انگار ماسک بخشی از لباس‌مان شده است!

فکرشهر: چه بخواهیم و چه نخواهیم ماسک و دستکش و شیلد این روزها جزئی جدایی ناپذیر از زندگی‌مان شده. شاید هم بخشی از لباس روزمره‌مان. این روزها در بازار همه جور ماسکی پیدا می‌شود از ۵ هزار تومانی گرفته تا صد و سی هزار تومانی. این که کدام ماسک بهتر است کلی حرف و حدیث و بحث دارد. اما آن چه مسلم است بهتر است از ماسک خوب استفاده کنیم و اگر هم ماسک دست‌دوز استفاده می‌کنیم به کیفیت پارچه، تمیزی و نفوذ ناپذیری‌اش توجه کنیم تا همه با هم بتوانیم از پس ویروسی که انگار حالا حالاها قصد رفتن ندارد، بربیاییم.

به گزارش فکرشهر، روزنامه ایران نوشت: «اول روی صندلی دست می‌کشد. غرولندی می‌کند و بعد زیر پاهایش را نگاه می‌کند، به دور و اطراف فرمان ماشین نگاهی می‌اندازد. چند باری پشت سرش را از آیینه‌یی ورانداز می‌کند آخر سر هم یک تکه پارچه سفید را که حالا به سیاهی می‌زند از توی داشبورد درمی‌آورد و روی صورت می‌گذارد. همان تکه پارچه‌ای که لابد یک روز نامش ماسک بوده. راننده تاکسی اینترنتی است: «خانم گرفتار شدیم. گفتند برای ماسک زدن امتیاز می‌دهند ما هم مجبوریم دیگر. ماسک خیلی گران شده و ما مجبوریم همین را بارها بزنیم.» سیاهی ماسک چنان بر سفیدی‌اش غالب شده که باورش سخت است روزی سفید رنگ بوده. با خودم فکر می‌کنم این تکه پارچه کثیف که قرار است برای پیشگیری از گسترش کرونا مفید باشد الان و با این وضعیت دقیقاً چه کاربردی دارد؟ آیا خودش منبع انتقال ویروس و میکروب نیست؟

دخترک در یک فروشگاه بزرگ در صف ایستاده ماسک سیاه رنگ مدام از روی بینی‌اش سر می‌خورد. تلاش می‌کند دوباره ماسک را سر جایش بگذارد. اما هر بار که ماسک را جلو صورتش می‌بندد یک جای بینی و دهنش بیرون می‌افتد. دست آخر هم عطسه‌ای می‌کند که چند نفری چپ چپ نگاهش می‌کنند. با لحنی عصبی می‌گوید: «این هم ماسک آخرش که ما نفهمیدیم ماسک خوب از کجا بخریم؟»

نمی‌دانم شما هم این روزها و بعد از شیوع کرونا برای خرید و انتخاب ماسک مشکل و چالش داشته‌اید یا نه ؟ مثلاً برای خرید ماسک به یک فروشگاه یا داروخانه معتبر رفته باشید و بعد ببینید ماسک را از گوشه کثیفی دست شما می‌دهند. مثلاً فروشنده یک طرف کارت می‌کشد و از طرف دیگر ماسکی را از جعبه بزرگی بیرون می‌کشد و دست شما می‌دهد. تنوع ماسک هم زیاد است و گیج کننده؛ از آنهایی که سوپاپ دارند تا آنهایی که پارچه‌ای و چند لایه‌اند. بارها از خودمان و دیگران می‌پرسیم ماسک سالم کدام است و چه استانداردی دارد؟ هرچه هست و اگر ما گیج شده‌ایم اما به نظر می‌رسد ماسک و تولیدش این روزها تبدیل به یک تجارت پرسود شده. کارگاه‌های زیرزمینی تولید ماسک هر روز رونق بیشتری می‌گیرد. قیمت‌ها هم گاهی سرسام آور و باورنکردنی است. برای ما که می‌خواهیم شهروندان مسئولی باشیم هر روز این پرسش پررنگ‌تر می‌شود که بالاخره ماسک سالم و مناسب کدام است.

ناهید از همان گروهی است که کلی سؤال درباره ماسک سالم دارد. خودش دیده که در سرای محله‌شان چند چرخ خیاطی گذاشته‌اند و ماسک می‌دوزند: «انگار در بازار ایران فقط این مهم است که بگوییم ماسک هست اما این که چقدر ماسک سالم است برای کسی اهمیتی ندارد. چند روز پیش در بازار تهران هم یک زیرپله دیدم که با یک چرخ خیاطی ماسک می‌دوختند یعنی انگار هدف استفاده از ماسک فراموش شده. مگر نه این که ماسک قرار است برای پیشگیری از بیماری و انتقالش استفاده شود. مگر نه این که باید استریل وارد بازار شود. گاهی فکر می‌کنم استفاده این مدلی و تولید این شکلی‌اش واقعاً بیشتر آسیب‌زاست.»

محمد ناصری، مسئول یک شرکت تجهیزات پزشکی است: «ماسک و دستکش بهتر است استریل شده خریداری شوند. در کارخانه‌ها اینها خیلی تمیز بسته‌بندی می‌شوند و نشان سیب سلامت وزارت بهداشت را می‌گیرند. الان با بحث کرونا بسیاری از استانداردها عوض شده؛ به عنوان مثال تا قبل از کرونا تأکید می‌شد ماسک‌ها خیلی کوتاه‌مدت استفاده شوند و زود به زود عوض شوند. همان اوایل شیوع کرونا به خاطر این که ماسک کم بود و بیم آن وجود داشت که از ماسک طولانی‌مدت استفاده شود و خطرات دیگر ایجاد کند تولید ماسک افزایش یافت. اما کرونا همه استانداردها را تحت تاثیر قرار داد؛ به ویژه از وقتی اعلام کردند همه از ماسک استفاده کنند. چون دست کم باعث می‌شود شخصی که بیمار است بیماری‌اش را به دیگران منتقل نکند.»

بهمن برنا، تولید کنده ماسک است و حرف‌های زیادی درباره ماسک استاندارد و نحوه تولیدش دارد: «قبلاً ماسک فقط در بیمارستان‌ها و در زمان آلودگی هوا و کارخانه‌هایی که در آنها معضلاتی وجود داشت استفاده می‌شد اما با شیوع کرونا استفاده از ماسک تغییر یافت. کارکرد اصلی ماسک برای جلوگیری از گسترش بیماری است و در قرن نوزدهم و برای اولین بار هم برای همین منظور تولید شد. در زمان کرونا نه‌تنها در ایران که در بسیاری از نقاط دنیا تولید زیادتر و زیرزمینی ماسک اتفاق افتاد. در این مدت در کشور ما ماسک‌های بی‌کیفیتی تولید شد. چون بسیاری فکر کردند بودن ماسک بهتر از نبودنش است یعنی به کیفیت کمتر توجه شد و مدیریت تقاضا مد نظر قرار گرفت. برای همین کلی ماسک دست‌دوز و زیرزمینی وارد بازار شد. منظورم از کارگاه‌های زیرزمینی تولید ماسک کارگاه‌هایی هستند که مجوز وزارت بهداشت ندارند و از سرای محلات گرفته تا بخش خیاط‌خانه زندان‌ها ماسک تولید کردند؛ همین طور تعدادی از کارخانه‌هایی که مدت‌هاست تعطیل شده‌اند در این دوره خط تولید ماسک راه انداختند.»

به گفته او، خط تولید ماسک دو نوع مختلف دارد؛ یکی که سیستمی ‌است که در این روش دستگاه ماسک را می‌دوزد و همه چیز تحت کنترل است و راه دوم، دوخت ماسک است که این نوع ماسک‌ها کیفیت خیلی پایین‌تری دارند. البته در مقایسه، ماسک‌های دست‌دوز از ماسک های اسفنجی بهترند چون ماسک‌های اسفنجی فقط ۵ درصد در برابر میکروب و باکتری حفاظت دارند.

اما چطور می‌توانیم ماسک خوب را از بد تشخیص بدهیم: «البته با چشم نمی‌توان ماسک خوب را از بد تشخیص داد اما درباره ماسک‌های سوپاپ‌دار می‌توان درباره سوپاپ‌شان نظر داد. در بازار ایران چند مدل سوپاپ قابل تشخیص است. اما ساده‌ترین راه تشخیص ماسک خوب این است که اگر یک فندک یا شعله کوچک جلو صورتتان بگیرید وقتی از داخل ماسک فوت می‌کنید نباید آن شمع یا فندک خاموش شود. اگر شمع خاموش شود یعنی آن ماسک نمی‌تواند از انتقال هوا جلوگیری کند و تنفس را منتقل می‌کند. روش دیگر تشخیص ماسک استاندارد نفوذپذیری آب است. ماسک خوب نباید نفوذپذیر باشد یعنی اگر آب از ماسک بیرون بزند در زمان عطسه و سرفه ترشحات دهن و بینی هم بیرون می‌آید. تست دیگر درباره ماسک این است که گوشه های ماسک را برش بزنید و لایه وسط را دربیاورید و فندک بزنید در این حالت آن قسمت نباید شعله بگیرد و بسوزد ماسک‌های استاندارد می‌سوزند اما شعله نمی‌گیرند اما ماسک‌های‌ غیر استاندارد لایه وسطشان شعله‌ور می‌شود. اینها راه های ساده و معمول برای تشخیص ماسک استاندارد است و بقیه راه ها آزمایشگاهی است و برای مخاطب عام خیلی قابل استفاده نیست.»

اما اگر درباره تنوع ماسک و رنگ و مدلش هم سؤال دارید بهمن برنا به این سؤالات هم پاسخ می‌دهد: «رنگ ماسک‌های جراحی بیشتر آبی و سفید است و ماسک‌ های سوپاپ دارهم طوسی و سفید رنگند. درباره تنوع هم ماسک N95 خیلی معروف شده چون آگاهی نسبت به آن وجود دارد این ماسک مناسب است اما بهترین ماسک هم نیست بلکه در دسترس‌ترین ماسک و با ضریب نفوذ خوب است.
اما در انتخاب ماسک باید به عمر مفیدش هم توجه کنیم. N59 عمرمفیدش در محیط های پرخطر هشت ساعت است و بعد از آن باید دور انداخته شود. گاهی اوقات حتی زودتر هم باید دور انداخته شود مثل زمانی که لکه هایی روی ماسک دیده می‌شود که قابلیت تمیز کردن ندارند. حالا در ماسک های جراحی این عمر مفید سه ساعت است و باید هر سه ساعت یک بار تعویض شود. ماسک های جراحی یک بار مصرف را وقتی یک بار از روی صورت برمی‌دارید نباید دوباره آن را روی صورت بگذارید. ماسک‌های فیلتردار هم دو نوعند؛ یک مدل بر اساس دم و بازدم فیلترش تکان می‌خورد یعنی وقتی نفس می‌کشیم فیلتر چفت می‌شود و زمانی که نفس را بیرون می‌دهیم فیلتر باز می‌شود. برای همین افرادی که مبتلا به کرونا یا ناقل یا مشکوکند نباید از این ماسک‌ها استفاده کنند چون مجدداً راه تنفسی باز و تنفس در هوا پخش می‌شود و بهتر است ماسک‌های بدون سوپاپ برای این افراد تجویز شود.»

چه بخواهیم و چه نخواهیم ماسک و دستکش و شیلد این روزها جزئی جدایی ناپذیر از زندگی‌مان شده. شاید هم بخشی از لباس روزمره‌مان. این روزها در بازار همه جور ماسکی پیدا می‌شود از ۵ هزار تومانی گرفته تا صد و سی هزار تومانی. این که کدام ماسک بهتر است همان طور که خواندید کلی حرف و حدیث و بحث دارد. اما آن چه مسلم است بهتر است از ماسک خوب استفاده کنیم و اگر هم ماسک دست‌دوز استفاده می‌کنیم به کیفیت پارچه، تمیزی و نفوذ ناپذیری‌اش توجه کنیم تا همه با هم بتوانیم از پس ویروسی که انگار حالا حالاها قصد رفتن ندارد، بربیاییم.»