوناگونی همچون زرتشتیان، مسیحیان، مانویان، یهودیان، بوداییان و اقوامی همچون رومیان، یونانیان و چینی‌ها در این بندر زندگی می‌کردند و گورستان‌های باقیمانده از پیروان دین‌های گوناگون در این شهر باستانی نشانگر آزادی دینی در این بندر ایرانی است.
وجود آثار تاریخی متعدد و شاخصی که در این بندر باستانی که همه گویای شکوه و عظمت سیراف در دوران گذشته است، قابلیت آن را برای ثبت در فهرست آثار جهانی اثبات می‌کند.
تهدیدهایی برای جهانی شدن سیراف
اگرچه سیراف قابلیت ثبت در فهرست آثار جهانی را دارد اما عواملی و عوارضی ممکن است باعث کند شدن روند ثبت جهانی این بندر باستانی شود که از جمله این عوامل مهم و تاثیرگذار می‌توان به ساخت و سازهای بی‌رویه و بدون نظارت در سال‌های اخیر اشاره کرد که برخی از آنها حریم آثار تاریخی موجود در سیراف را مورد تجاوز قرار داده و هویت بصری آن را مخدوش کرده‌است.
امروزبندر باستانی سیراف در منطقه‌ای واقع شده که از همه جهت‌ها زیرفشار بوده و روز به روز عرصه بر آن تنگ‌ترمی شود و بیشترین فشار هم در حوزه صنعت است و نمی‌توان گفت که فعل و انفعال های صنعتی و آلاینده‌های آن بدون تاثیر است و بی شک در این سال‌ها تاثیراتی را روی آثار تاریخی گذاشته است.
بیشترین آثار تاریخی موجود در بندر سیراف سنگی و جنس آنها نیز بیشتر از آهک است که اگرچه عوامل انسانی و طبیعی متعددی بر آنها اثر گذار بوده و به مرور تاثیرات سویی را بر آنها گذاشته است اما اکنون آلودگی و خطرهای زیست محیطی ناشی از تاسیسات صنعتی، بندر باستانی سیراف را تهدید می‌کند.
علاوه براین بتازگی طرح ساخت کارخانه بازیافت ضایعات هیدروکربنی در نزدیکی سیراف مطرح شده و مردم و فعالان اجتماعی و فرهنگی این شهر را نگران کرده‌است.
مردم و فعالان اجتماعی و فرهنگی شهر سیراف که امیدوار به ثبت جهانی این شهر تاریخی هستند برای حفظ هویت تاریخی و زیست محیطی شهر خود با ساخت این کارخانه در ۲ کیلومتری این شهر مخالف هستند.
سیراف را به زباله‌دانی تبدیل نکنید
فعال میراث فرهنگی سیراف گفت: اجرای طرح بازیافت زباله در ۲ کیلومتری این شهر باستانی برای ساکنان و گردشگران داخلی و خارجی آن ایجاد مشکل می‌کند و باعث متروکه شدن این کانون گردشگری تاریخی و طبیعی خواهد شد.
محمد کنگانی افزود: علاوه براین اکنون سیراف در برنامه‌های ثبت در فهرست آثار جهانی قرار دارد و هر سال گردشگران داخلی و خارجی زیادی از آن بازدید می‌کنند طوریکه از ابتدای امسال تاکنون ۴۰۰ هزار مسافر داخلی و ۹۰ گردشگر خارجی به سیراف آمده‌اند و با خنک شدن هوا، شمار گردشگران در نیمه دوم سال افزایش می‌یابد.
وی اضافهکرد: سیراف امروز یک منطقه گردشگری شناخته شده‌است و در همه سال بیشترین گردشگران داخلی و خارجی را به سمت خود فرا می‌خواند که احداث کارخانه پسماند در این منطقه همه زحمت‌هایی که برای معرفی این منطقه به عنوان یک منطقه تاریخی و تمدنی کشیده شده را نابود می‌کند.
کنگانی یادآورشد: مردم این منطقه در شرایط کنونی هم از آلودگی ناشی از فعالیت‌های صنعتی در عسلویه و کنگان در امان نیستند و روا نیست بوی تعفن زباله نیز به این آلودگی اضافه شود.
این فعال میراث فرهنگی بیان کرد: محلی که برای ایجاد طرح بازیافت زباله در نظر گرفته شده‌است نزدیک رودخانه فصلی و محل قشلاق عشایر است و احداث این کارخانه این قشر از جمعیت را نیز دچار مشکل می‌کند.
وی بیانکرد: احداث کارخانه بازیافت ضایعات هیدروکربنی طرحی جدید است که برای نخستین بار قرار است از پسماند شهری و صنعتی تولید بنزین و گازوئیل شود و فعالان میراث فرهنگی با اصل کار مخالف نیستند اما باید جانمایی آن تغییر کند.
کنگانی گفت: سیراف مرکز ثقل عسلویه، جم و کنگان است و باتوجه به وجود منابع گازی و آلایندگی ناشی از این تاسیسات مردم آن راضی نیستند که هیچ مرکز صنعتی دیگری در نزدیکی آنها ساخته شود.
وی با تاکید بر اینکه ما حق زندگی داریم و از تحمل این همه آلایندگی خسته شده‌ایم گفت: قصد ما جلوگیری از اجرای این طرح نیست بلکه حامیان میراث فرهنگی به محل اجرای این طرح اعتراض دارند و نمی‌خواهیم سیراف به جای اینکه در فهرست آثار جهانی ثبت شود به زباله‌دانی تبدیل شود.
برای احداث کارخانه بازیافت پسماند در نزدیکی سیراف از میراث فرهنگی استعلام نشده‌است
سرپرست پایگاه ملی میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری بندر سیراف گفت: قرار است کارخانه بازیافت ضایعات هیدروکربنی در فاصله ۲ کیلومتری شرق بندر سیراف ایجاد شود که این اقدام هویت و شکوه این اثر کم نظیر میراثی را مدفون می‌کند.
سید مهدی آذریان افزود: این پایگاه و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر نیز بصورت شفاهی از موضوع احداث کارخانه بازیافت پسماند مطلع شده‌ایم و از ابتدای امر تاکنون جلسه‌های متعددی در این مورد با مسئولان شهر، بخش و شهرستان کنگان برگزار و موضع خود را اعلام کرده‌ایم.
وی یادآورشد: درحالی که برای اجرا و راه‌اندازی چنین تاسیساتی باید از اداره‌کل میراث فرهنگی استعلام شود تا تاثیر زیانبار یا غیر مضر آن توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گیرد اما این کار در مورد کارخانه پسماند درشهر سیراف انجام نشده‌است.
آذریان اضافه کرد: ایجاد چنین مراکز صنعتی در کنار شهر و آثار تاریخی بدون استعلام و نظر کارشناسی اداره کل میراث فرهنگی، ثبت جهانی این آثار مهم باستانی سیراف را با مشکل مواجه می‌کند.
وی گفت: تاکنون درباره اینکه موقعیت سایت پسماند شهری و صنعتی و اجرای آن از نظر وجود آثار تاریخی و اینکه در حریم آثار تاریخی قرار می‌گیرد یا خیر هیچگونه نظرخواهی و استعلامی از اداره کل استان و یا پایگاه میراث فرهنگی سیراف صورت نگرفته و این مساله به صورت کتبی هم به نهادهای ذیربط تذکر داده شده است که باتوجه به موقعیت مهم بندر باستانی سیراف ضروری است برای اجرای چنین تاسیساتی از میراث فرهنگی نیز نظرخواهی شود.
وی بیان کرد: وجود و راه‌اندازی تاسیسات صنعتی در پیرامون این شهرباستانی درکاهش میزان ورود گردشگران داخلی و خارجی تاثیرگذار خواهد بود و وجود آلاینده‌های شیمیایی و زیست محیطی نیز تاثیرات سویی را بر روند توسعه گردشگردی منطقه خواهد گذاشت.
وی ادامه داد: با وجود اینکه محدوده مورد نظر برای احداث سایت پسماند تاکنون به صورت کتبی و مستند به ما اعلام نشده اما پایگاه میراث فرهنگی سیراف باتوجه به حدود اختیارات و وظایف خود در این راستا گام برداشته است.
آذریان یادآورشد: پایگاه ملی میراث فرهنگی سیراف و به دنبال آن اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر و دفتر امور پایگاه‌ها همه برنامه و هدف خود را برای ثبت جهانی این بندر باستانی تدوین کرده و در این مسیر گام بر می‌دارند.
وی بیان کرد: چنین اقدامی تا حصول نتیجه نیازمند همیاری و همکاری همه دستگاه‌های مرتبط است تا این مهم عملی شود به‌همین منظور همه نهادها و دستگاه‌های اجرایی دولتی و مردمی به بندر باستانی سیراف نگاهی ویژه داشته باشند و در حفظ و حراست از آثار تاریخی آن که سند هویت و سیادت بر دریای پارس است تلاش کنند.
آذریان ادامه داد: بیشتر آثار تاریخی فرهنگی شاخص موجود در بندر باستانی سیراف که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند از سنگ هستند و برخی آلایندگی تاسیسات صنعتی می‌تواند تاثیر مخرب و جبران ناپذیری روی این آثار برجای گذارد.
وی گفت: آلاینده‌های صنعتی در مدتی کوتاه آثار تاریخی بندر سیراف را تخریب می‌کنند از این رو باید طرح این نوع کارخانه‌های صنعتی بررسی و نظر کارشناسان این اداره کل را نیز در طرح گنجاند تا با حدس و گمان‌های خود دستخوش تغییراتی در زیست بوم مردم منطقه و آثار تاریخی این شهر نشویم.
آذریان ادامه داد: از همه دستگاه‌های اجرایی می‌خواهیم برای آغاز و شروع چنین عملیات‌هایی نظر کارشناسان این اداره‌کل را جویا شوند زیرا یک اشتباه می‌تواند فرصت ثبت جهانی و معرفی چنین شهر و آثار تاریخی را به خطر اندازد.
مسئولان در اجرای کارخانه بازیافت سیراف شتاب نکنند
امام جمعه سیراف گفت: مسئولان درروند اجرای پروژه کارخانه پسماند در این شهر شتاب‌زده عمل نکنند و بررسی‌های لازم را انجام دهند.
حجت‌الاسلام محمد صادق عاشوری افزود: سیراف شهری تاریخی و در آستانه ثبت جهانی است به‌طوریقین احداث این تاسیسات در کنار این شهر ضمن آزار و اذیت مردم باعث صدمه رسیدن به آثار تاریخی می‌شود برهمین اساس مردم و مسئولان شهر از این موضوع ناراحت هستند.
وی بیان کرد: باتوجه به آلایندگی ناشی از پروژه‌های ملی و آسیب‌های روحی و جسمی که مردم از این بابت تحمل می‌کنند دیگر توان تحمل یک سری آلایندگی‌های ناشی از احداث تاسیسات جدید را ندارند.
عاشوری تاکید کرد: باتوجه به مخالفت مردم، مسئولان نسبت به احداث کارخانه پسماند در۲ کیلومتری شهر تاریخی سیراف تجدید نظر کنند چون اصرار آنان در احداث این تاسیسات باعث بروز یک سری مشکلات امنیتی، اجتماعی، تنش و اختلاف‌هایی در شهر می‌شود.
مجوز محیط زیستی واحد بازیافت پسماند شرکت درینه سیاه آزمایشی است
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: احداث هرگونه سایت بازیافت پسماند اگر بدون رعایت ملاحظه‌ها و تمهیدهای زیست محیطی برای کنترل آلاینده‌ها باشد موجب ایجاد آلودگی بویژه هوا و آب و خاک می‌شود اما اگر ضوابط و معیارها رعایت شود خطری در بر نخواهد داشت.
فرهاد قلی نژاد افزود: درمطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی اثرات منفی پروژه قبل از احداث مورد بررسی قرار می‌گیرد و در مورد اجرا و یا اجرا نشدن آن طرح از نظر مسائل زیست محیطی تصمیم‌گیری می‌شود.
وی بیان کرد: طرح بازیافت پسماند شرکت درینه سیاه در نزدیکی سیراف دارای این مطالعات است اثرات زیست محیطی آن مورد بررسی قرار گرفته و پس از مطالعه و رعایت همه ضوابط و مقررات با اطمینان از نداشتن تاثیر منفی و با رعایت همه ضوابط کنترل آلایندگی توسط شرکت یاد شده مجوز آن فقط برای احداث ۲ راکتور بازیافت به صورت آزمایشی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کشور صادر شده که به صورت آزمایشی با دریافت پسماند فعالیت آن آغاز شود و در صورت اطمینان از فرآیند بازیافت و نداشتن آلایندگی محیط زیست بویژه آلودگی هوا مجوز قطعی و نهایی دریافت می‌کند.
قلی نژاد گفت: فاصله استاندارد و مناسب از شهر و روستا در محل جانمایی اجرای طرح بازیافت پسماند رعایت شده است.
وی یادآورشد: فاصله طرح تا شهر سیراف ۲هزار متر و تا روستا دارای فاصله استاندارد است در حالی که وفق ضوابط و معیارهای استقرار صنایع فاصله یک مجتمع بازیافت باید تا مراکز مسکونی مانند شهرها یکهزار و ۲۰۰ متر باشد.
این مقام مسئول بیان کرد: براین اساس از نظر فاصله تا مراکز مسکونی در منطقه جای نگرانی نیست اما در مورد موضوع محدوده باستانی و تاریخی محل تاکنون موردی به سازمان حفاظت محیط زیست اعلام نشده و جا دارد سازمان‌های متولی اظهارنظر کارشناسی کنند.
قلی‌نژاد یادآور شد: کارخانه‌های بازیافت با هدف کنترل آلودگی ها و تبدیل پسماندها به مواد قابل استفاده دوباره احداث و هدف آنها کاهش و برطرف کردن آلودگی‌های پسماند و نه ایجاد آلودگی است و اگر ضوابط کنترلی رعایت شد هیچگاه یک کارخانه بازیافت نمی‌تواند آلوده کننده باشد برعکس اینگونه کارخانه‌ها و مجتمع‌ها باعث کمک به کاهش آلاینده‌ها خواهند شد.
وی ادامه داد: هدف از طرح بازیافت شرکت درینه سیاه تبدیل پسماندها به مواد بازیافتی و رفع آلودگی ناشی از دفع غیراصولی پسماندها بویژه آلودگی خاک، آب و هوا در منطقه است زیرا درسال‌های اخیر حجم فراوانی از پسماندها بویژه زباله‌های شهری کنگان در خاک بدون رعایت اصول فنی دفن شده و مسائل و مشکلات زیست محیطی فراوانی ایجاد کرده است در حالی که بازیافت از دفن زباله‌ها در خاک و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی جلوگیری می‌کند.
صدور مجوز آزمایشی برای هر طرح تولیدی نافی سایرکنترل‌ها و پایش‌های زیست محیطی نیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: صدور یک مجوز استقرار برای هر طرح اعم از کارخانه‌های تولیدی، صنعتی و یا بازیافت نافی سایر کنترل‌ها، نظارت و پایش‌های زیست محیطی نخواهد بود.
وی بیان کرد: سازمان حفاظت محیط زیست پایش‌ها و نظارت خود را در حین ساخت، بهره‌برداری و فعالیت انجام می‌دهد و چنانچه فعالیت آن کارخانه موجب آلودگی‌های زیست محیطی شود وفق ماده ۱۱ و ۱۲ قانون حفاظت محیط زیست نسبت به جلوگیری از فعالیت آن کارخانه اقدام می‌شود.
قلی نژاد افزود: بنابراین به مردم کنگان و سیراف اطمینان داده می‌شود در صورت انتشار هر نوع آلودگی وفق تعهدات صورت گرفته از شرکت درینه سیاه فعالیت آن متوقف شود به همین دلیل مجوز مشروط به رعایت ضوابط زیست محیطی و فقط برای ۲ راکتور بازیافت صادر شده است.
